Jak depresja okołoporodowa wpływa na więź matki z dzieckiem i jak można ją odbudować?

Czy każda mama od razu czuje bezwarunkową miłość do swojego dziecka?
Czy więź pojawia się natychmiast po porodzie, jak pokazują zdjęcia w mediach?
A co, jeżeli zamiast euforii i wzruszenia pojawia się lęk, smutek lub obojętność?

To trudne pytania, które zadaje sobie wiele kobiet po porodzie. Wbrew obiegowym opiniom, więź z dzieckiem nie zawsze buduje się od razu – a depresja okołoporodowa może ją znacznie osłabić. To jednak nie oznacza, iż ta więź jest utracona na zawsze. Zrozumienie mechanizmów, które za tym stoją, oraz odpowiednie wsparcie terapeutyczne pozwalają ją odbudować krok po kroku.

Depresja okołoporodowa – więcej niż smutek po porodzie

Depresja okołoporodowa to długotrwałe zaburzenie nastroju, które może pojawić się w czasie ciąży lub po narodzinach dziecka. Szacuje się, iż doświadcza jej jedna na siedem kobiet. Objawia się m.in. smutkiem, brakiem energii, poczuciem winy, lękiem i trudnością w nawiązywaniu relacji.

Kobieta z depresją często czuje, iż zawiodła – iż nie potrafi być taką mamą, jaką „powinna”. Tymczasem to nie brak miłości, ale biologiczne, hormonalne i psychiczne czynniki sprawiają, iż emocje są przytłumione, a więź z dzieckiem może się nie rozwijać w naturalnym rytmie.

Jak depresja wpływa na budowanie więzi z dzieckiem?

1. Zmęczenie i wyczerpanie emocjonalne

Depresja odbiera energię i chęć do działania. Mama może mieć trudność, by reagować na potrzeby dziecka – nie dlatego, iż nie chce, ale dlatego, iż po prostu nie ma siły. Brak energii sprawia, iż codzienne obowiązki, jak karmienie, kąpiel czy zabawa, stają się przytłaczające.

2. Trudność w odczytywaniu sygnałów dziecka

Dzieci komunikują się głównie przez płacz, ruch i mimikę. Kobieta z depresją może mieć problem z interpretacją tych sygnałów lub reaguje na nie z opóźnieniem. W efekcie dziecko może wydawać się „trudne” lub „niezaspokojone”, a mama jeszcze bardziej traci pewność siebie.

3. Poczucie winy i wstydu

„Nie czuję więzi. Coś jest ze mną nie tak” – to jedno z najczęstszych zdań, jakie wypowiadają kobiety z depresją okołoporodową. Poczucie winy tylko pogłębia objawy depresyjne i prowadzi do błędnego koła: im większe poczucie winy, tym trudniej się otworzyć emocjonalnie na dziecko.

4. Wpływ hormonów i biologii

Po porodzie poziom estrogenów i progesteronu gwałtownie spada, co wpływa na pracę układu nerwowego. Zmniejsza się też poziom dopaminy i serotoniny – neuroprzekaźników odpowiedzialnych za motywację i przyjemność. To może sprawiać, iż mama „nie czuje” emocji w taki sposób, jakiego by chciała.

5. Brak wsparcia ze strony otoczenia

Presja społeczna, komentarze w stylu „ciesz się, masz zdrowe dziecko” czy porównywanie do innych matek potrafią zniszczyć resztki pewności siebie. Kobieta zaczyna się izolować, a samotność tylko pogłębia trudności w budowaniu relacji.

Jak odbudować więź z dzieckiem?

Dobra wiadomość jest taka, iż więź można odbudować. choćby jeżeli początki były trudne, relacja między mamą a dzieckiem jest czymś żywym i elastycznym – może się zmieniać i rozwijać z czasem.

1. Psychoterapia – pierwszy krok do zrozumienia siebie

Terapia indywidualna lub terapia dla mam w okresie okołoporodowym pomaga zrozumieć, co stoi za trudnościami emocjonalnymi. Psycholog wspiera kobietę w rozpoznaniu i nazwaniu emocji, a także w nauce reagowania na potrzeby dziecka bez presji i poczucia winy.

2. Terapia więzi i wspólne sesje mama-dziecko

Specjalne formy terapii (np. psychoterapia oparta na więzi) skupiają się na obserwacji interakcji między mamą a dzieckiem. Terapeuta pomaga kobiecie zauważyć subtelne sygnały dziecka, zrozumieć jego emocje i odzyskać pewność w reagowaniu.

3. Bliskość fizyczna i kontakt „skóra do skóry”

Dotyk, ciepło i zapach są podstawą budowania więzi. choćby krótkie momenty bliskości – przytulanie, noszenie dziecka, karmienie, wspólny sen czy masaż – mogą aktywować u mamy i dziecka hormony więzi, takie jak oksytocyna, która obniża poziom stresu i buduje poczucie bezpieczeństwa.

4. Wsparcie partnera i rodziny

Więź matki z dzieckiem nie rozwija się w izolacji. Partner, rodzina czy przyjaciele mogą pomóc, odciążając mamę w obowiązkach, zapewniając jej czas na odpoczynek i okazując zrozumienie. Kobieta, która czuje się bezpieczna i wspierana, łatwiej otwiera się emocjonalnie także na swoje dziecko.

5. Czas i łagodność wobec siebie

Odbudowanie więzi to proces – nie da się go przyspieszyć. Warto pamiętać, iż każda relacja jest inna. Czułość, codzienne drobne gesty, spojrzenie, głos – to wszystko, choć wydaje się małe, z czasem buduje silną, autentyczną więź.

Więź można odbudować

Depresja okołoporodowa nie przekreśla relacji matki z dzieckiem. To, iż początkowo trudno było czuć miłość, nie oznacza, iż jej nie będzie.
Z pomocą terapii, wsparcia bliskich i czasu, więź może się odrodzić – często jeszcze silniejsza, bardziej świadoma i prawdziwa niż wcześniej.

Jeśli zmagasz się z depresją okołoporodową lub czujesz, iż trudno Ci nawiązać relację z dzieckiem, nie musisz przechodzić przez to sama.
Umów się na konsultację z psychologiem Sandrą Aniszewską, specjalistką w obszarze zdrowia psychicznego kobiet w okresie okołoporodowym.
Pomoc i bliskość są na wyciągnięcie ręki.