Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła nilotynib do leczenia przewlekłej białaczki szpikowej. Preparat poprawił biomarkery i wyniki poznawcze u pacjentów z otępieniem z ciałami Lewy'ego (DLB) w randomizowanym, podwójnie ślepym, kontrolowanym placebo badaniu fazy II.
Wyniki są zgodne z wcześniejszym badaniem, które wykazało możliwe modyfikujące przebieg choroby działanie nilotynibu u pacjentów z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi lub chorobą Alzheimera, o czym wcześniej informował „Medscape Medical News”.
– Przyglądamy się repozycjonowaniu lub zmianie przeznaczenia inhibitorów kinazy tyrozynowej w chorobach neurodegeneracyjnych – powiedział badacz dr Raymond Scott Turner z Georgetown University School of Medicine w Waszyngtonie.
Dane zostały zaprezentowane na 17. konferencji Clinical Trials on Alzheimer's Disease (CTAD).
Poprawa wyników poznawczych i funkcjonalnych
Nilotynib jest inhibitorem kinazy tyrozynowej, który preferencyjnie celuje w receptory domeny dyskoidyny. W badaniach przedklinicznych wykazano, iż lek ma zdolność przenikania przez barierę krew–mózg, a następnie zmniejszania blaszek beta-amyloidowych i splątków tau. W badaniu fazy II 43 osoby dorosłe z DLB zostały losowo przydzielone do grupy otrzymującej 200 mg doustnego nilotynibu lub odpowiadającego mu placebo przez 6 miesięcy.
Średni wynik Montrealskiej Oceny Poznawczej (MoCA) podczas badania przesiewowego wynosił 19 w obu grupach, co wskazuje na łagodną do umiarkowanej demencję, a wynik Międzynarodowej Skali Oceny Choroby Parkinsona i Zaburzeń Ruchowych (UPDRS) część III wynosił 19, co wskazuje na łagodny parkinsonizm w obu grupach.
W porównaniu z placebo nilotynib prowadził do zwiększenia stężenia amyloidu-beta 42 w płynie mózgowo-rdzeniowym (CSF) i zmniejszenia całkowitej zawartości alfa-synukleiny, chociaż różnice te nie osiągnęły istotności statystycznej.
– Stwierdzono również zmniejszenie stężenia p-tau181 i stosunek p-tau181 do całkowitego tau w grupie nilotynibu w porównaniu z placebo, co nie było całkiem znaczące – powiedział Turner. Jednak stosunek p-tau181 do amyloidu-beta 42 został znacznie zmniejszony po leczeniu nilotynibem (P = 0,34).
– Nilotynib doprowadził również do znacznego wzrostu poziomu dopaminy w płynie mózgowo-rdzeniowym, co sugeruje wpływ na neurotransmisję dopaminergiczną – wyjaśnił badacz.
Przechodząc do wyników poznawczych, po trzech miesiącach wyniki w Skali Oceny Choroby Alzheimera – Podskali Poznawczej 14 (ADAS-Cog14) poprawiły się o 2,8 punktu w przypadku nilotynibu w porównaniu z placebo (P = 0,037). Nilotynib doprowadził również do znaczącej poprawy o 0,9 punktu (P = 0,044) w zakresie MDS-UPDRS Part I (funkcje poznawcze), bez wpływu na MDS-UPDRS Part II (czynności życia codziennego) lub Part III (motoryka).
Inne wyniki poznawcze i funkcjonalne, w tym te w MoCA i Alzheimer's Disease Cooperative Study-Activities of Daily Living Scale, wykazywały tendencję do poprawy po zastosowaniu nilotynibu, który zmniejszał również zgłaszane przez opiekunów objawy behawioralne (drażliwość i apatia) oraz wahania funkcji poznawczych w porównaniu z placebo.
– Przy dawce 200 mg raz na dobę wszystkie biomarkery oraz wszystkie wyniki kliniczne i poznawcze poruszały się we adekwatnym kierunku – zaznaczył specjalista.
Nowe kierunki
Badania wykazały, iż nilotynib był bezpieczny i dobrze tolerowany, a w grupie placebo obserwowano więcej działań niepożądanych (74 vs 37; P = 0,54). W grupie placebo stwierdzono zwiększenie dawki dobowej równoważnej lewodopie, ale nie stwierdzono znaczącego wzrostu lub braku zmian w grupie nilotynibu, co sugerowałoby większy parkinsonizm lub progresję choroby w grupie placebo.
Dr Turner dodał, iż w grupie otrzymującej nilotynib było mniej spadków niż w grupie placebo (6 vs 21) – redukcja wyniosła 70 proc., co może być spowodowane poprawą funkcji poznawczych dzięki nilotynibowi.
Ekspert wskazał, iż nilotynib to lek generyczny. Istnieją inne inhibitory kinazy tyrozynowej, które nie są opatentowane. – Dowody sugerują, iż być może musimy zbadać ten szlak i być może ten lek zarówno w otępieniu z ciałami Parkinsona, Alzheimera, jak i ciałami Lewy'ego – podsumował naukowiec.
