W Sejmie jest w tej chwili procedowany projekt budżetu państwa na 2025 r. który przygotowano uwzględniając nowy model finansowania samorządów. Nie ma w nim subwencji oświatowej. Projekt nowej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (JST) w roku 2025 przygotowało Ministerstwo Finansów. Projekt trafił właśnie do konsultacji publicznych.
To największa tego typu zmiana od 2003 roku. Według prognoz przedstawionych przez resort finansów, dochody samorządów mogą wzrosnąć w 2025 r. o blisko 25 mld zł, a w ciągu następnej dekady o ponad 345 mld zł.
Projekt MEN znajduje się już na stronie Rządowego Centrum Legislacji. Kwoty na potrzeby oświatowe samorządów mają zostać podzielone według specjalnego algorytmu.
Zgodnie z ustawą od 2025 roku gminy, miasta, powiaty oraz województwa będą korzystać z nowego modelu obliczania dochodów z podatków PIT i CIT. Finansowanie oświaty czekają rewolucyjne zmiany. Likwidacji ulegnie dotychczasowa subwencja oświatowa.
Części subwencji ogólnej dla samorządów zastąpione zostaną potrzebami finansowymi. Będą to potrzeby: wyrównawcze, oświatowe, rozwojowe, ekologiczne i uzupełniające. Natomiast sama subwencja ogólna będzie istnieć nadal, ale będzie miała charakter uzupełniający. Podstawą finansowania potrzeb samorządów mają być zwiększone wpływy z podatków. Przewidziano mechanizmy wyrównawcze i uzupełniające, które mają zapewnić finansowanie potrzeb przy niewystarczających dochodach własnych.
Potrzeby oświatowe w stosunku do obecnych rozwiązań mają zostać powiększone o środki na wychowanie przedszkolne, które w tej chwili przekazywane są w formie dotacji z budżetu państwa.
W Ocenie Skutków Regulacji „zgodnie z art. 81 ustawy z dnia 1 października 2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego łączna kwota potrzeb oświatowych w 2025 r. wyniesie 102.652 mln zł i jest ona wyższa w stosunku do kwoty części oświatowej subwencji ogólnej zaplanowanej w ustawie budżetowej na rok 2024 (po zmianach 87.984 mln zł) o 14.668 mln zł, tj. o 16,7 proc.”.
Zmiana sposobu finansowania uczniów z niepełnosprawnościami
Kwota naliczana na uczniów objętych kształceniem specjalnym wzrośnie w stosunku do kwoty subwencji z 2024 r. o ok. 6,7 proc. Nastąpi zmiana sposobu finansowania uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi oraz z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, oraz zmiany w zakresie finansowania w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Chodzi o wprowadzenie wskaźników zwiększających liczbę uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
MEN szacuje, iż w wyniku tych zmian nastąpi zwiększenie środków naliczanych w ramach potrzeb oświatowych w zakresie uczniów w szkołach: z niepełnosprawnościami sprzężonymi o 11 proc.; z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera o 25 proc.; z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją o 8 proc.; zagrożonych niedostosowaniem społecznym o 5 proc.. oraz dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym: z niepełnosprawnościami sprzężonymi o 7 proc.; z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera o 16 proc.; z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją o 7 proc.
W Ocenie Skutków Regulacji napisano, iż „w ramach zwiększenia finansowania pomocy psychologiczno-pedagogicznej zostaną naliczone wyższe środki w wysokości 1,3 mld zł (w tym 0,5 mld zł w zakresie dzieci w wychowaniu przedszkolnym oraz 830 mln w zakresie uczniów szkół podstawowych i ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia)”.
Łączna kwota dla wszystkich samorządów na 2025 r. określona została w ustawie o dochodach JST i wynosi jak wspomniano 102 mld 652,3 mln zł. Zgodnie ze wstępnym algorytmem podziału łącznej kwoty w 2025 r. szacuje się, iż finansowy standard wzrośnie o 486 zł, czyli o 5,4 proc.
Projekt nowej ustawy o dochodach JST, budzi poważne obawy wśród samorządowców, którzy postulują „znaczącą korektę projektu ustawy, której treść przesądzi na wiele lat nie tylko o finansowaniu jednostek samorządu terytorialnego, ale także o ich ustroju”.
Samorządy wnoszą też o „pilne powołanie zespołu roboczego ekspertów strony rządowej i samorządowej, którzy przygotują propozycje zmian do przedstawionego projektu ustawy, na podstawie opinii i wniosków przesłanych przez organizacje samorządowe”.
Stanowisko zostało podpisane przez szefów wszystkich 8 organizacji samorządowych tworzących stronę samorządową: Unii Metropolii Polskich, Związku Miast Polskich, Związku Powiatów Polskich, Związku Gmin Wiejskich RP, Unii Miasteczek Polskich, Związku Regionów RP, Ogólnopolskiego Porozumienia Organizacji Samorządowych oraz Związku Samorządów Polskich.
Związek Nauczycielstwa Polskiego przypomniał, iż ma własny pomysł na finansowanie oświaty. „Proponujemy (…) finansowanie pensji nauczycieli szkół, przedszkoli, placówek z budżetu państwa w formie celowej. Wtedy dostęp do edukacji nie będzie już zależał do zamożności samorządu” – podkreśla ZNP.
Oprac. IKa, fot. pexels.com
Data publikacji: 07.11.2024 r.
