W recepturze aptecznej krople oczne z glicerolem oraz jego rozcieńczenia są stosowane z powodzeniem w leczeniu obrzęku rogówki. Występuje on często jako powikłanie po zabiegach chirurgicznych na gałce ocznej. Glicerol, dzięki swojemu działaniu osmotycznemu, pozwala na ściąganie nadmiaru płynu z obrzękniętych tkanek, co w efekcie prowadzi do zmniejszenia ciśnienia wewnątrzgałkowego. Mechanizm ten przyczynia się nie tylko do łagodzenia objawów zapalnych, ale także do przyspieszenia procesu regeneracji rogówki, co czyni glicerol niezastąpionym środkiem terapeutycznym w okulistyce.
Jakie zastosowanie mogą mieć krople do oczu z glicerolem?
Badania naukowe potwierdzają, iż glicerol zmniejsza obrzęk rogówki poprzez obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego, co w konsekwencji prowadzi do redukcji stanu zapalnego. To z kolei umożliwia szybsze gojenie się ran, co jest niezwykle ważne w przypadkach pacjentów po operacjach okulistycznych Mowa tu, m.in. o zabiegu usunięcia zaćmy czy keratoplastyki. Krople oczne zawierające glicerol znalazły zatem zastosowanie jako skuteczny element wspomagający terapię, szczególnie w sytuacjach, gdy konieczne jest jednoczesne łagodzenie stanu zapalnego i wspieranie regeneracji tkanek.
Zastosowanie glicerolu w okulistyce nie ogranicza się jednak wyłącznie do leczenia obrzęku rogówki. Substancja ta znajduje także zastosowanie w terapii zespołu suchego oka. Jest to schorzenie charakteryzujące się zaburzeniem stabilności filmu łzowego. Prowadzi ono do podrażnienia, pieczenia i uczucia piasku pod powiekami. Krople oczne z glicerolem, dzięki swoim adekwatnościom nawilżającym, pomagają przywrócić naturalną wilgotność powierzchni gałki ocznej, co znaczną miarą poprawia komfort pacjenta i jakość jego życia.
Glicerol w gotowych preparatach ocznych
Dzięki swojemu uniwersalnemu charakterowi, glicerol jest również składnikiem licznych gotowych preparatów farmaceutycznych, takich jak krople oczne dostępne bez recepty (OTC). Produkty te, wzbogacone o adekwatności nawilżające glicerolu, przynoszą ulgę pacjentom cierpiącym na zespół suchego oka, wspomagając utrzymanie odpowiedniego nawilżenia powierzchni gałki ocznej. adekwatność ta jest szczególnie istotna w dobie wzrastającego narażenia na czynniki środowiskowe, takie jak zanieczyszczenie powietrza czy długotrwała ekspozycja na ekrany cyfrowe, które sprzyjają występowaniu suchego oka.
Poniżej zostanie przedstawione kilka przykładów recept, z którymi farmaceuta może spotkać się w recepturze.
Przykład 1
Rp.
Sol. 85% Gliceroli 10.0
M.f gtt. Opthal
D.S (według zaleceń lekarza)
Sposób wykonania:
Takie krople wykonujemy bezpośrednio z surowca dostępnego w recepturze. Wymaga on jednak wcześniejszego wyjałowienia w warunkach: temperatura 150 stopni przez 120 min. Po wyjałowieniu glicerol przenosimy bezpośrednio do opakowania. W tym przypadku dobrze sprawdzi się butelka z systemem typu Novelia przeznaczona do kropli olejowych, przez wzgląd na gęstość roztworu.
Sposób wyceny takiego leku może budzić wątpliwości jednak jest to preparat sporządzony z jednego składnika co powoduje, iż powinien zostać wyceniony pełnopłatnie. Jednak sposób wyceny może różnić się w zależności od regionalnego oddziału NFZ.
Przykład 2
Rp.
Sol 50% Gliceroli 10.0
M.f Gtt. Opthal.
D.S (według zaleceń lekarza)
Sposób wykonania:
Takie krople możemy wykonać na dwa sposoby pierwszy z nich będzie polegać na wyjałowieniu glicerolu, a następnie rozcieńczenie go obliczoną wcześniej ilości aqua pro injectione, a następnie przeniesienie przygotowanego roztworu do butelki z systemem typu Novelia dla kropli olejowych. Drugi sposób na wykonanie takich kropli będzie polegał na sporządzaniu roztworu o porządanym stężeniu, a następnie przesączenie dzięki sączka do roztworów olejowych. Podczas sączenia należy uzbroić się w cierpliwość gdyż nie będzie to proces tak płynny jak w przypadku roztworów wodnych.
Taką receptę jeżeli lekarz zapisze z odpłatnością ryczałtową można wycenić na zniżkę ze względu na konieczność użycia dwóch składników do sporządzania recepty.
Przykład 3
Rp.
Sol. 30% Gliceroli 10.0
M.f. Gtt. Opthal.
D.S (według zaleceń lekarza)
Sposób wykonania:
Ta recepta będzie charakteryzować się mniejszą gęstością niż poprzednie przykłady. Sposób wykonania jest analogiczny jak w przypadku przykładu nr 2 i polega na rozcieńczeniu glicerolu wodą, a następnie przesączenie roztworu do butelki. W tym przypadku jednak można użyć butelki do roztworów wodnych.
Leki z glicerolem stanowią istotny element receptury aptecznej
Podsumowując, glicerol stanowi niezastąpiony składnik zarówno w recepturze aptecznej, jak i w gotowych preparatach farmaceutycznych. Jego adekwatności higroskopijne, osmotyczne i nawilżające przyczyniają się do skutecznego leczenia licznych schorzeń, w tym problemów okulistycznych, takich jak obrzęk rogówki czy zespół suchego oka. Rosnąca liczba badań naukowych nad potencjałem terapeutycznym glicerolu pozwala przypuszczać, iż jego znaczenie w farmacji będzie przez cały czas wzrastać, przynosząc korzyści coraz większej liczbie pacjentów.
Autor: mgr farm. Martyna Brzezińska
Źródła:
- Gensheimer WG, Kleinman DM, Gonzalez MO, Sobti D, Cooper ER, Smits G, Loxley A, Mitchnick M, Aquavella JV. Novel formulation of glycerin 1% artificial tears extends tear film break-up time compared with Systane lubricant eye drops. J Ocul Pharmacol Ther. 2012 Oct;28(5):473-8. doi: 10.1089/jop.2011.0053. Epub 2012 May 3. PMID: 22554205. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22554205/
- Goswamy, Subhash. Glycerine eye drops in keratopathy. Indian Journal of Ophthalmology 31(4):p 389-390, Jul–Aug 1983. https://journals.lww.com/ijo/fulltext/1983/31040/glycerine_eye_drops_in_keratopathy.21.aspx
- Receptura Apteczna – Wydawnictwo Farmaceutyczne
