Zespół jelita drażliwego (IBS) to powszechna i uciążliwa dolegliwość, w której patogenezie istotną rolę odgrywa zaburzona komunikacja na osi jelito-mózg. Z tego względu leki stosowane w psychiatrii (tzw. neuromodulatory osi jelito-mózg) wydają się obiecującą opcją terapeutyczną.
Dotychczas brakowało jednak kompleksowego podsumowania dowodów na skuteczność niektórych klas tych leków w IBS. Opublikowane w „The Lancet Gastroenterology & Hepatology” badanie jest aktualizacją przeglądu systematycznego i metaanalizy, która miała na celu zebranie i ocenę najnowszych danych na ten temat.
Naukowcy przeszukali główne bazy danych medycznych, uwzględniając publikacje aż do początku bieżącego roku. Do analizy włączono badania z udziałem dorosłych pacjentów z IBS, w których porównywano skuteczność neuromodulatorów osi jelito-mózg z placebo przez co najmniej 4 tygodnie leczenia. Łącznie uwzględniono 28 takich badań, obejmujących prawie 2500 pacjentów (w tym 10 nowych badań od czasu poprzedniej analizy).
Wykazano, iż stosowanie neuromodulatorów znacząco zwiększa szansę na ogólną poprawę objawów IBS w porównaniu z placebo – ryzyko braku poprawy było mniejsze o około 23%. Najsilniejsze i najbardziej spójne dowody w tym zakresie dotyczyły trójcyklicznych leków przeciwdepresyjnych (TLPD), które w 11 badaniach zmniejszały ryzyko utrzymywania się objawów o około 30%.
Podobnie, neuromodulatory okazały się skuteczne w łagodzeniu bólu brzucha – ryzyko braku poprawy w zakresie bólu było mniejsze o około 28% w porównaniu z placebo. Również w tym przypadku najlepsze dowody dotyczyły TLPD (zmniejszenie ryzyka o ok. 31%). Analiza wykazała jednak także potencjalną, choć nieco mniej pewną, skuteczność selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) (zmniejszenie ryzyka o ok. 26%). Wstępne dane dla inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI) sugerowały dużą skuteczność, ale opierały się tylko na dwóch małych badaniach, co wymaga dalszej weryfikacji.
Co ciekawe, ogólna częstość występowania działań niepożądanych nie różniła się znacząco między grupami, jednak pacjenci istotnie częściej przerywali leczenie neuromodulatorami z powodu złej tolerancji leczenia. W kontekście objawów ogólnych pewność uzyskanych dowodów oceniono jako umiarkowaną wyłącznie dla TLPD.
Podsumowując, ta obszerna i aktualna metaanaliza potwierdza, iż niektóre neuromodulatory osi jelito-mózg, zwłaszcza trójcykliczne leki przeciwdepresyjne, są skuteczne w łagodzeniu objawów IBS. Badanie to wspiera aktualne wytyczne rekomendujące stosowanie TLPD w tej grupie chorych. Jednocześnie wyniki wskazują na możliwą rolę SSRI w leczeniu bólu brzucha w IBS. Konieczne są jednak dalsze, dobrze zaprojektowane badania nad innymi grupami neuromodulatorów (jak SNRI), aby lepiej określić ich miejsce w terapii zespołu jelita drażliwego.
