Czy kontakt ze sztuką może realnie poprawiać nasze samopoczucie? Najnowsza metaanaliza, obejmująca ponad sześć tysięcy uczestników, pokazuje, iż obcowanie z dziełami wizualnymi – obrazami, rzeźbami, instalacjami – wpływa na głębszy, eudajmonistyczny wymiar dobrostanu: poczucie sensu, autentyczności i wewnętrznego spokoju.
Sztuka a zdrowie psychiczne i ogólne samopoczucie
Na przestrzeni lat przeprowadzono wiele badań oceniających wpływ sztuki na zdrowie psychiczne, czy ogólne samopoczucie człowieka. Ich wyniki pozostawały jednak niejednoznaczne, głównie ze względu na zróżnicowaną metodologię oraz obecność czynników zakłócających.
W odpowiedzi na te trudności, naukowcy postanowili dokonać integracji dostępnych wyników badań, analizując wpływ obcowania ze sztuką na samopoczucie.
Naukowcy zbadali wpływ sztuki na samopoczucie człowieka
Naukowcy przeanalizowali 38 badań, obejmujących łącznie 6805 uczestników. Do analizy zakwalifikowali prace, w których sztuka była rozumiana jako obiekt wizualny lub materialny, wykonany z dowolnego rodzaju tworzyw sztucznych. Przykłady takich dzieł obejmowały obrazy, rzeźby oraz instalacje artystyczne. Z analizy wykluczono natomiast formy artystyczne takie jak performance, spektakle, taniec, film, architektura oraz elementy przyrody.
W celu ograniczenia wpływu czynników zakłócających na ocenę samopoczucia uczestników, uwzględniono komponent tzw. „aktywnego patrzenia”. Oznaczało to wykluczenie sytuacji, w których kontakt ze sztuką nie wymagał świadomego zaangażowania ze strony odbiorcy. Przykładem takiej sytuacji może być obecność dzieł sztuki w przestrzeni biurowej.
Co istotne, naukowcy zidentyfikowali cztery główne konteksty, w których obcowanie ze sztuką miało potencjalnie wpływać na samopoczucie uczestników: muzea, szpitale, laboratoria oraz szeroko pojęta przestrzeń cyfrowa. We wszystkich tych środowiskach odnotowano pozytywne efekty wynikające z kontaktu ze sztuką.
Jak wpływa na nas sztuka? Wyniki badania
Dzięki kompleksowej analizie dostępnych badań, naukowcy sformułowali wniosek, iż obcowanie ze sztuką pozytywnie wpływa na samopoczucie w ujęciu eudajmonistycznym.
Eudajmonizm, czyli głębsze odczuwanie szczęścia i sensu życia
Termin „eudajmonizm” wywodzi się z języka greckiego – od słowa eudaimon, oznaczającego „szczęśliwy” lub dosłownie „mający dobrego ducha”. W psychologii eudajmonistycznej dobrostan nie jest utożsamiany wyłącznie z chwilowym poczuciem przyjemności, ale z głębszym poczuciem sensu, autentyczności oraz pełnego zaangażowania w życie.
W analizowanych badaniach dobrostan eudajmonistyczny zdefiniowano jako subiektywne poczucie znaczenia (sensu) i celu w życiu. To właśnie ten aspekt samopoczucia najczęściej wskazywano jako ulegający poprawie w wyniku kontaktu ze sztuką.
Sztuka jako element terapii?
Uzyskane wyniki przemawiają za uwzględnieniem sztuki jako potencjalnego elementu strategii terapeutycznych w leczeniu różnorodnych zaburzeń psychiatrycznych. Na tej podstawie naukowcy rekomendują prowadzenie dalszych badań, które pozwolą precyzyjniej określić kierunki rozwoju i zastosowania interwencji arteterapeutycznych w praktyce klinicznej.
Badanie opublikowano w czasopiśmie The Journal of Positive Psychology.
