Encefalopatia wątrobowa to dysfunkcja ośrodkowego układu nerwowego spowodowana przewlekłą lub ostrą chorobą wątroby. Charakteryzuje się szerokim zakresem objawów – od niewykrywalnych w standardowym badaniu klinicznym do śpiączki wątrobowej. Pacjenci z encefalopatią wątrobą często mają znacznie upośledzone funkcje poznawcze, zaburzenia rytmu snu i czuwania, zaburzenia pamięci, wydłużony czas reakcji na bodźce, zwiększone ryzyko upadków.
Najłagodniejszą formą encefalopatii wątrobowej jest minimalna encefalopatia wątrobowa, która charakteryzuje się dyskretnym upośledzeniem ruchowym i poznawczym, niemożliwym do wykrycia w standardowym badaniu fizykalnym. Pomimo braku wyraźnych objawów klinicznych minimalna encefalopatia wątrobowa istotnie wpływa na codzienne funkcjonowanie pacjentów. Chorzy mają znacznie obniżoną jakość życia związaną ze zdrowiem, a ponadto zwiększone ryzyko jawnej encefalopatii wątrobowej i gorsze rokowanie. W diagnostyce wykorzystuje się testy psychometryczne (PHES, R-BANS, ANT, CRT, ICT, Stroop App, SCAN), badania neurofizjologiczne (EEG, CFF, badanie potencjałów wywołanych), neuroobrazowe (CT, MRI, PET) i laboratoryjne.
Ze względu na niewystarczającą liczbę badań wieloośrodkowych w tej chwili nie zaleca się rutynowego leczenia każdego pacjenta z minimalną encefalopatią wątrobową. Wytyczne sugerują, iż każdy przypadek należy traktować indywidualnie, dlatego możliwe jest wprowadzenie farmakoterapii opartej na tych samych zasadach co w przypadku jawnej encefalopatii. Planując leczenie, lekarz powinien wziąć pod uwagę styl życia, rodzaj pracy oraz samopoczucie i jakość życia pacjenta. W leczeniu wykorzystuje się rifaksyminę, laktulozę i LOLA. Korzystny wpływ mogą mieć także aminokwasy rozgałęzione (branched-chain amino acid – BCAA), L-karnityna i probiotyki.
Ze względu na negatywny wpływ minimalnej encefalopatii wątrobowej na jakość życia, rokowanie i obciążenie systemu opieki zdrowotnej jej wykrywanie i leczenie powinno być jednym z priorytetów klinicystów zajmujących się pacjentami z chorobami wątroby. Ważna wydaje się kooperacja gastroenterologów, neurologów i psychiatrów w procesie diagnostycznym. w tej chwili ocena funkcji poznawczych u pacjentów z przewlekłymi chorobami wątroby jest przeprowadzana zbyt rzadko, zwykle tylko w wyspecjalizowanych ośrodkach. Niezwykle istotna jest edukacja lekarzy POZ w zakresie stosowania prostych metod diagnostycznych oraz okresowej oceny pacjentów, którzy zbyt długo czekają na konsultacje specjalistyczne.
Pełna treść artykułu: Wojciech Pisarek. Minimal hepatic encephalopathy – diagnosis and treatment. Gastroenterology Rev 2021; 16 (4): 311-317.
