Jak rozmawiać z klasą i dziećmi z ASD o możliwych zagrożeniach

Wstęp

W ostatnich dniach media informowały o dronach naruszających przestrzeń powietrzną Polski — zdarzenia te mogą wzbudzać niepokój, zwłaszcza u dzieci z ASD, które często są bardziej wrażliwe na zmiany i komunikaty o zagrożeniach. Jako pedagodzy i rodzice mamy zadanie, by dać im poczucie bezpieczeństwa, zrozumienia i wsparcia.

Poniżej znajdziesz propozycje, jak prowadzić rozmowy w klasie i w domu, by pomóc dzieciom z ASD przetworzyć takie wydarzenia, zredukować lęk i budować resiliencję.

Rozmowa w klasie – propozycje dla pedagogów

1. Przygotuj przestrzeń i język przystosowany do potrzeb

• Używaj prostego, jasnego języka. Unikaj metafor, które mogą być mylące („niebo spadło”, „atak” itp.). Lepiej: „słyszeliśmy, iż w niektórych miejscach drony były, wojsko sprawdza, co się dzieje, żeby zapewnić bezpieczeństwo”.
• Zastosuj pomoc wizualną, ilustracje, schematy, tablice, której dziecko może zobaczyć co, jak i dlaczego. Dzieci z ASD często lepiej odbierają informacje wizualne niż długie wyjaśnienia werbalne.

2. Użyj „social stories” lub scenariuszy społecznych

• Stwórz prostą historię społeczną („story”), która pokazuje, co można zrobić, jeżeli usłyszymy coś niepokojącego — np. hałas, dźwięk drona — i co mówią wtedy dorośli: rodzice, nauczyciele.
• W tej historii uwzględnij, kto jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo: np. nauczyciel, wojsko, służby, rodzice, szkoła.

3. Odpowiedz na pytania, daj możliwość wyrażenia emocji

• Daj czas na pytania i wysłuchaj, co dzieci myślą, co czują. Często milczenie lub zachowania ucieczkowe maskują lęk.
• Normalizuj emocje: „To jest w porządku, iż jesteś przestraszony / zaniepokojony. Wiele osób też się boi, choćby dorośli.”

4. Podkreśl to, co jest bezpieczne i co robimy

• Wytłumacz dzieciom, jakie kroki są podejmowane, aby zapewnić bezpieczeństwo: służby, monitoring, reagowanie.
• Mów, co szkoła robi: wyciszanie alarmów, komunikaty, procedury ewakuacyjne, informowanie rodziców.

5. kooperacja ze szkołą i rodziną

• Pedagog może skontaktować się z rodzicami, aby dowiedzieć się, jakie są reakcje dziecka w domu i jak wsparcie szkolne może być dostosowane.
• Wymiana informacji: rodzic może powiedzieć, jakie słowa lub historie pomagają, a czego warto unikać.

6. Nauka bezpieczeństwa w praktyce – dane i sieć kontaktów

Oprócz rozmów o emocjach i zagrożeniach warto uczyć dzieci konkretnych, praktycznych umiejętności, które mogą im pomóc, jeżeli kiedykolwiek znajdą się w trudnej sytuacji (np. rozdzielenie od rodziców).

• Znajomość podstawowych danych
  Dziecko powinno znać swoje imię i nazwisko, imiona rodziców oraz adres zamieszkania.
  👉 W przypadku dzieci niemówiących lub mających trudności z pamięcią warto przygotować kartę bezpieczeństwa (np. plastikową zawieszkę, bransoletkę medyczną, karteczkę w plecaku) z tymi danymi.
• Mapa najbliższych kontaktów
  Razem z dzieckiem można stworzyć prostą, wizualną mapę – kto należy do jego „kręgu bezpieczeństwa”: rodzice, rodzeństwo, dziadkowie, wychowawca, pedagog, sąsiad, zaufany kolega.
  👉 Dziecko wie, do kogo może się zwrócić o pomoc w różnych sytuacjach.
• Co zrobić, gdy straci kontakt z rodzicem
  Należy przećwiczyć proste kroki:
  1. Zostań w jednym miejscu i nie oddalaj się.
  2. Zadzwoń do rodzica (jeśli dziecko ma telefon, naucz je wybierać numer).
  3. Poproś o pomoc zaufaną osobę dorosłą – policjanta, pracownika szkoły, sprzedawcę w sklepie.
  4. Pokaż kartę bezpieczeństwa z danymi.

📖 Przykład: Mama Jasia stworzyła prostą „książeczkę kontaktów” z obrazkami – zdjęcie mamy, taty, babci, wychowawczyni. Dzięki temu Jaś wiedział, iż jeżeli poczuje się zagubiony, może poprosić o kontakt z jedną z tych osób.

Rozmowa w domu – propozycje dla rodziców

1. Rozpocznij od poczucia bezpieczeństwa

• Przypomnij dziecku, iż jesteś/zawsze jesteście razem, iż dbacie o nie. („Jestem z Tobą, a dorośli pracują, by było bezpiecznie.”)
• Pozwól dziecku zauważyć, iż to naturalne mieć lęk, iż nie wszystkie wiadomości muszą oznaczać bezpośrednie zagrożenie dla niego/osoby bliskiej.

2. Dopasuj rozmowę do wieku, poziomu komunikacji i możliwości

• Jeśli dziecko mówi kilka lub nie potrzeba zbyt skomplikowanych zdań – używaj krótkich, prostych zdań: „Słyszałeś o dronach? One są zbadane. Są ludzie, którzy pilnują, żeby nam nic się nie stało.”
• Zastosuj pomoce wizualne: obrazki, social stories w wersji domowej, np. „Jeśli usłyszę głośny dźwięk – udam się w bezpieczne miejsce” (np. przedsionek, pokój).

3. Użyj rytuałów i przewidywalności

• Rutyna daje poczucie bezpieczeństwa — np. zwyczaj rano lub wieczorem porozmawiać o tym, co się dzieje na świecie (tylko to, co jest naprawdę potrzebne), co się zrobi w razie czego.
• Przygotuj wspólnie plan bezpieczeństwa, który dziecko zna: co robić, gdzie się schronić, komu ufa (np. nauczyciel, policjant, mama / tata).

4. Wsparcie emocjonalne i regulacja

• Naucz prostych strategii relaksacyjnych: oddech – „wciągnąć powietrze przez nos, policzyć do 4, wypuścić powietrze przez usta”.
• Zastosuj techniki sensoryczne, jeżeli dziecko ich wymaga – np. przytulanka, ulubiony kocyk, muzyka, chwila ciszy.

5. Cel rozmowy – nie zastraszać, ale informować

• Rozmowa nie ma służyć by budzić strachu, ale by zwiększyć poczucie kontroli: „Wiemy co się dzieje, wiemy, co robić.”
• Podkreśl, iż dziecko ma prawo pytać, mówić, iż się boi. Zachęcaj, by dzieliło się swoimi uczuciami.

Przykładowy scenariusz rozmowy

Mama / Tata: „Słyszałem/słyszałam, iż w telewizji i radiu mówili o dronach, które były nad Polską. To może brzmieć strasznie. Chciałbym/chciałabym porozmawiać z Tobą o tym, co to oznacza.”
Dziecko: pytania mogą być: „Dlaczego drony? Czy jestem w niebezpieczeństwie?”
Rodzic odpowiada prostym językiem: „Drony to urządzenia latające, czasem używane przez wojsko, żeby sprawdzić, czy wszystko jest w porządku. W naszym kraju mamy ludzi, którzy dbają o to, żeby chronić przestrzeń — wojsko, służby. W większości miejsc nie ma zagrożenia bezpośrednio dla nas.”
Rodzic może zapytać: „Co czujesz, gdy myślisz o tych wiadomościach?” – daje przestrzeń, by dziecko wyraziło emocję.
Rodzic kończy rozmowę: „Jeśli będziesz się bać, mów — porozmawiam z Tobą, razem poszukamy, co nam pomoże się uspokoić.”

Co jest ważne, by pamiętać

• Dzieci z ASD często mają trudności z generalizowaniem — to, iż coś złego się wydarzyło gdzieś daleko, nie oznacza, iż u nich w domu coś będzie.
• Ich poczucie bezpieczeństwa mocno zależy od stabilności otoczenia – przewidywalność, jasność komunikacji, wsparcie dorosłych.
• Niektóre dzieci mogą reagować intensywniej – dźwięki, zobaczenie obrazów, wiadomości – warto dostosować to, co i ile przekazujesz.

Poniżej przykładowy wzór Karty Bezpieczeństwa:

🛡️ Karta Bezpieczeństwa – wzór do druku

Moje dane

• Imię i nazwisko: …………………………………………….
• Imię mamy: ……………………………………………………
• Imię taty: ……………………………………………………….
• Adres: …………………………………………………………..
• Numer telefonu do mamy: ……………………………
• Numer telefonu do taty: ………………………………

Moja mapa kontaktów
👉 Osoby, do których mogę się zwrócić o pomoc:

1. ……………………………………………………………………
2. ……………………………………………………………………
3. ……………………………………………………………………

Co zrobić, jeżeli zgubię się lub nie mam kontaktu z rodzicami?

1. Zostań w bezpiecznym miejscu.
2. Zadzwoń do mamy lub taty.
3. Poproś o pomoc osobę dorosłą, którą znasz (nauczyciel, wychowawca, dziadkowie).
4. Jeśli nie ma bliskiej osoby – poproś o pomoc policjanta, pracownika sklepu, ochroniarza.
5. Pokaż tę kartę.

Podsumowanie

Rozmowy o możliwych zagrożeniach, takich jak drony naruszające przestrzeń powietrzną, powinny być prowadzone z empatią i jasnością. Dla dzieci z ASD bardzo ważne jest:

• użycie prostego języka i wsparcie wizualne,
• stworzenie bezpiecznej przestrzeni do mówienia o emocjach,
• wsparcie ze strony dorosłych (nauczycieli i rodziców), by dziecko wiedziało, iż nie jest samo,
• powtarzanie, rutyna, przewidywalność — to pomaga obniżać lęk.

#arkusz #ASD #Asperger #aspiepozytywni #AspieZaklinaczka #autyzm #czytanie #dostosowanie #edukacja #emocje #IPET #kolorowanie #komunikacja #lekcja #logopedia #metody #MikiLittleAspie #mindfulness #motoryka #mowa #pedagog #percepcja #pozytywnyprzekazwspektrum #premium #przedszkole #psycholog #relaksacja #rewalidacja #rozwój #scenariusz #sensoryka #SI #społeczne #SylwiaBagińska #szkoła #terapia #uczeń #umiejętnościspołeczne #uwaga #uważność #zabawa #zajęcia #ZespółAspergera #zmysły #ćwiczenia

Zajęcia logopedyczne

📘 Logorytmika w pracy z dziećmi ze spektrum autyzmu w wieku wczesnoszkolnym – ćwiczenia, zabawy i scenariusze eBook 19 zł

przez Sylwia Merchut (Iwan) 10 września 2025

Terapia ASD

Od czego rozpocząć pracę terapeutyczną z uczniem ze spektrum autyzmu?

przez Sylwia Merchut (Iwan) 8 września 2025

#neuroróżnorodność

Neuroróżnorodność bez maski – życie na skrzyżowaniu autyzmu, ADHD i poszukiwania tożsamości

przez Sylwia Merchut (Iwan) 5 września 2025