Od kilku lat obserwowała, jak jej ojciec powoli traci siebie. Zaczęło się od gubienia kluczy, a następnie pojawiła się bezradność i dezorientacja. Pewnego dnia przyszła w odwiedziny i zastała dom w nieładzie. Człowiek, który cenił zawsze czystość i porządek wyjaśnił wymijająco, iż szukał portfela. Od tego czasu zauważyła, iż zrobił się niespokojny i nerwowy. Myślała, iż ma zły humor, ale to się powtarzało. Coraz częściej zachowywał się niezrozumiale i dziwnie. Wizyta u lekarza potwierdziła diagnozę choroby Alzheimera.
Czym jest demencja?
Demencja nie jest pojedynczą chorobą i nie jest też częścią normalnego procesu starzenia się. Jest to ogólny termin opisujący zbiór objawów, w tym chorobę Alzheimera. Choroby zgrupowane pod ogólnym terminem „demencja” są spowodowane nieprawidłowymi zmianami w mózgu. Objawy demencji wywołują spadek umiejętności myślenia, znanych również jako zdolności poznawcze, który jest na tyle poważny, iż upośledza codzienne życie i niezależne funkcjonowanie. Ma to również wpływ na zachowanie, uczucia i relacje interpersonalne.
Choroba Alzheimera stanowi 60-80% przypadków demencji. Demencja naczyniowa, która występuje z powodu mikroskopijnego krwawienia i zablokowania naczyń krwionośnych w mózgu, jest drugą najczęstszą formą demencji. Osoby, u których występują jednocześnie zmiany w mózgu charakterystyczne dla wielu typów demencji, mają demencję mieszaną. Istnieje wiele innych schorzeń, które mogą powodować objawy upośledzenia funkcji poznawczych, ale nie są demencją, w tym niektóre odwracalne, takie jak problemy z tarczycą i niedobory witamin.
Objawy i oznaki demencji
Objawy demencji mogą być bardzo różne. Przykłady obejmują osłabienie pamięci, co objawia się gubieniem rzeczy, również tych codziennego użytku, jak klucze do mieszkania, pieniądze. Co więcej, osoba z demencją chowa je w różnych miejscach, zapomina o tym i często oskarża innych o kradzież zagubionych przedmiotów. Chory nie pamięta o ważnych wydarzeniach, wielokrotnie pyta o tę samą sprawę, zapomina imion bliskich osób. Szczególnie zaburzona jest pamięć świeża. Osoba z demencją przykładowo nie pamięta, iż jadła dziś posiłek, powtarza już wcześniej wykonane czynności. Ma trudności z wykonaniem poleceń zgodnie z instrukcją. Chory może stać się apatyczny, traci inicjatywę i dotychczasowe zainteresowania. Nierzadko pojawia się depresja. Z drugiej strony osoba z demencją staje się kłótliwa, drażliwa, ze skłonnością do agresji. Pobudzeniu niejednokrotnie towarzyszy lęk. Powoli chory traci zdolność rozumienia norm społecznych, może wykazywać zmiany osobowości, zachowywać się zupełnie niepodobnie do siebie i nieodpowiednio do sytuacji.
Przyczyny demencji
Demencja jest spowodowana przez różne choroby, które powodują uszkodzenie komórek mózgowych. Obok uwarunkowań genetycznych, zalicza się do nich zmiany w układzie sercowo-naczyniowym, choroby tarczycy i inne zaburzenia hormonalne, choroby wątroby i nerek, układu oddechowego a także niedobór witaminy B12, kwasu foliowego, witaminy B1, alkoholizm, przyjmowanie substancji psychotropowych, w tym leków uspokajających z rodziny benzodiazepin. Uszkodzenia komórek mózgowych zakłócają ich zdolność do komunikowania się ze sobą. Kiedy komórki mózgowe nie mogą się normalnie komunikować, myślenie, zachowanie i uczucia mogą zostać zaburzone.
Ryzyko demencji i zapobieganie
Badania przedstawione na konferencji Alzheimer’s Association International Conference, która odbyła się w lipcu 2024 r. w Filadelfii sugerują, iż przyjęcie zdrowych wyborów stylu życia, w tym zdrowej diety, niepalenia, regularnych ćwiczeń i stymulacji poznawczej, może zmniejszyć ryzyko pogorszenia funkcji poznawczych i demencji.
Niektórych czynników ryzyka demencji, takich jak wiek i genetyka, nie można zmienić. Jednak naukowcy przez cały czas badają wpływ innych czynników ryzyka na zdrowie mózgu i zapobieganie demencji.
Dieta MIND
Badania pokazują, iż dieta MIND może poprawić zdrowie mózgu i zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób takich jak choroba Alzheimera, demencja i inne formy spadku funkcji poznawczych związanych z wiekiem. W rzeczywistości badania pokazują, iż jedzenie niektórych pokarmów i unikanie niezdrowych może spowolnić starzenie się mózgu o 7,5 roku. Zasady diety MIND obejmują 10 grup żywności, które należy spożywać, i pięć grup, które należy ograniczyć.
Produkty spożywcze, na których powinieneś się skupić w diecie MIND to:
Zielone warzywa liściaste, takie jak jarmuż i szpinak (przynajmniej jedna porcja dziennie)
Wszystkie inne warzywa (2 lub więcej porcji dziennie)
Jagody (2 lub więcej porcji tygodniowo)
Orzechy (5 lub więcej porcji tygodniowo)
Oliwa z oliwek (codziennie)
Pełne ziarna (3 lub więcej porcji dziennie)
Ryby/owoce morza (1 lub więcej porcji tygodniowo). Wybieraj tłuste ryby, takie jak łosoś, makrela, śledź i sardynki.
Fasola (4 lub więcej porcji tygodniowo)
Drób (2 lub więcej porcji tygodniowo)
Produkty spożywcze, których należy unikać lub ograniczyć, to m.in.:
Masło/margaryna
Ser
Czerwone mięso
Potrawy smażone
Słodycze i ciastka
Niezależnie od tego, czy masz rodzinną historię choroby Alzheimera lub innych rodzajów demencji, dieta MIND jest dobrą, zdrową dietą, która wykazała obiecujące wyniki dla ogólnego zdrowia mózgu. Jest stosunkowo łatwa do przestrzegania i tworzenia przepisów, choćby jeżeli jesz poza domem.
