Legionella pneumophila to groźna bakteria, która – choć niewidoczna gołym okiem – może przyczyniać się do poważnych problemów zdrowotnych, a w niektórych przypadkach wręcz do śmierci. Nie przenosi się z człowieka na człowieka, ale możemy się nią zarazić w szpitalu, hotelu czy choćby we własnym domu, nie mając świadomości zagrożenia.
Legionelloza to groźna choroba wywoływana przez bakterie Legionella pneumophila, o której wciąż mówi się za mało. Bakterie bytują między innymi w stawach i jeziorach, ale miejscem ich bytowania są również systemy wodociągowe i instalacje wodne – zwłaszcza te rozbudowane, nieużywane czy nieodpowiednio zadbane. Bakterią nie można się zarazić od drugiej osoby czy pijąc skażoną wodę, ale możemy zachorować np. po wzięciu prysznica, jeżeli w instalacji bytowały bakterie. Co należy wiedzieć o Legionelli oraz objawach zarażenia tą bakterią? Jak chronić się przed nią najskuteczniej? Odpowiedzi na powyższe pytania zebraliśmy w artykule.
Spis treści
- Legionella – co to jest za bakteria?
- Legionella w wodzie – dlaczego jest niebezpieczna?
- Legionelloza – objawy choroby
- Jak chronić się przed Legionellą?
Legionella – co to jest za bakteria?
Produkty wspomagające w stosowaniu diety
Legionella pneumophila to bakterie Gram-ujemne, których naturalnym źródłem bytowania są zbiorniki ze stojącą wodą o temperaturze 25-45°C. Legionellę znajdziemy jednak nie tylko w stawach czy jeziorach, ale też w instalacjach wodno-kanalizacyjnych. Często wykrywa się te bakterie w instalacjach wodnych hoteli, szpitali czy domów opieki, ale trzeba mieć świadomość, iż mogą również bytować w instalacjach domów jednorodzinnych. Idealnym miejscem do ich rozwoju są:
- prysznice i baterie umywalkowe,
- klimatyzatory,
- nawilżacze powietrza,
- baseny,
- jacuzzi,
- fontanny,
- urządzenia z hydromasażem,
- zbiorniki ciepłej wody.
Legionella w wodzie – dlaczego jest niebezpieczna?
Bakterie Legionella to pałeczki rozmnażające się w systemach wodnych, zwłaszcza w złożonych systemach wodociągowych oraz w wodzie długotrwale stojącej w instalacjach czy zbiornikach. Ważnym czynnikiem, jeżeli chodzi o rozwój Legionelli, jest temperatura – namnażaniu bakterii sprzyja temperatura wody mieszcząca się w zakresie 25-45°C. Rozwojowi Legionelli sprzyjają też bogate w sole wapnia i magnezu zastoiny, a także wysoki poziom CO2 oraz obecność jonów manganu i żelaza. Bakterie dobrze namnażają się ponadto w obecności glonów, pierwotniaków i biofilmu, poza tym dobrze się namnażają również w miejscach, gdzie rozwija się rdza (np. stare rury hydrauliczne).
Jak można się zarazić Legionellą? Bakteria dostaje się do organizmu drogą wziewną. Do zakażenia Legionellą dochodzi podczas wdychania aerozolu wodnego. Nie zarazimy się natomiast od innej chorej osoby czy przez picie skażonej wody. Gdy wraz z wdychanym aerozolem bakteria dostaje się do płuc, może przyczyniać się do ciężkiej infekcji dróg oddechowych. Na zarażenie Legionellą najbardziej podatne są osoby o obniżonej odporności oraz pacjenci zmagający się z chorobami przewlekłymi. Legionelloza stanowi szczególne zagrożenie dla osób w wieku powyżej 50 lat, palaczy i osób nadużywających alkoholu.
Legionelloza – objawy choroby
Bakterie Legionella pneumophila mogą wywoływać infekcje różniące się przebiegiem oraz nasileniem objawów. Zarażenie Legionellą może prowadzić między innymi do gorączki Pontiac. Do jej objawów zalicza się gorączkę i dreszcze, a także ból głowy i bóle mięśniowo-stawowe. Pacjent może mieć również w tym przypadku niekiedy trudności w oddychaniu i suchy kaszel, poza tym może czuć osłabienie i zmęczenie. Choroba najczęściej nie jest na szczęście poważna, a przy tym ma charakter samoograniczający, zatem ustępuje samoistnie po kilku dniach.
Znacznie groźniejsza niż gorączka Pontiac jest natomiast choroba legionistów (legionelloza). Legionella przyczynia się wówczas do ciężkiego zapalenia płuc, odpowiadając za takie objawy jak wysoka gorączka, utrata apetytu, bóle głowy, osłabienie, bóle mięśni i stawów, wodnista biegunka, ból brzucha, nudności i wymioty. Pacjenci z legionellozą mogą mieć zaburzenia orientacji i świadomości, a choćby bóle w klatce piersiowej, kaszel i duszności. Choroba może prowadzić do śpiączki, a choćby do takich powikłań jak niewydolność oddechowa czy zaburzenia pracy ważnych narządów, w tym serca. Leczenie choroby legionistów wiąże się zwłaszcza z antybiotykoterapią – większość pacjentów, z uwagi na nasilone objawy, wymaga hospitalizacji.
Jak chronić się przed Legionellą?
Legionelloza może być bardzo groźna dla człowieka, prowadząc do poważnych konsekwencji zdrowotnych, a choćby w wielu przypadkach stanowiąc zagrożenie dla życia. Warto zatem wiedzieć, jak chronić się przed Legionellą, czyli jakie działania wdrożyć, by zminimalizować ryzyko jej namnażania w systemach wodnych.
Ochrona przed Legionellą w warunkach domowych to przede wszystkim działania skupiające się na dbaniu o dobry stan instalacji wodnych oraz prawidłową temperaturę wody użytkowej. Jak chronić się przed Legionellą?
- Dbać o prawidłową temperaturę ciepłej wody użytkowej. Temperatura ciepłej wody użytkowej nie powinna być niższa niż 50°C, gdyż w temperaturze powyżej tej wartości Legionella nie jest w stanie się rozwijać.
- Pilnować, by temperatura zimnej wody nie była wyższa niż 20°C.
- W przypadku podejrzenia zanieczyszczenia instalacji Legionellą, należy podnieść temperaturę wody użytkowej, a następnie przepłukać nią instalacje. Podaje się, iż bakterie Legionella mogą przetrwać 20 minut w wodzie o temperaturze 55°C, a w wodzie o temperaturze 60°C już jedynie 2 minuty. Bakterie Legionella giną w temperaturze 70°C.
- Po dłuższej nieobecności w domu najlepiej przepłukać krany i prysznice, gdyż stojąca w rurach woda stwarza korzystne warunki do namnażania tej bakterii. Najlepiej odkręcić krany i puścić ciepłą wodę przez kilka minut, unikając kontaktu z aerozolem.
- Nieużywane bądź rzadko używane krany czy prysznice należy regularnie przepłukiwać.
- Regularnie dezynfekować wanny z hydromasażem, jacuzzi itd.
- Dbać o czystość klimatyzacji i prawidłowy stan techniczny klimatyzatora. Regularne przeglądy, czyszczenie i dezynfekcja urządzeń oraz kontrolowanie wody wykorzystywanej w układach klimatyzacji to podstawa.
Ważne, jeżeli chodzi o przepłukiwanie instalacji wodnej, jest to, by zachować szczególną ostrożność, unikając kontaktu z aerozolem wodnym.
Bibliografia:
- https://www.igwp.org.pl/wp-content/uploads/2024/09/LEGIONELLA-KOMPENDIUM-WIEDZY.pdf [dostęp 03.2025]
- https://antybiotyki.edu.pl/wp-content/uploads/2024/12/Biuletyn-Informacyjny-1_2024.pdf [dostęp 03.2025]
- https://www.przeglepidemiol.pzh.gov.pl/pdf-179041-99644?filename=Legioneloza%20_%20nowe.pdf [dostęp 03.2025]
- https://en.wikipedia.org/wiki/Legionella [dostęp 03.2025]
- https://epibaza.pzh.gov.pl/story/legioneloza [dostęp 03.2025]
