Po uznaniu Covid-19 za chorobę endemiczną, lekarze zalecają dodanie najnowszej szczepionki przeciwko temu wirusowi do corocznego kalendarza szczepień razem ze szczepionką przeciw grypie.
„Covid nie zniknie szybko, a wiemy, iż jego obecność utrzymuje się przez cały rok, choć nasilenie zakażeń rośnie szczególnie w okresie jesienno-zimowym”– podkreśla dr Isaac Bogoch, specjalista ds. chorób zakaźnych.
Z uwagi na szybkie mutacje wirusa, nowe warianty pojawiają się regularnie, co sprawia, iż szczepionki muszą być na bieżąco dostosowywane do aktualnych szczepów.
„Covid stale ewoluuje, dlatego szczepionki muszą być regularnie aktualizowane, aby były skuteczne przeciwko dominującym wariantom”– tłumaczy dr Anna Banerji, pediatra i specjalistka chorób zakaźnych.
Obecnie dostępne szczepionki przeciw Covid-19 są zoptymalizowane pod kątem wariantu XBB 1.5, który jest jedną z odmian Omikronu. Pojawiły się jednak nowe warianty, takie jak KP.2 oraz JN.1. Trzy nowe szczepionki na jesień zostały już zmodyfikowane, aby lepiej chronić przed tymi mutacjami.
„Zawsze istnieje pewne opóźnienie między pojawieniem się nowego wariantu a udostępnieniem szczepionki, ponieważ jej opracowanie wymaga czasu. Jednak obecne preparaty lepiej odpowiadają na dominujące szczepy niż te z wcześniejszych okresów”– mówi Banerji.
Szczepionki Pfizer-BioNTech Comirnaty oraz Moderna Spikevax są oparte na technologii mRNA i dostosowane do wariantu KP.2, natomiast Novavax Nuvaxovid opiera się na białkach i jest skierowany przeciwko wariantowi JN.1.
Szczepionka Spikevax od Moderny jest dostępna dla osób od szóstego miesiąca życia, a Comirnaty oraz Nuvaxovid są przeznaczone dla pacjentów powyżej 12. roku życia.
Dr Bogoch zaleca przyjęcie dostępnej szczepionki, niezależnie od konkretnego preparatu. „Celem jest zmniejszenie ryzyka poważnych powikłań, takich jak hospitalizacja czy zgon. Wszystkie dostępne szczepionki pomagają w osiągnięciu tego celu”– podkreśla.
Chociaż w tej chwili nie obserwuje się masowych zachorowań na Covid-19, tak jak w czasie największych fal pandemii, Banerji podkreśla, iż szczepienia pozostają istotnym elementem ochrony.
„Większość z nas zyskała pewną odporność po kilku dawkach szczepionek lub przebyciu infekcji. Szczepionki wzmacniają tę odporność, co sprawia, iż ryzyko zachorowania jest niższe, a jeżeli już zachorujemy, objawy są mniej nasilone i zmniejszamy ryzyko zarażenia innych”– wyjaśnia.
Jeśli osoba była wcześniej szczepiona, nową dawkę zaleca się przyjąć po sześciu miesiącach, jednak minimalny okres przerwy wynosi trzy miesiące. Analogiczne zasady obowiązują osoby, które niedawno przeszły Covid-19 – od zakażenia do kolejnej dawki również powinny minąć co najmniej trzy miesiące.
„Zalecenia Krajowego Komitetu Doradczego ds. Szczepień (NACI) precyzują, kto „powinien” a kto „może” się zaszczepić”– wyjaśnia Bogoch. Grupami, które powinnyprzyjąć szczepionkę, są: osoby powyżej 65. roku życia, osoby z chorobami przewlekłymi, osoby przebywające w placówkach opiekuńczych, a także mieszkańcy społeczności rdzennej.
Do kategorii osób, które mogąprzyjąć szczepionkę, zalicza się wszystkich powyżej szóstego miesiąca życia. „Niektórzy pójdą do apteki lub lekarza rodzinnego, aby zaszczepić się, inni mogą mieć pytania lub wątpliwości, które chcą rozwiać przed podjęciem decyzji”– mówi Bogoch. Dla tych, którzy nie mają lekarza rodzinnego, pomocne mogą być konsultacje z farmaceutami lub pielęgniarkami, które rozwieją wątpliwości.
Zarówno Bogoch, jak i Banerji zwracają uwagę na wzmożone ryzyko infekcji wirusem RSV (syncytialnym wirusem oddechowym) jesienią i zimą. „RSV jest jedną z głównych przyczyn hospitalizacji dzieci na całym świecie… Im młodsze dziecko, tym wyższe ryzyko poważnych powikłań. Dotyczy to szczególnie określonych społeczności, jak np. Inuitów, wśród których infekcje RSV są wyjątkowo niebezpieczne”– mówi Banerji.
W celu ochrony przed RSV u niemowląt stosowane są preparaty monoklonalnych przeciwciał: nirsewimab i paliwizumab.
Dla kobiet w ciąży rekomendowana jest szczepionka RSVpreF Abrysvo, która pozwala matce przekazać noworodkowi przeciwciała już w okresie prenatalnym, chroniąc dziecko po urodzeniu.
Osoby starsze, podobnie jak w przypadku grypy, są bardziej narażone na powikłania RSV, dlatego dostępne są dwie szczepionki: RSVPreF3 (Arexvy) oraz RSVpreF (Abrysvo).
„Krajowy Komitet Doradczy ds. Szczepień zaleca szczepienie osób powyżej 75. roku życia, zwłaszcza tych z dodatkowymi czynnikami ryzyka, ponieważ wirus RSV może być dla nich równie niebezpieczny jak grypa”– dodaje Bogoch.
Jak podkreśla, niektóre osoby w Kanadzie już przyjęły szczepionkę przeciwko RSV i wykazuje ona skuteczność przez co najmniej dwa lata. „Możliwe, iż ochrona będzie trwać choćby dłużej niż dwa lata, co sprawia, iż to dobra inwestycja zdrowotna”– podsumowuje.
