Rozstrzeń oskrzeli to przewlekła choroba płuc charakteryzująca się zaleganiem wydzieliny śluzowej i nawracającymi infekcjami. Leki mukoaktywne, takie jak hipertoniczny roztwór soli w nebulizacji czy doustna karbocysteina, wydają się logicznym i często stosowanym elementem terapii.
Mimo ich powszechnego stosowania w praktyce klinicznej, dowody naukowe na ich skuteczność są niejednoznaczne, a wytyczne – niespójne. W odpowiedzi na tę niepewność, przeprowadzono duże, randomizowane badanie kliniczne, aby ostatecznie ocenić czy ich stosowanie przekłada się na zapobieganie zaostrzeniom choroby.
Do randomizowanego, otwartego badania klinicznego włączono 288 pacjentów z rozstrzeniami oskrzeli (niezwiązanymi z mukowiscydozą), cierpiących na częste zaostrzenia oraz z utrzymującym się produktywnym kaszlem. Pacjentów losowo przydzielono do jednej z czterech grup terapeutycznych: otrzymującej samą hipertoniczną sól, samą karbocysteinę, oba leki łącznie, lub tylko standardową opiekę bez leków mukolitycznych. Głównym celem badania była ocena rocznej liczby zaostrzeń płucnych w ciągu 52 tygodni obserwacji.
Analiza badania nie potwierdziła skuteczności badanych leków. Porównując pacjentów otrzymujących hipertoniczny roztwór soli z tymi, którzy go nie stosowali, nie stwierdzono istotnej statystycznie różnicy w rocznej liczbie zaostrzeń (średnio 0,76 vs 0,98 zaostrzenia; P=0,12). Podobnie, w porównaniu pacjentów stosujących karbocysteinę z tymi, którzy jej nie przyjmowali, również nie zaobserwowano znaczącej redukcji częstości zaostrzeń (średnio 0,86 vs 0,90 zaostrzenia; P=0,81). Nie stwierdzono również żadnych istotnych różnic w zakresie poprawy jakości życia chorych. Co ważne, profil bezpieczeństwa i częstość występowania zdarzeń niepożądanych były podobne we wszystkich badanych grupach.
W analizowanej próbie klinicznej ani leczenie hipertonicznym roztworem soli, ani karbocysteiną, nie zmniejszyło w sposób istotny częstości występowania zaostrzeń u pacjentów z rozstrzeniami oskrzeli. Wyniki te podważają zasadność rutynowego stosowania tych leków mukolitycznych w celu prewencji zaostrzeń i wskazują, iż ich rola w leczeniu tej choroby może być mniejsza niż dotychczas sądzono.
