Jak osoba niepełnosprawna może sobie radzić z dyskryminacją w pracy? Poradnik

Zdjęcie: Mężczyzna w eleganckim garniturze stoi przed jasną ścianą z cegieł, jednak jego cień pokazuje postać siedzącą na wózku inwalidzkim. Obraz symbolicznie ukazuje niewidoczne bariery i doświadczenia, z ja

Czasami trudno to nazwać. Coś Cię uwiera, ale nie wiesz, czy to Ty masz za wysokie oczekiwania… czy to naprawdę było niesprawiedliwe. A przecież nie chodzi o to, żeby ktoś Cię specjalnie traktował. Chcesz po prostu pracować, uczciwie, na równych zasadach. Ale bycie osobą z niepełnosprawnością w miejscu pracy bywa trudne. Bo choćby jeżeli radzisz sobie świetnie, są sytuacje, które zostawiają ślad. Kiedy ktoś patrzy na Twój wózek, a nie na Twoje kompetencje. Albo kiedy nie mówi nic i właśnie to boli najbardziej.

To wszystko to dyskryminacja osób niepełnosprawnych w pracy!

Ten tekst jest po to, żebyś wiedział, co się dzieje i co możesz z tym zrobić. Bo masz prawo pracować w miejscu, które Cię nie ocenia przez pryzmat ograniczeń.

Jak rozpoznasz dyskryminację osób niepełnosprawnych w pracy?

Dyskryminacja osób niepełnosprawnych w pracy nie zawsze wygląda tak, jak pokazują to media. Często jest cicha, podprogowa. I właśnie dlatego tak trudno ją zauważyć i jeszcze trudniej nazwać. Może to być odrzucenie Twojej kandydatury tylko dlatego, iż w CV jest wzmianka o orzeczeniu. Może to być brak dostosowania stanowiska pracy albo ignorowanie Twoich próśb. Może to być też sposób, w jaki się do Ciebie mówi, pobłażliwie, protekcjonalnie, jakbyś był mniej kompetentny tylko dlatego, iż poruszasz się inaczej.

Zwróć uwagę na powtarzalność. jeżeli te sytuacje się kumulują, a Ty czujesz się coraz bardziej wykluczony to sygnał, iż warto przyjrzeć się temu bliżej. I nie zostawiać tego bez reakcji.

Co możesz zrobić, gdy doświadczasz dyskryminacji w pracy?

Dyskryminacja w pracy to coś, na co nie musisz się godzić. Masz konkretne prawa i masz narzędzia, żeby ich bronić. Oto co możesz zrobić krok po kroku:

1. Zapisuj fakty.
   Każdy komentarz, pominięcie, odmowę. Zapisuj z datą i sytuacją. To będą Twoje dowody, iż doświadczasz dyskryminacji w pracy.
2. Porozmawiaj ze współpracownikiem, który Cię dyskryminuje.
   Jeśli masz taką możliwość, spróbuj porozmawiać z osobą, która Cię dyskryminuje. Czasem to brak świadomości, a nie czyjaś zła wola.
3. Zgłoś sprawę dyskryminacji przełożonemu lub działowi HR.
   Firmy mają obowiązek przeciwdziałać takim sytuacjom, zapisany w Kodeksie Pracy.
4. Skorzystaj z pomocy zewnętrznych instytucji prawnych.
   Możesz bezpłatnie zgłosić sytuację do Państwowej Inspekcji Pracy albo do Rzecznika Praw Obywatelskich. W końcu wnieść pozew do Sądu Pracy. Najważniejsze, Ty będziesz musiał udowadniać winę.
5. Zadbaj o swoje zdrowie psychiczne.
   Dyskryminacja wpływa nie tylko na samopoczucie. Poszukaj wsparcia psychologicznego lub grup wsparcia, nie musisz przez to przechodzić sam. Pamiętaj o rodzinie, znajomych, współpracownikach, którzy mogą Cię wesprzeć.

Twoje prawo do pracy w godnych warunkach jest zapisane w Konstytucji, Kodeksie Pracy i Ustawie o równym traktowaniu. Nie musisz znać tych przepisów na pamięć, wystarczy, iż wiesz, iż one są po Twojej stronie i w odpowiedniej sytuacji możesz z nich skorzystać.

Jak zmieniać miejsce pracy, by było wolne od dyskryminacji?

Miejsce pracy wolne od dyskryminacji nie powstaje samo z siebie. Trzeba je budować wspólnie, krok po kroku. Co możesz zrobić, by Twoje środowisko pracy było przyjaźniejsze osobom niepełnosprawnym?

• Rozmawiaj otwarcie o potrzebach. jeżeli nie powiesz, co Ci przeszkadza, inni mogą choćby nie zdawać sobie z tego sprawy.
• Zachęcaj do szkoleń z zakresu różnorodności i dostępności. Wielu pracodawców po prostu nie wie, jak działać, ale chce się uczyć.
• Wspieraj kulturę szacunku. Nie musisz być liderem zespołu, by powiedzieć: „To nie było w porządku” albo „Zauważyłem, że…”.
• Zaproponuj dobre praktyki. Może znasz firmy, które radzą sobie z inkluzywnością świetnie? Podziel się tym z HR-em lub menedżerem.

Zmiany w firmach zaczynają się często od pojedynczych osób. Od jednego głosu. Od jednej propozycji. Nie wszystko da się zmienić od razu, ale każda rozmowa, każda reakcja ma znaczenie.

Jak sobie radzić, jeżeli dyskryminacja dotknie Ciebie?

Jeśli doświadczyłeś dyskryminacji, po prostu nazwij to. Nie umniejszaj, nie tłumacz innym. To, co czujesz, jest ważne. I nie musisz się z tym zmagać w samotności.

Zrób kilka małych kroków:

1. Powiedz komuś, komu ufasz.
2. Zapisz to, co się wydarzyło.
3. Zwróć się do przełożonego, PIP, RPO, Sądu Pracy lub instytucji wspierających osoby niepełnosprawne.
4. Zrób coś dobrego dla siebie, choćby drobiazg.
5. Poszukaj wsparcia: w fundacji, u psychologa, w grupie ludzi, którzy przeszli przez to samo.

To nie Twoja wina. To nie Twoja słabość. To system, który jeszcze nie nadąża za godnością człowieka. Ale Ty możesz iść dalej. I możesz iść w swoim tempie.

Źródła

• https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/Ochrona_przed-_dyskryminacja_w_Polsce.pdf
• https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20102541700/U/D20101700Lj.pdf
• https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-pracy-16789274/art-18-3-a
• https://www.osce.org/files/f/documents/b/1/491208.pdf
• https://ngo.leszno.pl/files/52020/Mity_i_stereotypy_-_kampania_Swiadomosc_Niepelnosprawnosci.pdf
• https://journals.indexcopernicus.com/api/file/viewByFileId/1585105