Marskość wątroby to podstępna choroba, która często rozwija się bezobjawowo przez długi czas. Powodem braku bólu jest fakt, iż wątroba pozbawiona jest unerwienia bólowego, co sprawia, iż nie sygnalizuje problemów w typowy sposób. Niestety, jeżeli stan chorobowy pozostanie nierozpoznany i nieleczony, może doprowadzić do niewydolności wątroby i w konsekwencji zagrażać życiu.
Dlaczego marskość wątroby jest trudna do wykrycia?
Wiele osób zwraca się do lekarza dopiero wtedy, gdy odczuwają ból lub inne uciążliwe dolegliwości. W przypadku wątroby jest to jednak problematyczne – nie posiada ona nerwów odpowiedzialnych za ból. Wątroba pełni rolę kluczowego narządu metabolicznego i detoksykacyjnego, przetwarzając toksyny w substancje nieszkodliwe dla organizmu, które następnie są usuwane.
Przewlekłe choroby, infekcje lub nadmierne obciążenie tego narządu mogą doprowadzić do rozwoju marskości. Bliznowacenie tkanki wątroby stopniowo ogranicza jej funkcje, a zdolność regeneracji zmniejsza się z upływem czasu.
Objawy marskości wątroby – na co zwrócić uwagę?
Początkowe objawy marskości wątroby bywają niespecyficzne i mogą sugerować inne schorzenia, co utrudnia adekwatną diagnozę. Do najczęstszych symptomów należą:
- Chroniczne zmęczenie i osłabienie
- Utrata apetytu
- Nieplanowana utrata masy ciała
- Nudności i wymioty
- Dyskomfort w prawym górnym kwadrancie brzucha
Dodatkowo mogą wystąpić objawy związane z chorobą podstawową wywołującą marskość. Przykładem jest choroba Wilsona, dziedziczona autosomalnie recesywnie, w której zatrzymanie miedzi prowadzi do szkodliwych złogów w wątrobie i innych narządach, objawiających się m.in. zaburzeniami mowy czy pamięci.
Zmiany skórne sygnalizujące zaawansowaną marskość
W zaawansowanym stadium choroby, marskość może przejawiać się zmianami widocznymi na skórze, tzw. objawami wątrobowokomórkowymi. Do najczęstszych zmian należą:
- Żółtaczka – żółte zabarwienie skóry i białek oczu
- Znamię pajączkowate – charakterystyczne naczynek w kształcie gwiazdy, najczęściej na twarzy i dekolcie
- Powiększenie obwodu brzucha spowodowane gromadzeniem się płynu (wodobrzusze)
- Widoczne naczynia żylne na brzuchu, tzw. caput medusae
- Rumień dłoniowy – zaczerwienienie skóry na dłoniach i podeszwach
- Gładkie, czerwone usta i język
- Świąd skóry
Uszkodzenie wątroby powoduje także zaburzenia hormonalne. U mężczyzn może to skutkować łysieniem brzusznym, kurczeniem się jąder, utratą libido i impotencją. Kobiety natomiast mogą doświadczać zaburzeń miesiączkowania lub całkowitego ich braku.
Możliwe powikłania marskości wątroby
Gdy funkcjonalna tkanka wątroby zostaje zniszczona i zastąpiona bliznami, jej zdolność do kompensacji spada. To prowadzi do rozwoju powikłań, które często są groźne dla życia.
Nadciśnienie wrotne i zastój krwi
Wskutek poważnego zwłóknienia krew nie może swobodnie przepływać przez wątrobę, co prowadzi do wzrostu ciśnienia w żyle wrotnej – głównej tętnicy doprowadzającej krew do wątroby. Wysokie ciśnienie w żyle wrotnej powoduje rozszerzenie i poszerzenie naczyń, między innymi powstanie żylaków przełyku i żołądka. Pęknięte żylaki mogą wywołać masywne krwawienie i zagrażać pacjentowi.
Dodatkowo, nadciśnienie wrotne może powodować wyciek płynu do jamy brzusznej, skutkujący wodobrzuszem oraz problemami z oddychaniem, gdy uciska przeponę.
Encefalopatia wątrobowa – brak detoksykacji mózgu
Zwiększona ilość toksyn niemożliwych do usunięcia przez uszkodzoną wątrobę trafia do mózgu, wpływając negatywnie na jego funkcje. Objawy encefalopatii obejmują zmiany w zachowaniu, problemy ze snem, drżenia, zaburzenia poznawcze, a także utratę przytomności. Wczesne rozpoznanie i leczenie może jednak odwrócić ten proces.
Zaburzenia metaboliczne
Wątroba bierze udział w metabolizmie składników odżywczych, produkcji białek niezbędnych do krzepnięcia krwi oraz regulacji poziomu glukozy. Jej uszkodzenie skutkuje zaburzeniami metabolizmu, które mogą manifestować się cukrzycą czy problemami z krzepliwością.
Co powoduje marskość wątroby?
Marskość wątroby jest efektem długotrwałego uszkodzenia tego narządu wywołanego różnymi czynnikami. Może pojawić się na skutek przewlekłych zakażeń wirusowych, chorób metabolicznych, autoimmunologicznych oraz toksycznych.
Nadużywanie alkoholu
W krajach uprzemysłowionych alkoholizm odpowiada za ponad połowę przypadków marskości. Alkohol jest rozkładany przez wątrobę w procesie metabolizmu, generując toksyczne substancje, które prowadzą do stłuszczenia i stanu zapalnego narządu. Długotrwałe nadużywanie alkoholu skutkuje postępującym bliznowaceniem, które ostatecznie zamienia zdrową tkankę wątroby w tkankę łączną, niezdolną do funkcjonowania.
Stłuszczeniowa choroba wątroby
Nie zawsze do stłuszczenia wątroby musi dojść przez alkohol – istnieje także niealkoholowa postać choroby (NAFLD), w której nadmiar tłuszczu gromadzi się w wątrobie wskutek otyłości, cukrzycy i niezdrowej diety. Przewlekłe zapalenie związane z tymi czynnikami może doprowadzić do marskości.
Wirusowe zapalenie wątroby
Przewlekłe zakażenia wirusami zapalenia wątroby typu B i C stanowią jedną z najczęstszych przyczyn marskości na świecie. Powodują one stan zapalny prowadzący do śmierci
