Małe apteki, duży problem

termedia.pl 8 godzin temu

Zdjęcie: 123RF

Apteki w małych miejscowościach mogą być wyznaczane do pełnienia dyżurów nocnych albo w dni wolne. Aptekarze, którzy są niechętni narzucanym im terminom dyżurów, tłumaczą to problemami kadrowymi, ale przegrywają sprawy w sądach.

Niedawno Naczelny Sąd Administracyjny zajmował się sprawą apteki w Pyrzycach (woj. zachodniopomorskie). Zarząd powiatu pyrzyckiego przyjął uchwałę wyznaczającą apteki ogólnodostępne na swoim terenie do pełnienia dyżurów w porze nocnej i dyżurów w dni wolne od pracy w jednym z kwartałów. Jako podstawę prawną uchwały wskazano art. 94 ust. 3 i ust. 9 pkt 2 ustawy z 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne.

Możliwości aptekarzy a interes pacjentów

Na terenie powiatu pyrzyckiego znajduje się kilkanaście aptek (większość w samych Pyrzycach) oraz kilka punktów aptecznych. W tym powiecie żaden z podmiotów prowadzących apteki dobrowolnie nie zgłosił gotowości do pełnienia dyżurów przez prowadzoną przez siebie aptekę. Dlatego wskazana apteka dostała trzy dyżury nocne w soboty, dwa dyżury nocne (w godzinach 19–21) i trzy dzienne (10–14) w dni wolne od pracy, w tym w Boże Narodzenie. Wniosła więc skargę na tę uchwałę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie.

Główny argument przeciwko wyznaczeniu do dyżurów to brak odpowiedniej liczby personelu umożliwiającej pracę w tych wyznaczonych odgórnie terminach.

Na pełny etat pracuje tam tylko kierownik apteki, natomiast druga osoba – magister farmacji – wykonuje czynności na podstawie umowy cywilnoprawnej. Z tego powodu apteka pracuje na jedną zmianę, czyli 8 godzin dziennie. W związku z tym apteka – w przypadku konieczności pełnienia dyżurów – nie będzie mogła zapewnić obecności magistra farmacji, czego wymaga Prawo farmaceutyczne.

Apteka informowała wcześniej powiat o problemach kadrowych, co – jej zdaniem – powinno zostać uwzględnione. Zarząd powiatu, pomimo tego, wyznaczył tę aptekę do pełnienia dyżurów.

Zasady dyżurowania aptek określa art. 94 Prawa farmaceutycznego. Włodarze powiatu zbierają przesyłane od aptek ze swojego obszaru dane o godzinach otwarcia tych placówek. Gdy siedziba powiatu liczy mniej niż 40 tysięcy mieszkańców, a nie ma zaspokojonych potrzeb mieszkańców co do dyżurów nocnych albo w dni wolnego, to zarząd powiatu ustala wtedy listę i terminy dyżurujących placówek. Chętne do dyżurów apteki mogą się też samodzielnie zgłaszać.

Pod uwagę przy wyznaczaniu aptek brane są różne kryteria, a jednym z nich jest również liczba personelu. Pełnienie dyżurów na podstawie uchwały zarządu powiatu jest opłacane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, a w zakresie wykraczającym poza minimalny zakres godzinowy – również przez wyznaczający do dyżuru powiat.

Stawka ryczałtowa wynosi 3,5 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę za każdą godzinę faktycznie przeprowadzonego dyżuru.

Co istotne, tylko wyjątkowo można też wyznaczyć dyżury na terenie miasta powiatowego liczącego powyżej 40 tysięcy mieszkańców (taką opcję przewiduje art. 94 ust. 9 pkt 3 lit. a ustawy) albo rozszerzyć ustawowe godziny dostępności.

Argumenty apteki

Jak tłumaczyła przed sądem pyrzycka aptekarka, domagając się, aby jej placówka nie była objęta dyżurami? Całonocny dyżur wyklucza możliwość pełnienia obowiązków przez magistra farmacji następnego dnia. Ponadto apteka nie jest w stanie zabezpieczyć personelu na wypadek usprawiedliwionej nieobecności zatrudnionego magistra. Zatrudnienie farmaceutów – ze względu na braki kadrowe – jest bardzo trudne. Szybkie znalezienie takiego personelu jest wręcz niemożliwe.

Argumenty o brakach kadrowych nie znalazły uznania przed sądami, które oddaliły skargi farmaceutki.

– Prowadzenie apteki ogólnodostępnej, będącej placówką ochrony zdrowia publicznego, z istoty rzeczy związane jest z pewnymi ograniczeniami. Ograniczenia dotyczące dyżurów ustanowione zostały w drodze ustawy i są konieczne dla ochrony zdrowia publicznego. Niewątpliwie zapewnienie dostępności świadczenia usług farmaceutycznych, w tym także w porze nocnej i dni wolne od pracy mieści się w pojęciu ochrony zdrowia publicznego. W związku z tym ograniczenie swobody działalności gospodarczej polegające na wyznaczeniu aptece ogólnodostępnej dyżuru w dzień świąteczny nie narusza istoty tej wolności – argumentował zarówno WSA w Szczecinie, jak i teraz NSA.

Apteki przegrywają w sądzie

Przypadek powiatu pyrzyckiego – mającego siedzibę w mieście liczącym poniżej 40 tysięcy mieszkańców – nie jest jednak wyjątkiem, a wręcz staje się regułą. Analogiczne przypadki – także zakończone najpierw interwencją lokalnego zarządu powiatu, a potem przegrana apteki w sądzie – zdarzają się w całej Polsce.

Sędziów w takich sprawach nie przekonują również argumenty ekonomiczne, w tym nierentowność takich dyżurów.