Zaburzenia odżywiania pacjentów onkologicznych są powszechnie występującym problemem o dużym znaczeniu prognostycznym. Szacuje się, iż około połowa chorych z nowotworem złośliwym wykazuje objawy niedożywienia już w momencie rozpoznania choroby. A prawie każdy pacjent na jakimś etapie choroby nowotworowej będzie niedożywiony.
Przyjmuje się, iż walka z niedożywieniem w onkologii powinna wpisywać się w kompleksowy proces leczenia wspomagającego oraz interdyscyplinarnej opieki nad pacjentem. Terapia żywieniowa powinna zajmować istotne miejsce obok terapii onkologicznej i wsparcia psychologicznego. Najskuteczniejszym sposobem leczenia niedożywienia nowotworowego (kacheksji) jest terapia onkologiczna, wsparta odpowiednią i indywidualnie dopasowaną interwencją żywieniową.
ZAJRZYJ: CO TO JEST NIEDOŻYWIENIE
Niedożywienie a choroba nowotworowa
Przyczyny postępującego niedożywienia u pacjentów z chorobą nowotworową są różne i wiążą się z samym faktem zachorowania na nowotwór złośliwy. Wynikają z miejscowego wzrostu guza, odpowiedzi organizmu na obecność tkanki nowotworowej, prowadzonego leczenia onkologicznego, zaburzeń metabolicznych oraz zwiększonego wydatku energetycznego.
Występowanie niedożywienia u pacjentów chorych na raka jest związane z takimi zjawiskami, jak:
- niedostateczna podaż pokarmów,
- ubytek masy mięśniowej,
- uogólniona reakcja zapalna.
Obserwacje kliniczne wykazały, iż niedożywienie w chorobie nowotworowej stanowi negatywny czynnik rokowniczy w walce z nowotworem złośliwym, zwłaszcza u pacjentów poddanych dużym zabiegom operacyjnym w obrębie jamy brzusznej oraz regionu głowy i szyi. Niedożywienie wpływa też na zwiększenie ogólnej liczby powikłań pooperacyjnych.
Pomocne w okresie okołooperacyjnym może być włączenie do diety preparatu Impact. Jako jedyny na rynku zawiera w swoim składzie połączenie 3 składników takich, jak: arginina, kwasy tłuszczowe omega-3 oraz nukleotydy. Wspomniany produkt, będący wsparciem żywieniowym, można przyjmować doustnie Impact Oral lub podawać w postaci płynnej przez zgłębnik do żołądka lub jelita cienkiego Impact Enteral.
Leczenie niedożywienia nowotworowego
Ze względu na częste występowanie zaburzeń odżywiania u chorych na nowotwory, najważniejsze jest ich wczesne rozpoznanie oraz adekwatne leczenie. W Polsce od 2012 roku na mocy rozporządzenia Ministra Zdrowia u hospitalizowanych pacjentów obowiązkowo dokonuje się przesiewowej oceny stanu odżywienia, aby jak najwcześniej zidentyfikować pacjentów z grupy ryzyka.
Chory z grupy ryzyka powinien być poddany szczegółowej ocenie stanu odżywienia celem włączenia zindywidualizowanego leczenia żywieniowego. Warto podkreślić, iż interwencja żywieniowa może zostać podjęta na każdym etapie postępowania diagnostyczno-terapeutycznego.
Leczenie niedożywienia nowotworowego jest procesem złożonym. Pierwszym etapem interwencji żywieniowej jest porada dietetyczna, która może skutkować modyfikacją diety doustnej i/lub zaleceniem stosowania ONS (Oral Nutritional Supplements) – żywności medycznej.
W przypadku postępującego niedożywienia należy rozważyć zastosowanie innej drogi podaży substancji odżywczych.
SPRAWDŻ: KACHEKSJA NOWOTWOROWA
Niedożywienie – wybór drogi podaży substancji odżywczych
Odżywianie doustne jest najbardziej naturalne i z tego powodu zawsze preferowane. W przypadku braku możliwości skutecznego żywienia doustnego, należy rozważyć możliwość podaży pokarmu do przewodu pokarmowego przez sztuczny dostęp, czyli, przy użyciu sond i zgłębników.
Jeśli nie ma możliwości prowadzenia żywienia do przewodu pokarmowego, należy zapewnić dostęp dożylny i rozpocząć leczenie pozajelitowe.
- Żywienie doustne – podaż doustna diety wzbogaconej w różne substancje odżywcze ustalone w programie żywienia (lub diety niewzbogaconej) pozostaje najbardziej pożądaną metodą walki z niedożywieniem. Wsparcie w takiej sytuacji stanowią dostępne na rynku preparaty odżywcze, np. Resource Refresh, Resource Protein czy Resource 2.0. Ich specjalne formuły zaspokajają potrzeby żywieniowe pacjentów w trakcie terapii przeciwnowotworowej i dostarczają niezbędnych składników diety. Taka forma postępowania możliwa jest efektywna tylko u części chorych.
- Żywienie dojelitowe – żywienie dojelitowe powinno być zawsze rozważane w pierwszej kolejności przed żywieniem pozajelitowym. Wybór odpowiedniego sprzętu do podaży substancji odżywczych zależy przede wszystkim od możliwości technicznych wytworzenia dostępu oraz przewidywanego czasu terapii. Najczęstsze wskazania do żywienia dojelitowego obejmują: brak możliwości zaspokojenia potrzeb żywieniowych drogą doustną, niedrożność lub zaburzenia pasażu w obrębie górnego odcinka przewodu pokarmowego, powikłania i skutki uboczne leczenia onkologicznego.
- Żywienie pozajelitowe – polega na bezpośrednim podawaniu do krwiobiegu substancji odżywczych, najczęściej w formie mieszanin. Worki żywieniowe mają fabrycznie ściśle określony skład, kaloryczność i osmolarność, co pozwala na precyzyjne dostosowanie żywienia i podaży substancji odżywczych. Żywienie pozajelitowe (dożylne) nie stanowi alternatywy dla żywienia dojelitowego i powinno być stosowane tylko, kiedy nie jest możliwe dostarczanie substancji odżywczych inną drogą.
Leczenie niedożywienia u chorych z nowotworem złośliwym jest procesem złożonym. adekwatne postępowanie musi uwzględniać podłoże fizjologiczne niedożywienia, rodzaj leczenia onkologicznego oraz powinno być planowane w wielospecjalistycznych zespołach zajmujących się leczeniem pacjentów onkologicznych.
