Marihuana może zwiększać śmiertelność u pacjentów z rakiem jelita grubego

W kwietniu 2025 roku na łamach „Annals of Epidemiology” opublikowano wyniki retrospektywnej analizy, która wskazuje na istotny związek między wcześniejszym rozpoznaniem zaburzeń stosowania konopi (cannabis use disorder – CUD) a znacząco wyższą śmiertelnością pięcioletnią u pacjentów z rakiem jelita grubego. Badanie przeprowadzone zostało przez zespół badaczy z University of California i objęło dane pochodzące z sześciu ośrodków medycznych w latach 2012–2024.

W analizowanej kohorcie, liczącej 1088 pacjentów z rozpoznaniem raka okrężnicy oraz współistniejącymi zaburzeniami stosowania substancji psychoaktywnych, 34 osoby miały udokumentowaną diagnozę zaburzeń używania konopi przed rozpoznaniem nowotworu.

U tych pacjentów odnotowano dramatycznie wyższy wskaźnik śmiertelności pięcioletniej – aż 55,88 proc. w porównaniu z 5,05 proc. w grupie pacjentów bez rozpoznanego CUD. Analiza statystyczna wykazała, iż ryzyko zgonu w tej grupie było 24-krotnie wyższe (OR = 24,40; 95 proc. CI: 11,39–52,34; p < 0,001), a po uwzględnieniu czynników demograficznych i klinicznych – takich jak wiek, płeć, stadium TNM oraz poziom antygenu rakowo-płodowego (CEA) – ryzyko nadal pozostawało ponad dziesięciokrotnie wyższe (OR = 10,52; 95 proc. CI: 5,76–19,22; p < 0,001). Zaburzenia używania konopi definiowano zgodnie z obowiązującymi kryteriami klasyfikacji DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), a dane pochodziły z dokumentacji medycznej. W celu oszacowania zaawansowania choroby wykorzystano zarówno klasyfikację TNM, jak i stężenia CEA jako wskaźnika aktywności biologicznej nowotworu.

Mechanizmy leżące u podstaw obserwowanej zależności między wcześniejszym używaniem konopi a gorszym rokowaniem nie zostały jeszcze w pełni wyjaśnione. Autorzy wskazują jednak na potencjalne oddziaływania zarówno biologiczne, jak i behawioralne. Konopie mogą zaburzać odpowiedź immunologiczną na stosowane leczenie poprzez hamowanie proliferacji limfocytów T, ograniczanie prezentacji antygenów oraz modyfikację szlaków sygnalizacji cytokinowej. Jednocześnie przewlekłe stosowanie konopi wiąże się często z współistniejącymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja czy zaburzenia lękowe, co może negatywnie wpływać na zaangażowanie pacjenta w proces diagnostyczno-terapeutyczny, prowadząc do opóźnień w rozpoznaniu oraz gorszej adherencji do leczenia onkologicznego.

Zespół badaczy planuje w tej chwili prospektywne badania mające na celu lepsze zrozumienie biologicznych mechanizmów odpowiedzialnych za obserwowane zjawisko oraz ocenę skuteczności ewentualnych interwencji terapeutycznych. Autorzy zaznaczają również, iż aktualne wyniki odnoszą się wyłącznie do używania konopi przed rozpoznaniem choroby nowotworowej, natomiast wpływ konsumpcji po diagnozie pozostaje nieznany i wymaga dalszych badań. Podobnie, ze względu na potencjalne wspólne mechanizmy patofizjologiczne i behawioralne, konieczne jest również zbadanie wpływu konopi na przebieg innych typów nowotworów.

Wśród ograniczeń omawianego badania należy wymienić retrospektywny charakter analizy, brak dokładnych danych ilościowych dotyczących konsumpcji konopi, a także możliwość zmiany wzorców używania po diagnozie. Mimo tych zastrzeżeń wyniki podkreślają konieczność uwzględniania czynników związanych z używaniem substancji psychoaktywnych – w tym konopi – w rutynowej ocenie ryzyka oraz opiece nad pacjentami z nowotworami przewodu pokarmowego.

Piśmiennictwo:

1. Cuomo R, Fricker J. Cannabis use disorder and survival among patients with colon cancer: A retrospective cohort study in a large, diverse health system. Ann Epidemiol. 2025 Apr 28;89:1–7. doi:10.1016/j.annepidem.2025.04.002. Available from: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S104727972500078X.