Krztusiec – niepokojący powrót groźnej choroby
Produkty wspomagające w stosowaniu diety
Krztusiec, określany też jako koklusz, jest ostrą chorobą zakaźną atakującą drogi oddechowe. Jego charakterystycznym objawem jest silny, napadowy kaszel z towarzyszącymi dusznościami i świstem wdechowym. Jest to choroba bardzo niebezpieczna, niekiedy śmiertelna, a dane o rosnącej ilości zakażeń krztuścem i związanych z tym hospitalizacji wyraźnie wskazują, iż powraca.
Doniesienia medialne wskazują na bardzo wysoki wzrost zachorowalności na krztusiec. Jest to choroba zakaźna, która stanowi szczególnie wysokie zagrożenie dla najmłodszych dzieci, stając się przyczyną zgonów oraz bardzo ciężkich powikłań u dzieci w wieku poniżej 1. roku życia. Na krztusiec może zachorować każdy, bez względu na wiek. Kluczowym elementem profilaktyki są szczepienia przeciw krztuścowi, które są obowiązkowe w przypadku dzieci i rekomendowane w przypadku osób dorosłych. Co należy wiedzieć o charakterystycznych objawach krztuśca, leczeniu i powikłaniach tej choroby? Sprawdzamy!
Co to jest krztusiec?
Krztusiec, inaczej koklusz, jest chorobą zakaźną dróg oddechowych wywoływaną przez zakażenie pałeczką krztuśca (Bordetella pertussis) i wytwarzane przez wspomniane bakterie toksyny. Gdy bakterie dostaną się do układu oddechowego pacjenta, zaczynają wytwarzać toksyny, które to odpowiadają za powstawanie martwicy komórek błon śluzowych dróg oddechowych, w tym m.in. oskrzeli oraz tchawicy. W związku z martwicą dochodzi do poważnego uszkodzenia nabłonka, który wyściela drogi oddechowe, co skutkuje wydzielaniem bardzo gęstego śluzu pobudzającego odruch kaszlu. Przechorowanie krztuśca nie daje pełnej odporności, co oznacza, iż pacjent może się ponownie zarazić.
Jak można się zarazić krztuścem?
Jak podkreślono wcześniej, krztusiec jest chorobą związaną z zakażeniem pałeczką krztuśca Bordetella pertussis. Źródłem zakażenia są osoby chore, w tym nie tylko te przechodzące chorobę w sposób pełnoobjawowy, ale również osoby przechodzące infekcję łagodnie i skąpoobjawowo. Pałeczką krztuśca można się zarazić drogą kropelkową, czyli np. podczas kaszlu i kichania osoby chorej. Co niepokojące – choroba wyróżnia się wysoką zakaźnością i jest znacznie bardziej zaraźliwa od ospy wietrznej. Drogą zakażenia może być również kontakt bezpośredni z chorym.
Najbardziej zaraźliwe są osoby chore w pierwszych dwóch tygodniach infekcji, chociaż zarażać można jeszcze przez kolejne 3-4 tygodnie. Wdrożenie na czas adekwatnej antybiotykoterapii może skrócić zaraźliwość jedynie do 5 dni, zatem warto obserwować swoje objawy i odpowiednio wcześnie zgłosić się do lekarza. Z uwagi na łatwość przenoszenia infekcji zaleca się samoizolację osób chorych (przez 5 dni po wdrożeniu antybiotykoterapii lub 3 tygodnie po wystąpieniu napadowego kaszlu, jeżeli antybiotykoterapii nie wdrożono).
Krztusiec – objawy, których nie możesz lekceważyć
Charakterystycznym objawem w przypadku krztuśca jest napadowy kaszel o charakterze męczącym. Po napadzie kaszlu chory bierze głęboki wdech, któremu towarzyszy głośny świst krtaniowy (opisywany jako „pianie”). Kaszel nie jest jedynym objawem krztuśca i zdecydowanie nie jest to pierwszy z objawów tej choroby, gdyż jego wystąpienie poprzedzają objawy przeziębieniowe. Schorzenie najczęściej ma przebieg bezgorączkowy, jednak zdarza się lekko podwyższona temperatura ciała czy stan podgorączkowy. Nasilenie objawów choroby jest powiązane z ogólną kondycją chorego, w tym z takimi czynnikami jak wiek osoby chorej i stan jej uodpornienia.
Krztusiec – przebieg choroby
Przebieg krztuśca ma charakter długotrwały. Okres wylęgania w tym przypadku utrzymuje się najczęściej 7-10 dni, chociaż zdarzają się przypadki, iż trwa dłużej. Przebieg krztuśca można podzielić na fazy.
- Nieżytowa faza krztuśca – trwa około 1-2 tygodnie i charakteryzuje się objawami imitującymi ciężki przebieg przeziębienia. Można zaobserwować tu typowe objawy infekcji dróg oddechowych, w tym ból gardła, katar, stan podgorączkowy i suchy kaszel.
- Faza napadów kaszlu – trwa około 2-4 tygodnie, a objawy w tym czasie różnią się zależnie od wieku i stanu uodpornienia.
- Niemowlęta zmagają się wówczas z napadami duszności, mogą mieć groźny bezdech i sinicę.
- Dzieci mają napady kaszlu o rosnącej częstotliwości i nasileniu. jeżeli dziecko nie jest szczepione, może mieć choćby kilkadziesiąt napadów kaszlu krztuścowego dziennie.
- Osoby dorosłe zmagają się w tej fazie z przewlekłym, suchym kaszlem. Najczęściej kaszel ten nasila się w godzinach wieczornych i nocnych.
- Faza zdrowienia – częstotliwość i intensywność napadów kaszlu maleje, jednak trzeba liczyć się z tym, iż suchy kaszel może się utrzymywać choćby jeszcze przez 3-4 miesiące.
Jak brzmi kaszel przy krztuścu? Napad kaszlu krztuścowego
Kaszel przy krztuścu ma charakter napadowy. Jest to kaszel bardzo silny i przewlekły, któremu towarzyszy duszność i charakterystyczny świst wdechowy, który przez wielu jest określany jako „pianie koguta”. Niejednokrotnie napad kaszlu przy krztuścu kończy się wymiotami. Ataki kaszlu krztuścowego są najczęściej prowokowane czynnikami drażniącymi. Napad mogą wyzwolić m.in. emocje, ziewanie, jedzenie, kichanie, zmiany temperatury czy wysiłek fizyczny.
Napad kaszlu krztuścowego najczęściej zaczyna się serią kilku kaszlnięć na pojedynczym wdechu. Gdy chory wykonuje po nich wdech, można usłyszeć charakterystyczny świst („pianie koguta”). Gdy trwa napad kaszlu krztuścowego, może wystąpić zaczerwienienie na twarzy, łzawienie oczu, a choćby takie objawy jak nadmierne ślinienie czy wytrzeszcz gałek ocznych. W związku ze wzrostem ciśnienia krwi w tym momencie oraz pojawiającym się niedotlenieniem mogą wystąpić wybroczyny na twarzy (pękanie naczyń krwionośnych), a choćby krwawienia z nosa czy wylewy do spojówek.
Jak sprawdzić, czy mam krztusiec? Diagnostyka
W przypadku niepokojących objawów, które mogą wskazywać na krztusiec, najlepiej zgłosić się do lekarza, który zbada pacjenta i zajmie się diagnostyką. Do rozpoznania choroby konieczne jest wykonanie badań serologicznych. Lekarz może zlecić pacjentowi badanie z krwi przeciwciał przeciw toksynie krztuścowej, poza tym dostępne są inne metody badania, w tym badanie PCR wykrywające materiał genetyczny Bordetella pertussis w wymazie z gardła lub nosa, ewentualnie hodowla Bordetella pertussis ze wspomnianego wymazu.
Leczenie krztuśca – czy przy krztuścu trzeba antybiotyk?
W leczeniu krztuśca wykorzystuje się antybiotykoterapię (np. azytromycyna, klarytromycyna) – najlepiej wdrożyć ją w początkowej fazie choroby. Dzięki leczeniu antybiotykiem wprowadzonym w fazie nieżytowej krztuśca można zahamować rozwój choroby. Antybiotyk wprowadzony już w rozwiniętej fazie kaszlu skróci czas zaraźliwości pacjenta, jednak nie wpłynie już na przebieg choroby i jej objawy.
Leczenie antybiotykiem w przypadku krztuśca dodatkowo wspiera się leczeniem objawowym. Ważne jest również, aby pacjent dużo wypoczywał, prawidłowo nawadniał organizm oraz miał lekkostrawną dietę. Warto też zadbać o odpowiednie nawilżenie powietrza w pomieszczeniu, gdzie chory przebywa. W ciężkich przypadkach choroby niezbędne może się okazać leczenie szpitalne, w tym leczenie tlenem czy wentylacja mechaniczna.
Czy na krztusiec się umiera? Powikłania krztuśca
Powikłania krztuśca mogą być bardzo poważne, dlatego schorzenia nie należy pod żadnym pozorem lekceważyć. Ich wystąpienie i nasilenie zależy oczywiście od takich czynników jak wiek pacjenta i jego ogólna kondycja, a także stan uodpornienia. Niestety należy mieć świadomość tego, iż choroba stanowi zagrożenie nie tylko z uwagi na swoje ciężkie powikłania – może być również śmiertelna.
Do typowych powikłań krztuśca można zaliczyć wtórne bakteryjne zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego, a także uszkodzenie płuc (np. rozstrzenie oskrzeli czy niedodma). Choroba może prowadzić również do złamań żeber (w związku z silnym kaszlem) oraz do krztuścowego uszkodzenia mózgu, a w konsekwencji do trwałego kalectwa. Powikłania krztuśca u osób starszych niejednokrotnie obejmują zaburzenia snu, utratę masy ciała, a choćby nietrzymanie moczu i przepuklinę pachwinową.
Profilaktyka – jak chronić przed krztuścem siebie i bliskich?
Najskuteczniej w kontekście profilaktyki przeciw krztuścowi działają szczepienia ochronne. Zgodnie z aktualnym programem szczepień szczepienia na krztusiec są obowiązkowe i bezpłatne u dzieci. Podaje się je najmłodszym w 3 dawkach w pierwszym półroczu życia, a następnie podaje się 2 dawki przypominające, gdy dziecko jest starsze. Nastolatkom i osobom dorosłym również można podać szczepionkę i jest ona zalecana, jednak należy do szczepionek płatnych.
Jeśli natomiast pacjent jest zdrowy, ale miał bliski kontakt z osobą chorą na krztusiec (np. osoby mieszkające w jednym domu), stosuje się chemioprofilaktykę poekspozycyjną, podając mu antybiotyk stosowany w leczeniu krztuśca.
Bibliografia:
- https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/158166,krztusiec-objawy-przebieg-leczenie-powiklania-zapobieganie[dostęp online 11.2024]
- https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/011/112/original/Strony_od_MpD_2010_10-12.pdf?1467979066[dostęp online 11.2024]
- https://www.ecdc.europa.eu/sites/default/files/documents/Increase%20in%20pertussis%20cases%20in%20the%20EU-EEA%20-%20May%202024%20FINAL.pdf [dostęp online 11.2024]
- https://en.wikipedia.org/wiki/Whooping_cough [dostęp online 11.2024]
