EMA zatwierdziła 26 sierpnia lenakapawir, podawany dwa razy w roku w postaci iniekcji, do sprzedaży w UE (a także w Norwegii, Islandii i w Liechtensteinie) w ramach profilaktyki przedekspozycyjnej HIV. Jest to w tej chwili najdłużej działająca dostępna forma PrEP. W lipcu 2025 r. WHO wydała wytyczne na temat profilaktycznego stosowania leku.
Profilaktyka przedekspozycyjna polega na przyjmowaniu przez osobę niezakażoną HIV, ale narażoną na infekcję, leku przeciwretrowirusowego. Ma to zapobiec rozwojowi zakażenia HIV i dalszemu przenoszeniu wirusa. Do tej pory najdłużej działającą PrEP był lek przeciwwirusowy kabotegrawir stosowany w iniekcjach raz na ok. 8 tygodni. Dostępne są też stosowane codziennie tabletki zawierające dwa leki przeciwwirusowe – emtrycytabinę oraz tenofowir.
Lenakapawir powstrzyma epidemię HIV?
Eksperci oceniają, iż zatwierdzenie lenakapawiru (błędnie określanego nieraz w mediach jako szczepionka) w iniekcjach podawanych dwa razy w roku jest istotnym krokiem na drodze do zatrzymania epidemii HIV. Coroczna iniekcja byłaby jeszcze wygodniejszą formą PrEP, co mogłoby się przełożyć na lepsze przestrzeganie zaleceń i większą skuteczność.
Lenakapawir jest lekiem przeciwretrowirusowym (HIV należy do retrowirusów), który działa na kilku etapach cyklu replikacyjnego HIV-1 i w ten sposób hamuje jego namnażanie się w komórkach. W badaniach klinicznych PURPOSE 1 i PURPOSE 2 lek wykazał skuteczność odpowiednio 100 proc. i 99,9 proc. Był przy tym skuteczniejszy niż codzienna profilaktyka bazująca na tabletkach.
Trwa trzecia faza badania sprawdzająca skuteczność lenakapawiru podawanego raz w roku
Obecnie trwające badanie PURPOSE-365 ma sprawdzić, czy podawanie lenakapawiru raz w roku w ramach PrEP będzie dobrze tolerowane i bezpieczne. Wcześniejsza faza badania, której wyniki opublikował w marcu 2025 r. tygodnik „Lancet”, dała obiecujące wyniki.
W ostatnim czasie dokonuje się ogromny postęp w dziedzinie profilaktyki zakażeń HIV. Poza wprowadzeniem skutecznych leków do PrEP pojawiły się też nowe nadzieje na szczepionki, które mogłyby chronić przed wieloma szczepami wirusa. Przez dekady nie udawało się ich opracować.
Czekamy na szczepionkę mRNA
Obecnie prowadzone są badania nad szczepionkami mRNA (opartymi na tej samej technologii, co szczepionki mRNA na COVID-19). Badania pierwszej fazy wskazują, iż podejście to pobudza wczesną odpowiedź immunologiczną na HIV i produkcję ogólnie neutralizujących przeciwciał (bNAb).
Zdaniem ekspertów w dziedzinie chorób zakaźnych pojawienie się skutecznej szczepionki przeciw HIV dodatkowo zwiększyłoby szansę na zatrzymanie epidemii HIV/AIDS.
Przeczytaj także: „WHO zaleca wstrzykiwany lenakapawir w celu zapobiegania zakażeniom wirusem HIV” i „Lek chroniący przed HIV z akceptacją FDA!”.
