Lęk u dzieci

Lęk jest częścią natury ludzkiej, zawsze jest coś co nas martwi, stresuje, niepokoi. Lęk pojawia się na różnych etapach życia każdego człowieka. U niemowląt od szóstego roku życia pojawia się strach przed obcymi i lęk przed separacją.

W drugim roku życia może pojawić się strach przed zwierzętami, przed ciemnością, przed duchami, czy potworami. W późniejszym okresie dzieciństwa pojawia się nieśmiałość i chęć wpasowania się w grupę rówieśniczą. Dla nastolatka istotny jest wygląd i pojawia się lęk przed tym co myślą o nim rówieśnicy.

Chociaż lęk jest naturalną reakcją organizmu na pojawiające się niebezpieczeństwo, czasem staje się nieracjonalny, nadmiernie intensywny, trwa zbyt długo, powoduje cierpienie i zakłóca codzienne życie. Dzieci nie zawsze komunikują bezpośrednio, iż odczuwają lęk w poszczególnych sytuacjach. Często sami nie potrafią nazwać tego co się z nimi dzieje.

Lęk w wpływa na myśli, ciało i zachowanie człowieka. Kiedy dziecko odczuwa niepokój w jego głowie pojawiają się różne myśli i przekonania np. „nie uda mi się”. Gdy się boi może odczuwać różne zmiany np. przyśpieszony oddech, ból brzucha, ból głowy, uderzenie gorąca, dygotanie. Pod wpływem lęku może zmienić się jego zachowanie, może np. unikać stresującej sytuacji.

Dzieci i młodzież z nasilonym lękiem mogą mieć obniżony nastrój, często przestają robić rzeczy, które lubią, przestają spotykać się z przyjaciółmi, mają gorsze wyniki w szkole, dopytują o różne rzeczy, unikają niektórych miejsc, czynności, które wzbudzają w nich lęk.

Jest wiele czynników, które mogą wywoływać lub podtrzymywać lęk u dziecka. Jednym z nich jest genetyka. Odziedziczalność lęku jest szacowana na około 30-40 procent. Drugim czynnikiem są ogólne procesy psychologiczne, takie jak tendencja do postrzegania różnych sytuacji jako nieprzewidywalnych i niekontrolowanych. Trzeci czynnik to specyficzne doświadczenia uczenia się. o ile dziecko obserwuje rodzica posługującego się pewną strategią także może taką strategię przejąć.

Czynnikiem podtrzymującym lęk jest unikanie czynności, miejsc z powodu lęku, a także reakcja rodziców, np. wyręczanie dzieci kiedy nie jest to konieczne, nadmierne reagowanie na różne sytuacje. Taka postawa może utrwalić w dziecku przekonanie „Świat jest niebezpieczny”, „Nie potrafię sobie z tym poradzić”. Lęk dziecka mogą nasilić także różne wydarzenia z jego życia takie jak wypadek samochodowy, strata bliskiej osoby, pożar.

Gdy zauważysz u swojego dziecka niepokojące Cię zachowanie, które może świadczyć o nasilonym lęku:

Okaż dziecku empatię
Słuchaj dziecka uważnie, okaż zainteresowanie jego problemem
Zapewnij dziecko, iż odczuwanie niepokoju jest czymś normalnym i wiele dzieci go doświadcza
Naucz dziecko rozpoznawać i nazywać poszczególne uczucia
Razem z dzieckiem przyjrzyj się jego niespokojnym myślom, które wpływają na nieprzyjemne
Porozmawiaj o tym co dzieje się z ciałem dziecka kiedy odczuwa lęk
Zachęcaj dziecko do zrobienia czegoś, co stanowi dla niego większe wyzwanie
Nie unikaj sytuacji w których dziecko odczuwa lęk, zamiast tego stopniowo oswajaj dziecko z lękiem
Doceniaj starania dziecka, podejmowane wysiłki
Nie porównuj umiejętności swojego dziecka z innymi dziećmi
Lęk przed sprawdzianami w szkole można oswajać powtarzając w domu wspólnie materiał
o ile Twoje dziecko boi się wizyty u dentysty-przygotuj je odpowiednio wcześniej, porozmawiajcie o tym, czym zajmuje się dentysta, opowiedz dziecku jak wygląda taka wizyta
Nie ukrywaj swoich obaw przed dzieckiem i nie udawaj, iż nigdy się nie boisz. Pokaż, iż także czasami doświadczasz zmartwień i zademonstruj dziecku jak można sobie konstruktywnie radzić z tymi trudnościami