Naukowcy połączyli dane z dwóch dużych badań populacyjnych – przeprowadzonych w Szwecji i Danii. Celem analizy była ocena wpływu stosowania leków na ADHD w czasie ciąży na ryzyko wystąpienia zaburzeń neurorozwojowych u dzieci. Uzyskane wyniki stanowią istotne uzupełnienie dotychczasowej wiedzy i wspierają tworzenie zaleceń klinicznych dotyczących leczenia ADHD u kobiet w ciąży
Zaburzenia neurorozwojowe a leki — ADHD
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) jest najczęstszym zaburzeniem neurorozwojowym. Szacuje się, iż leki stosowane w leczeniu ADHD przyjmuje w tej chwili do 0,8% kobiet w ciąży w krajach nordyckich. W Stanach Zjednoczonych odsetek ten sięga ponad 1% . Czyni to leki na ADHD jednymi z najczęściej stosowanych leków w okresie ciąży.
Wpływ tych substancji na rozwijający się płód przez cały czas jest przedmiotem intensywnych badań. Z uwagi na niepewność co do ich bezpieczeństwa oraz obawy matek dotyczące zdrowia przyszłego dziecka, wiele kobiet decyduje się na przerwanie farmakoterapii ADHD w czasie ciąży. Może to jednak prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia psychicznego matki, co również niesie ryzyko dla przebiegu ciąży i rozwoju dziecka.
W odpowiedzi na te wątpliwości, zespół badaczy podjął się kompleksowej oceny wpływu leków stosowanych w leczeniu ADHD na zdrowie płodu oraz długoterminowy rozwój dziecka.
CZYTAJ TAKŻE: ADHD a przedwczesne dojrzewanie płciowe
Leki na ADHD w ciąży – czy są bezpieczne?
Naukowcy przeprowadzili szeroko zakrojone badanie kohortowe, obejmujące ponad 860 000 dzieci urodzonych w Szwecji w latach 2008–2017. Celem było porównanie ryzyka zaburzeń neurorozwojowych u dzieci w zależności od ekspozycji prenatalnej na leki stosowane w leczeniu ADHD. Analizie poddano wszystkie zarejestrowane w Szwecji substancje lecznicze stosowane w terapii ADHD, w tym metylofenidat, deksamfetaminę, lisdeksamfetaminę oraz atomoksetynę.
Ekspozycję na leki zdefiniowano jako ich stosowanie w okresie od dwóch lat przed ciążą do momentu porodu. Na tej podstawie dzieci podzielono na cztery kategorie:
- Grupa nieeksponowana – dzieci matek, które nie przyjmowały leków na ADHD w ciągu dwóch lat przed ciążą ani w jej trakcie.
- Grupa z odstawieniem przed ciążą – dzieci matek, które stosowały leki na ADHD w okresie dwóch lat poprzedzających ciążę, ale nie kontynuowały terapii w jej trakcie.
- Grupa z ekspozycją w czasie ciąży – dzieci matek, które kontynuowały leczenie farmakologiczne ADHD w czasie ciąży.
- Grupa dzieci nowych użytkowniczek – dzieci matek, które rozpoczęły przyjmowanie leków na ADHD w trakcie ciąży lub do jednego miesiąca przed jej rozpoczęciem, bez wcześniejszego stosowania w ciągu poprzedzających dwóch lat.
- Dwie ostatnie grupy (kontynuujące leczenie i nowe użytkowniczki) połączono w jedną kategorię dzieci narażonych na działanie leków w okresie prenatalnym.
Badanie na populacji szwedzkiej
Badacze oszacowali czas trwania ekspozycji na leki na ADHD w trakcie ciąży. W tym celu przemnożyli liczbę zdefiniowanych dawek dziennych przypadających na jedno opakowanie przez liczbę zrealizowanych recept.
W badaniu uwzględniono również potencjalne czynniki zakłócające, które mogły wpływać na wyniki. Obejmowały one między innymi wiek matki mającej ADHD w chwili porodu, zgłaszane przez matkę palenie tytoniu oraz historię psychiatryczną rodziców.
Następnie naukowcy przeprowadzili metaanalizę, łącząc dane z obecnego badania przeprowadzonego na populacji szwedzkiej z wynikami wcześniejszego badania obejmującego populację duńską.
CZYTAJ TAKŻE: Metylofenidat a bezpieczeństwo na drodze: Badanie ryzyka wypadków u osób z ADHD
Leki stosowane w leczeniu ADHD nie zwiększają ryzyka rozwoju zaburzeń neurorozwojowych u potomstwa
W badaniu obserwowano wszystkie dzieci od 3. roku życia aż do momentu postawienia diagnozy, zgonu, emigracji lub zakończenia okresu obserwacji. Spośród 861 650 żywo urodzonych dzieci, 2257 (0,3%) zostało prenatalnie narażonych na działanie leków stosowanych w leczeniu ADHD.
Wyniki badania wykazały, iż stosowanie tych leków w czasie ciąży nie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju u dzieci ADHD, zaburzeń ze spektrum autyzmu ani innych zaburzeń neurorozwojowych. Według autorów, metylofenidat wydaje się być lekiem o najlepiej udokumentowanym profilu bezpieczeństwa w okresie ciąży. Czyni go to więc potencjalnie najbezpieczniejszym wyborem. Podkreślono jednak, iż nie ma podstaw do zmiany leku w trakcie ciąży, o ile aktualnie stosowany preparat jest dobrze tolerowany.
Można stosować leki na ADHD w ciąży?
Badanie dostarcza istotnych dowodów potwierdzających bezpieczeństwo stosowania farmakoterapii ADHD w ciąży w kontekście ryzyka zaburzeń neurorozwojowych u potomstwa. Wyniki te mają szczególne znaczenie dla kobiet w ciąży z rozpoznanym ADHD oraz dla personelu medycznego sprawującego nad nimi opiekę. Metylofenidat, najczęściej stosowany lek na ADHD, wydaje się być lekiem o najlepiej udokumentowanym profilu bezpieczeństwa w okresie ciąży.
