Celem polityki zdrowotnej państw UE powinno być zrównanie statusu zdrowia psychicznego ze zdrowiem fizycznym. Parlament i Komisja Europejska wspierać będą działania na rzecz dobrostanu psychicznego, zwłaszcza grup szczególnie narażonych na doświadczanie kryzysów psychicznych.
Ostatnie lata stanowiły wyzwanie dla kondycji psychicznej. Parlament Europejski i państwa członkowskie zostały wezwane do kontynuacji i poszerzenia spektrum interwencji mających na celu profilaktykę zaburzeń psychicznych oraz wszechstronne wsparcie osób doświadczających kryzysu psychicznego. Istotne jest tu także gromadzenie oraz transfer najlepszych praktyk stosowanych przez państwa członkowskie w tym obszarze. Brak działań w tym obszarze generuje koszty przewyższające planowane większe nakłady na rzecz zdrowia psychicznego.
W czerwcu Komisja Europejska poinformowała o przeznaczeniu 1,23 mld euro na inicjatywy dotyczące zdrowia psychicznego. Zdrowie psychiczne ma stać się ważnym filarem polityki zdrowotnej UE. Opublikowano 20 inicjatyw przewodnich, które opierają się na dążeniu do zrównania zdrowia psychicznego i zdrowia fizycznego, a także na interdyscyplinarnym podejściu do tematyki zdrowia psychicznego. Podejmowane działania koncentrują się na skutecznym zapobieganiu zaburzeniom psychicznym, optymalnej dostępności dla wszystkich do wysokiej jakości świadczeń w zakresie diagnozy i leczenia chorób psychicznych oraz wspierania powrotu osób po kryzysie psychicznym do własnego środowiska.
Duży nacisk kładzie się na profilaktykę zdrowia psychicznego. Przeznaczając środki finansowe, Komisja zobowiązuje państwa członkowskie do wieloaspektowego podejścia w zakresie zapobiegania rozwojowi chorób psychicznych oraz minimalizacji ryzyka pogorszenia stanu osób z historią zaburzeń psychicznych np. poprzez wspieranie w powrocie na rynek pracy. Wśród interwencji, których celem jest zmniejszenie zagrożeń dotyczących zdrowia psychicznego, wyraźne zaznaczone jest propagowanie aktywności fizycznej wśród osób w każdym wieku. Podkreślona została również konieczność wsparcia badań dotyczących funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego w kontekście zaburzeń psychicznych oraz różnych uwarunkowań stanu psychicznego Europejczyków. Flagowe inicjatywy w obszarze zdrowia psychicznego mieszkańców UE dotyczą: zapobiegania depresji i samobójstwom, tworzenia wspierającego środowiska życia, walki ze stygmatyzacją i dyskryminacją osób cierpiących na choroby psychiczne, a także zwiększania dostępności świadczeń z tego obszaru. Państwa członkowskie zostały wezwane do dzielenia się najlepszymi praktykami, aby mogły uczyć się od siebie nawzajem. Opracowany zostanie także europejski kodeks zdrowia psychicznego, czyli zbiór zaleceń opartych na dowodach, które będą dostępne w Internecie w wielu językach.
Wspierane będą działania na rzecz poprawy zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. przez cały czas najskuteczniejszą formą wspierania kondycji psychicznej osób w wieku szkolnym są programy profilaktyczne w placówkach oświatowych. Ponieważ dzieci dużo czasu spędzają w Internecie, jest to istotny obszar do działań na rzecz dobrostanu psychicznego. Przestrzeń internetowa, w tym media społecznościowe, jest postrzegana zarówno jako zagrożenie, jak też jako szansa dla młodego człowieka. Celem interwencji jest więc lepsza ochrona najmłodszych użytkowników sieci (np. ochrona przed cybernękaniem), oraz wdrażanie elementów profilaktyki i pomocy w zakresie zdrowia psychicznego. Ponadto będą wspierane działania na rzecz dzieci będących ofiarami przemocy seksualnej oraz polepszenia dostępu do pomocy dotyczącej zdrowia psychicznego dla najmłodszych mieszkańców terenów wiejskich państw UE.
Wskazano także na inne grupy szczególnie wrażliwe, które wymagają wsparcia z uwagi na doświadczanie, częściej niż inne, sytuacji, które w negatywny sposób mogą wpłynąć na kondycję psychiczną. Wymienione zostały osoby starsze, osoby wykluczone lub zagrożone wykluczeniem społecznym czy ekonomicznym, osoby niepełnosprawne, przewlekle chorzy oraz ich opiekunowie, migranci i uchodźcy, w tym osoby, które doświadczyły traumy wojennej. Zwiększone ryzyko stania się ofiarą przemocy, co pociąga za sobą destrukcyjne konsekwencje dla psychiki, mają kobiety oraz osoby nieheteronormatywne. Ważne są tu również działania na rzecz zapobiegania dyskryminacji ze względu na płeć, orientację seksualną czy tożsamość płciową. Podkreślona została także konieczność interwencji ukierunkowanych na problem depresji poporodowej. Wspierane będą działania na rzecz zwiększenia dostępności do pomocy w zakresie zdrowia psychicznego oraz na rzecz promowania dbałości o zdrowie psychiczne w miejscu pracy, gdyż właśnie w tym środowisku człowiek spędza najdłuższy okres swojego życia. Przykładem inicjatyw na poziomie ogólnoeuropejskim są kampanie informacyjne tworzone przez Europejską Agencję Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA). Szczególną uwaga zostanie zwrócona na sektory pracy dotychczas pomijane w kontekście zdrowia psychicznego, np. rolnictwo. Planowana jest również kontynuacja starań o to, aby wśród kwestii związanych z BHP w miejscu pracy znalazły się punkty dotyczące zdrowia psychospołecznego.
Ponieważ sama profilaktyka nie wystarcza, państwa członkowskie powinny dążyć do wzmocnienia systemów opieki medycznej w zakresie zdrowia psychicznego. Każdy mieszkaniec UE powinien mieć zapewniony szybki, bezpłatny lub przystępny cenowo dostęp do wysokiej jakości świadczeń dotyczących zdrowia psychicznego. Potrzebne są szkolenia pracowników wspierających osoby z zaburzeniami psychicznymi w ich środowisku życia, czyli są to dalsze kroki na rzecz “deinstytucjonalizacji” psychiatrii. Działania edukacyjne w zakresie wspierania zdrowia psychicznego i wczesnej interwencji będą obejmować również pracowników socjalnych czy nauczycieli. Według zapewnień Komisji, od 2025 roku postępy na rzecz zdrowia psychicznego w krajach UE będą stale monitorowane.
Wszystkie wymienione działania muszą być wsparte walką ze stygmatyzowaniem i dyskryminacją osób chorujących psychicznie. Należy zwiększać świadomość społeczną chorób psychicznych i równocześnie włączać osoby cierpiące na zaburzenia psychiczne do sfer życia, z których wskutek choroby zostały wykluczone. Podkreśla się dużą rolę działań kulturalnych i artystycznych, zarówno jako sposób integracji osób chorych ze społeczeństwem, jak również metodę wspierania kondycji psychicznej wszystkich osób.
Ostatnią poruszoną w raporcie kwestią jest wspieranie zdrowia psychicznego ludzi zamieszkałych poza UE, czego przykładem mogą być działania na rzecz obywateli Ukrainy. Komisja między innymi zapowiedziała opracowanie programu e-learningowego dla personelu medycznego zajmującego się kondycją psychiczną ukraińskich dzieci.
