Kilka słów o chorobie alkoholowej – zaburzenie kontroli (regulacji) spożywania alkoholu

psychoterapia.plus 12 godzin temu

Istnieje wiele stereotypów na temat alkoholizmu. Często w świadomości społecznej choroba ta dotyka osoby z niższych warstw społecznych, osoby bezdomne, jednak jest to problem, który jest obecny we wszystkich zawodach, u osób rozmaitego wykształcenia, pochodzenia, zarówno u kobiet jak i u mężczyzn. Jak jednak rozpoznać kiedy picie alkoholu staje się problematyczne i przeradza się w chorobę?

Istnieją jasne kryteria diagnostyczne, które pomagają odróżnić chorobę od zwyczajnego spożywania alkoholu. Zgodnie z obowiązującą obecnie Międzynarodową Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11 uzależnienie od alkoholu jest zaburzeniem kontroli (regulacji) spożywania alkoholu, które objawia się w postaci ciągłego lub regularnie powtarzającego się używania tej substancji. Podstawy do rozpoznania stanu chorobowego pojawiają się wówczas, gdy wystąpią dwa lub trzy główne objawy przez okres ostatnich 12 miesięcy, albo w przypadku ciągłego picia alkoholu przez miesiąc. Wyszczególniono trzy następujące najbardziej diagnostyczne grupy objawów:

Upośledzenie kontroli (impaired control) używania substancji, która wyraża się w postaci ilości wypijanego alkoholu, miejsca i okoliczności jego spożywania, czasu rozpoczynania oraz kończenia picia. Utracie bądź znacznemu osłabieniu kontroli towarzyszy zwykle choć nie zawsze, silne pragnienie, głód alkoholu.
Spożywanie substancji coraz bardziej dominuje w różnych sferach życia jednostki i stopniowo wypiera inne aktywności. Alkohol staje się priorytetem i zdobywa przewagę nad pracą, obowiązkami, zdrowiem, zainteresowaniami, codzienną aktywnością i dbaniem o siebie. Picie alkoholu wielokrotnie jest kontynuowane mimo szkodliwych skutków zdrowotnych i/lub negatywnych konsekwencji dla innych i siebie.
Fizjologiczne cechy uzależnienia, wskazujące na neuroadaptację do alkoholu, objawią się:

1) tolerancją;

2) objawami odstawienia, które pojawiają się jako następstwo przerwania lub ograniczenia użycia, bądź

3) powtarzającym się używaniem alkoholu (albo substancji podobnych farmakologicznie), w celu złagodzenia objawów odstawienia lub zapobiegania ich pojawieniu się.

Ten wzorzec używania alkoholu jest określany poprzez szkody fizyczne, zdrowotne lub psychiczne u pijącej osoby i/lub zachowania, które mogą wyrządzić szkodę na zdrowiu fizycznym i psychicznym osób z otoczenia. Szkody dla zdrowia pijącej osoby występują w związku z bezpośrednim lub pośrednim toksycznym działaniem alkoholu na organy wewnętrzne lub całe układy organizmu oraz zachowaniami związanymi z zatruciem alkoholem. Konsekwencją picia alkoholu są także uszczerbki na zdrowiu innych osób, które dotyczą przede wszystkim różnych form urazów, uszkodzeń ciała oraz zaburzeń psychicznych spowodowanych zachowaniem pijącego, które można określić jako wzorzec szkodliwego picia.

Wymienione powyżej kryteria szkodliwego używania i uzależnienia od alkoholu mają swoje zastosowanie w diagnozie nozologicznej (różnicowej), w stosunku do wszystkich substancji psychoaktywnych wymienionych w ICD-10 i ICD-11. Zespoły abstynencyjne mają charakter bardziej specyficzny, a ich objawy w przypadku każdej substancji są inne i wymagają odmiennej interwencji medycznej i terapeutycznej.

Czy alkoholizm jest zjawiskiem jednorodnym?

Naukowcy skoncentrowani na problemie uzależnienia od alkoholu dostrzegli, iż zjawisko to jest złożone i wśród osób pijących problemowo jest wiele różnic. W latach 60. XX w. E.M. Jellinek, prowadząc badania nad uzależnieniem wyszczególnił szereg rodzajów alkoholizmu, opisując różnice formy i kontekstu picia. Poszczególne typy nałogu oznaczył literami alfabetu greckiego:

* Alkoholizm Alfa – jest to uzależnienie warunkowane jedynie przez czynniki psychologiczne. Najbardziej narażone na ten typ alkoholizmu są osoby, które nie radzą sobie z napięciem, o niewielkiej tolerancji na stres i frustrację. Takie jednostki stosują alkohol, by poradzić sobie z problemami, by dodać sobie odwagi w sytuacjach stresogennych, odizolować się od przerastającej ich rzeczywistości, zminimalizować cierpienie. Osoby chorujące na alkoholizm typu Alfa spożywają zbyt wiele alkoholu i niejednokrotnie w niewłaściwych okolicznościach, co często przyczynia się do powstania poważnych kłopotów.

* Alkoholizm Beta – ten typ nałogu jest warunkowany czynnikami społecznymi zasadniczo nie jest on powiązany z uzależnieniem ani fizycznym ani psychicznym. Główne przyczyny picia są wypadkową wpływu stresujących sytuacji społecznych, norm środowiskowych i panujących obyczajów. zwykle problemy pacjentów są związane z somatycznymi konsekwencjami nadmiernego picia.

* Alkoholizm Gamma –to progresywny i chroniczny typ alkoholizmu, będący najpopularniejszą formą tego uzależnienia. Z reguły nałóg rozpoczyna się od fazy uzależnienia psychicznego i stopniowo ewoluuje, aż do przekształcenia się w uzależnienie fizyczne. W tym rodzaju choroby obserwowalna jest stopniowa utrata kontroli nad spożyciem substancji. Rozwojowi uzależnienia towarzyszy wzrost tolerancji na alkohol, a w momencie przerwania kontaktu z substancją pojawiają się objawy abstynencyjne.

* Alkoholizm Delta – to typ alkoholizmu, w którym chory teoretycznie kontroluje ilość spożywanej substancji, ale nie jest zdolny do rezygnacji z picia. Wszelkie próby powstrzymania się od spożycia alkoholu kończą się doświadczaniem bardzo nieprzyjemnych dolegliwości objawów zespołu odstawienia. Na alkoholizm Delta najbardziej narażone są osoby, które przez długi czas, często całymi latami, systematycznie piją niskoprocentowe alkohole, utrzymując stały poziomu alkoholu we krwi.

* Alkoholizm Epsilon – ten typ uzależnienia charakteryzuje się okresowym upijaniem się osoby, która potrafi także przez dłuższy czas powstrzymać się od spożycia alkoholu, nie doświadczając zarazem silnego pragnienia substancji. Gdy jednak osoba cierpiąca na ten rodzaj alkoholizmu zacznie pić, pije nieprzerwanie i bardzo intensywnie, aż do momentu doprowadzenia się do stanu całkowitego upojenia i oszołomienia.