Kto może diagnozować ADHD?

psychiatraplus.pl 7 godzin temu

Diagnoza ADHD jest procesem wieloaspektowym, który wymaga wiedzy, doświadczenia oraz indywidualnego podejścia do pacjenta. Wiele osób zastanawia się, który specjalista może postawić diagnozę i jakie narzędzia diagnostyczne są stosowane. Kto może diagnozować ADHD, jak przebiega proces diagnostyczny oraz kto może odegrać w nim istotną rolę?

Kto diagnozuje ADHD?

Psychiatra

Psychiatra to lekarz (absolwent medycyny) specjalizujący się w leczeniu chorób i zaburzeń psychicznych. Może postawić diagnozę na podstawie opinii dostarczonej przez innego specjalistę, przeprowadzić pełną diagnozę ADHD, przepisać leki oraz zaproponować inne formy terapii, np. psychoedukację, terapię DBT. Niestety, nie każdy psychiatra jest specjalistą od diagnostyki i leczenia ADHD. Stąd warto sprawdzić kwalifikację lekarza przed wizytą.

Jeśli jednak podczas wizyty lekarz poinformuje nas, iż nie zajmuje się ADHD, powinien wskazać innego lekarza, który może nam pomóc w tym aspekcie.

Psycholog

Psycholog to osoba po 5-letnich studiach psychologicznych, specjalizuje się w analizie zachowań i emocji, diagnozowaniu oraz terapii.

  • Zalety: przeszkolony w diagnostyce i doradztwie. Często stosuje narzędzia diagnostyczne, takie jak wywiad DIVA 5.0, i oferuje terapię.
  • Wady: nie może przepisywać leków, więc w przypadku leczenia farmakologicznego współpracuje z lekarzem.

Neurolog, lekarz rodzinny lub pediatra

Neurolodzy i lekarze pierwszego kontaktu mogą przeprowadzić diagnozę ADHD, szczególnie u dzieci. Może też prowadzić leczenie, jeżeli jest specjalistą od tego zaburzenia. Statystyki mówią, iż 90% dzieci z ADHD w USA leczonych jest przez pediatrów.

  • Zalety: znają historię zdrowia pacjenta, są łatwo dostępni i mogą przepisać leki.
  • Wady: jeżeli nie są specjalistami od ADHD, ich wiedza na ten temat, szczególnie u dorosłych, może być ograniczona.

Inni specjaliści

W diagnozie ADHD może uczestniczyć (np. w aspekcie zbierania ustrukturyzowanego wywiadu DIVA) terapeuta, pielęgniarka, doradca zawodowy, coach czy pracownik socjalny. Choć ich role często ograniczają się do wykonania testu przesiewowego, wstępnej oceny lub wsparcia w zarządzaniu objawami, jeżeli są odpowiednio przeszkoleni (np. do wykonywania testu DIVA), mogą odegrać istotną rolę w uzyskaniu diagnozy ADHD.

Jak przebiega wywiad diagnostyczny ADHD?

Diagnoza ADHD opiera się na kompleksowym, ustrukturyzowanym wywiadzie diagnostycznym. Pozwala on ocenić objawy pacjenta w różnych aspektach życia oraz ich wpływ na funkcjonowanie. Jednym z najczęściej stosowanych narzędzi w diagnostyce osób dorosłych jest wywiad DIVA 5.0 (Diagnostic Interview for ADHD in Adults). Wywiad ten może być przeprowadzony przez odpowiednio przeszkolonego pracownika należącego do jednego z powyższych zawodów.

Wywiad DIVA 5.0 – najważniejsze elementy

  1. Ocena objawów występujących w dzieciństwie i dorosłości
    Podstawą diagnozy ADHD jest potwierdzenie, iż objawy były obecne zarówno w dzieciństwie, jak i w wieku dorosłym. Stąd w tym celu specjalista zbiera szczegółowy wywiad na temat historii pacjenta. W miarę możliwości zostaje on uzupełniony informacjami od osób, które znały pacjenta w dzieciństwie (np. rodziców, opiekunów).
  2. Realne przykłady zachowań
    Specjalista podaje konkretne przykłady zachowań, które mogą świadczyć o ADHD, i pyta pacjenta, czy takie sytuacje miały miejsce w przeszłości lub występują obecnie.
  3. Ocena wpływu objawów na życie
    Wywiad obejmuje analizę funkcjonowania w pięciu kluczowych obszarach:
    • Praca lub szkoła
    • Relacje z rodziną i bliskimi
    • Interakcje społeczne
    • Czas wolny i hobby
    • Samoocena i wiara w siebie
  4. Współudział rodziny lub partnera w diagnozie ADHD
    Ważną częścią procesu diagnostycznego może być włączenie bliskich pacjenta, takich jak rodzice, rodzeństwo, osoby partnerskie lub inni członkowie rodziny. Ich perspektywa pozwala na uzupełnienie obrazu objawów oraz lepsze zrozumienie ich wpływu na życie codzienne pacjenta. Jednak udział innego członka rodziny nie jest konieczny.

Rola rodziny i bliskich w diagnozie ADHD

Osoby bliskie pacjentowi, takie jak partnerzy, rodzice czy przyjaciele, mogą odegrać kluczową rolę w procesie diagnozy. Ich udział polega na:

  • dostarczeniu informacji na temat zachowań pacjenta z przeszłości i teraźniejszości.
  • uzupełnieniu odpowiedzi pacjenta, zwłaszcza w sytuacjach, gdy pacjent nie pamięta szczegółów z dzieciństwa.
  • współpracy w planowaniu terapii, szczególnie jeżeli objawy ADHD znacząco wpływają na relacje rodzinne lub partnerskie.

Udział tych osób w zbieraniu wywiadu jest pomocny, ale nieobowiązkowy.

Kto leczy ADHD?

Diagnoza to pierwszy krok. Leczenie ADHD jest procesem, który wymaga współpracy różnych specjalistów. W krajach o wysokiej świadomości ADHD (przede wszystkim USA i Kanada), do prowadzenia leczenia ADHD zatrudniani są przede wszystkim odpowiednio przeszkoleni lekarze rodzinni i pediatrzy.

  • Psychiatra, neurolog, pediatra, lekarz rodzinny (posiadający odpowiednie doświadczenie w leczeniu ADHD): potwierdza diagnozę, odpowiada za farmakoterapię i monitorowanie skuteczności leków.
  • Psycholog lub terapeuta: prowadzi terapię behawioralną, która wspiera rozwój umiejętności zarządzania objawami.
  • Coach lub doradca zawodowy: prowadzi psychoedukację, coaching, pomaga w organizacji codziennego życia, zarządzaniu czasem i osiąganiu celów.

Marihuana hamuje działanie leków na ADHD? Dowiedz się więcej na PsychiatraPlus.pl

Diagnoza i leczenie ADHD

Diagnoza ADHD to proces wymagający zaangażowania różnych specjalistów oraz czasami bliskich pacjenta. Wywiad DIVA 5.0 jest jednym z narzędzi, które umożliwiają dokładną ocenę objawów i ich wpływu na codzienne funkcjonowanie. Stąd wielu specjalistów korzysta z tegoż dokumentu.

Wybór odpowiedniego specjalisty oraz włączenie rodziny do procesu diagnostycznego i terapeutycznego pozwala na stworzenie kompleksowego planu leczenia, który uwzględnia unikalne potrzeby pacjenta z ADHD. Bardzo ważne, aby diagnostyką i leczeniem ADHD zajmowali się pracownicy z odpowiednim doświadczeniem w prowadzeniu osób z ADHD.

Idź do oryginalnego materiału