Karmienie piersią bez wątpienia wzmacnia odporność niemowląt, nie tylko w trakcie jego trwania, ale także daje długofalowe pozytywne efekty choćby w ich dorosłym życiu. W szczególności teraz, wraz ze zbliżającym się okresem jesienno-zimowym, pojawia się pytanie – w jaki sposób matka karmiąca może wzmocnić swoją odporność?
Suplementacja na odporność
Modulacja odporności jest możliwa przy pomocy suplementów diety dostępnych w aptekach. Część z nich jest całkowicie bezpieczna zarówno dla kobiety karmiącej jak i niemowlęcia. Bez wahania można zalecić:
Probiotyki
Probiotyki są bezpieczne dla matki i dziecka w czasie laktacji. Zapewnienie prawidłowej mikroflory jelitowej wzmacnia odpowiedź komórek układu odpornościowego. Bakterie probiotyczne mają zdolność aktywacji komórek NK oraz modulacji aktywności cytokin prozapalnych.
Kwasy Omega
Kwasy omega 3 i oleje z wątroby dorsza czy rekina mają niewątpliwy wpływ na budowanie odporności. Ponadto, ze względu na możliwość kumulacji metali ciężkich w rybach, matka karmiąca powinna ograniczyć ich spożycie na co dzień w trakcie laktacji. W związku z tym suplementacja kwasów omega 3 jest konieczna.
Cynk
Cynk jest jednym z naturalnie występujących minerałów w mleku matki. W przypadku deficytu może dojść do występowania objawów niedoboru pierwiastka u niemowlęcia. Jedną z ról cynku w organizmie jest aktywacja tymuliny, która stymuluje produkcję limfocytów T. Ponadto działa antyoksydacyjne.
Witamina D
Badania wykazały, iż kobieta karmiąca może bezpiecznie zażywać od 400 do 6400 IU witaminy D dziennie. Wyższe dawki powodowały hiperkalcemię u noworodków. Dzienna dawka zalecana do spożycia dla dorosłej osoby to 2000 IU, więc można spokojnie zalecić powyższą dawkę matce karmiącej.
Witamina C
Witamina C ma między innymi działanie antyoksydacyjne. Pozwala na skrócenie czasu przeziębienia, co do tej pory nie zostało wytłumaczone naukowo. Istnieją teorie, iż kwas askorbinowy może modulować aktywność limfocytów T, co mobilizuje organizm do szybszej odpowiedzi immunologicznej. Warto pamiętać, iż witamina C przenika do mleka, więc matka powinna trzymać się zalecanych maksymalnych dawek witaminy C i nie przekraczać jej, ze względu na potencjalną szkodliwość dla niemowlęcia.
Laktoferyna
Laktoferyna jest jednym z kluczowych dla zdrowia niemowlęcia składników mleka kobiecego. Ma działanie immunomodulujące, prebiotyczne i przeciwzapalne. Suplementacja w trakcie karmienia piersią dla matki jest jak najbardziej bezpieczna i skutecznie wzmocni odporność.
Czosnek
Tradycyjnie stosowany wyciąg z czosnku jest całkowicie bezpieczny w czasie karmienia piersią. Jego składniki aktywne przenikają do mleka matki, ale są generalnie uważane za bezpieczne dla dziecka. Jedyne, na co warto zwrócić uwagę, to fakt, iż czosnek zmienia smak mleka kobiecego. Część dzieci, dzięki temu może chętniej ssać pierś, za to część może niechętnie spożywać mleko. Mleko zmienionym smakiem może mieć wpływ na preferencje kulinarne dzieci w wieku dorosłym.
Istnieją również preparaty, z których warto zrezygnować w czasie karmienia piersią:
Jeżówka pospolita
Jeżówka pospolita jest rośliną wykorzystywaną w odbudowaniu odporności przy częstych zakażeniach górnego układu oddechowego. Jej składniki aktywne niestety przenikają do mleka. w tej chwili brakuje badań świadczących o bezpieczeństwie stosowania jeżówki u niemowląt. W związku z tym warto zrezygnować z suplementacji preparatów z jeżówką w czasie karmienia piersią.
Olej z czarnuszki
Olej z czarnuszki zawiera liczne substancje aktywne, które mogą wzmocnić nasz organizm. Niestety większość z nich przenika do mleka, a tak samo jak w przypadku jeżówki brak badań potwierdzających bezpieczeństwo stosowania oleju u niemowląt. Olej jest często stosowany w krajach Bliskiego Wschodu w celu pobudzenia laktacji, z drugiej strony jednak czarnuszka zawiera składniki alergizujące, w związku z tym zdecydowanie warto sięgnąć po bezpieczniejsze preparaty w czasie karmienia piersią.
Zapobieganie niedoborom
Karmienie piersią zwiększa zapotrzebowanie kaloryczne matki na około 500 kcal dziennie. Z jednej strony pozwala to na łatwiejszy powrót do wagi sprzed ciąży, aczkolwiek sprzyja powstawaniu deficytów witamin i minerałów w organizmie matki. Warto podkreślić, iż powyższe niedobory mają wpływ na odporność kobiet karmiących, ale także na jakość mleka oraz proces laktacji.
Dlatego kobieta karmiąca powinna wybierać pełnowartościowe posiłki, bogate w witaminy, kwasy omega 3 oraz mikroelementy. Badania wskazują, iż diety wegańskie i wegetariańskie mogą mieć znaczący wpływ na niedobory matki, zwłaszcza w czasie laktacji. W związku z tym w trakcie stosowania diety bezmięsnej warto zwrócić szczególną uwagę na wybór produktów spożywczych bogatych w białko, witaminy i minerały.
Można wspomagać dietę stosowaniem suplementów diety zawierających składniki będące w częstym niedoborze u matek, a stanowiących niezbędny element rozwoju dziecka. Część z witamin i mikroelementów przenika do mleka, stanowiąc budulec dla niemowląt. Mówimy tu głównie o witaminach z grupy B, witaminie D, jodzie czy kwasie DHA.
Szczepienia ochronne
Kolejną metodą skutecznego nabywania odporności na choroby zakaźne są szczepienia ochronne. W czasie laktacji można jak najbardziej się szczepić, pamiętając, iż komórki odpornościowe matki przenikają do mleka, powodując wzmocnienie odporności niemowlęcia.
Aktywność fizyczna
Regularne uprawianie aktywności fizycznej poprawia odporność organizmu. W czasie karmienia piersią, zwłaszcza w okresie połogu wykonywanie jakichkolwiek ćwiczeń nie jest wskazane. Warto jednak zalecić pacjentkom wizytę u fizjoterapeuty uroginekologicznego, który zaleci ćwiczenia, które będą mogły zaktywizować ciało po porodzie.
Autor: mgr farm. Martyna Piotrowska
Bibliografia:
- Ford EL, Underwood MA, German JB. Helping Mom Help Baby: Nutrition-Based Support for the Mother-Infant Dyad During Lactation. Front Nutr. 2020 Apr 21;7:54. doi: 10.3389/fnut.2020.00054. PMID: 32373623; PMCID: PMC7186439.
- Novillo B, Martínez-Varea A. COVID-19 Vaccines during Pregnancy and Breastfeeding: A Systematic Review. J Pers Med. 2022 Dec 25;13(1):40. doi: 10.3390/jpm13010040. PMID: 36675701; PMCID: PMC9864310.
- Drugs and Lactation Database (LactMed®) [Internet]. Bethesda (MD): National Institute of Child Health and Human Development; 2006-. Marine Oils. [Updated 2023 Nov 15]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK501898/
- Drugs and Lactation Database (LactMed®) [Internet]. Bethesda (MD): National Institute of Child Health and Human Development; 2006-. Zinc. [Updated 2023 Dec 15]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK578375/
- Znaczenie cynku dla organizmu ludzkiego w aspekcie suplementacji tego pierwiastka. I. Mońka, D. Wiechuła; Ann. Acad. Med. Siles. (online) 2017; 71: 314–325 eISSN 1734-025X DOI:10.18794/aams/63507
- Drugs and Lactation Database (LactMed®) [Internet]. Bethesda (MD): National Institute of Child Health and Human Development; 2006-. Vitamin D. [Updated 2024 Jul 15]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK500914/
- Zarban A, Toroghi MM, Asli M, et al. Effect of vitamin C and E supplementation on total antioxidant content of human breastmilk and infant urine. Breastfeed Med 2015;10:214-7.
- Lactoferrin supplementation during pregnancy. Paulina Gawel, Barbara Krolak-Olejnik. Ginekologia Polska, 2023, vol. 94, no. 7
- Drugs and Lactation Database (LactMed®) [Internet]. Bethesda (MD): National Institute of Child Health and Human Development; 2006-. Garlic. [Updated 2023 Nov 15]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK501782/
- Drugs and Lactation Database (LactMed®) [Internet]. Bethesda (MD): National Institute of Child Health and Human Development; 2006-. Echinacea. [Updated 2021 Oct 18]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK501810/
- Drugs and Lactation Database (LactMed®) [Internet]. Bethesda (MD): National Institute of Child Health and Human Development; 2006-. Black Seed. [Updated 2024 May 15]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK501876/
