autor: Kamil Zięba, Specjalista Projektu Sekson
Jako miłośnik musicali i aktywny działacz na rzecz osób z niepełnosprawnościami, nie mogłem przejść obojętnie obok nowej adaptacji filmowej musicalu „Wicked”. Ten musical, oparty na powieści Gregory’ego Maguire’a z 1995 roku będącej nowatorskim spojrzeniem na historię z „Czarnoksiężnika z Krainy Oz”, to opowieść o różnorodności, samoakceptacji i walce z uprzedzeniami. To tematy, które są bliskie zarówno mnie osobiście, jak i mojej pracy zawodowej.
Historia Elfaby, zielonoskórej dziewczyny, która od dzieciństwa doświadczała wykluczenia z powodu swojego nietypowego wyglądu, to doskonała metafora tego, jak uprzedzenia mogą wpływać na życie ludzi. Zaskakujące jest to, iż w świecie „Wicked” niepełnosprawność ruchowa siostry Elfaby – Nessarose, która porusza się na wózku, była dla społeczeństwa mniej szokująca i bardziej akceptowalna niż kolor skóry Elfaby.. To smutne, ale niezwykle trafne odzwierciedlenie tego, jak działają nasze stereotypy – zarówno te dotyczące niepełnosprawności, jak i szeroko pojętej inności.
W najnowszej adaptacji „Wicked” ten przekaz nabiera jeszcze większej głębi dzięki obsadzeniu Marissy Bode, aktorki z autentycznym doświadczeniem niepełnosprawności, w roli Nessarose. W wywiadzie na magazynu People, 24-letnia aktorka powiedziała, iż dzięki zaangażowaniu reżysera i całego zespołu, nie przypomina sobie ani jednego wyzwania związanego z niepełnosprawnością, z którym musiała się zmierzyć podczas kręcenia filmu.
Na planie nieustannie obecna była koordynatorka ds. niepełnosprawności, (osoba poruszająca się na wózku), do której obowiązków należało przewidywanie i rozwiązywanie problemów, jakie może napotkać aktorka podczas poruszania się po przestrzeni planów filmowych. Link do całej rozmowy również znajdziecie poniżej.
To ogromny krok w stronę większej reprezentacji osób z niepełnosprawnościami w kulturze i sztuce. Warto o tym mówić, szczególnie w kontekście badań (badanie pod tytułem „Inequality in 1,600 Popular Films”, – załączamy link poniżej – analizuje różnorodność i inkluzywność w 1,600 najbardziej dochodowych filmach w USA w latach 2007–2022. Celem badania było zbadanie reprezentacji różnych grup demograficznych w Hollywood, ze szczególnym uwzględnieniem płci, rasy, orientacji seksualnej, tożsamości płciowej oraz niepełnosprawności), które pokazują, jak niewielki odsetek postaci w filmach przedstawia osoby z niepełnosprawnościami. Zaledwie 1,9% ról w najpopularniejszych filmach w 2022 roku to postacie z niepełnosprawnościami, a w 95% przypadków te role odgrywali pełnosprawni aktorzy. To nie tylko ogranicza autentyczność opowieści, ale także utrwala krzywdzące stereotypy i marginalizuje osoby z niepełnosprawnościami, wysyłając przekaz, iż nie ma dla nich miejsca w branży rozrywkowej.
Jako osoba działająca w fundacji wspierającej osoby z niepełnosprawnościami, widzę na co dzień, jak ważna jest reprezentacja w mediach. Brak autentyczności w przedstawianiu osób z niepełnosprawnościami ogranicza ich możliwości zawodowe, tworzy błędne koło wykluczenia i zniechęca do podejmowania wyzwań artystycznych. A przecież zgodnie z Deklaracją Praw Człowieka, każdy człowiek ma prawo do uczestnictwa w życiu kulturalnym, korzystania ze sztuki i czerpania z jej dobrodziejstw.
Na szczęście są projekty, które próbują zmieniać tę rzeczywistość. Międzynarodowa organizacja British Council, wspiera międzynarodowe kariery artystów i artystek z niepełnosprawnościami i dąży do tego, by ich głos był lepiej słyszany. Jednym z efektów tych działań jest raport „Artyści z niepełnosprawnością w głównym nurcie kultury i sztuki”, który zawiera szereg rekomendacji dotyczących zwiększenia inkluzywności w kulturze. Dodatkowo, organizacja stworzyła praktyczne przewodniki dla instytucji kultury, które pomagają organizować wydarzenia dostępne dla wszystkich. (link do pełnego raportu – poniżej).
„Wicked” to opowieść o tym, iż odmienność nie jest wadą, ale siłą. O tym, iż każdy z nas – niezależnie od koloru skóry, niepełnosprawności czy doświadczeń – zasługuje na swoje miejsce w świecie i w kulturze. W filmowej adaptacji te wartości są podkreślone dzięki znakomitym kreacjom aktorskim. Elfabę, Zieloną Czarownicę, gra fenomenalna Cynthia Erivo, znana z potężnego głosu i charyzmatycznych występów na Broadwayu, natomiast jej przyjaciółkę Glindę, przyszłą Dobrą Czarownicę, wciela się Ariana Grande – artystka, która dzięki swojej popularności i niezwykłym możliwościom wokalnym, może przyciągnąć nową publiczność do tej, jakże ważnej, historii
Ten film to więcej niż rozrywka. To wezwanie do refleksji nad różnorodnością i akceptacją w naszym życiu. jeżeli jeszcze nie mieliście okazji, koniecznie zobaczcie „Wicked” – dla muzyki, emocji, ale przede wszystkim dla wartości, które pozostają z nami na długo po wyjściu z kina.
bibliografia:
