IPET z WOPFU dla uczennicy z zespołem Aspergera – przykład dla cichej, wycofanej dziewczynki

Wprowadzenie

Dziewczynki z zespołem Aspergera często nie są zauważane w klasie – nie sprawiają trudności wychowawczych, nie zabierają głosu na forum, a ich objawy pozostają subtelne: ciche wycofanie, napięcie, perfekcjonizm i lęk przed oceną. Takie uczennice wymagają indywidualnie dopasowanego wsparcia i uwzględnienia ich potrzeb w IPET – zwłaszcza w zakresie emocji, relacji społecznych i komunikacji.

Poniżej przedstawiamy przykładowy WOPFU i IPET dla uczennicy w wieku 10 lat (klasa IV) z rozpoznanym zespołem Aspergera, nieśmiałej, wycofanej, z trudnościami w relacjach społecznych i niską samooceną.

📄 WOPFU – Wielospecjalistyczna Ocena Poziomu Funkcjonowania Ucznia

Imię (fikcyjne): Maja
Wiek: 10 lat
Rozpoznanie: Zespół Aspergera (ASD)
Zespół opracowujący: nauczyciel, pedagog specjalny, psycholog szkolny, wychowawca, rodzic

1. Funkcjonowanie poznawcze

Maja opanowała materiał edukacyjny zgodny z podstawą programową, szczególnie dobrze radzi sobie w obszarze języka polskiego i matematyki. Wykazuje wysokie zdolności analityczne i pamięć logiczną. Zdarza się jednak, iż z powodu lęku przed oceną nie podejmuje się wykonania zadań, mimo iż je rozumie.

2. Funkcjonowanie emocjonalno-społeczne

Uczennica jest bardzo cicha, nie inicjuje kontaktów z rówieśnikami, często unika aktywności grupowych. W sytuacjach stresowych (np. hałas, zmiany planu) może reagować napięciem, wycofaniem, milczeniem. Ma trudność z wyrażaniem emocji, obniżoną samoocenę i silną potrzebę akceptacji.

3. Komunikacja i język

Komunikacja werbalna rozwinięta prawidłowo, ale uczennica unika wypowiedzi na forum klasy. Mówi cicho, niechętnie, z trudnością formułuje wypowiedzi w nowych sytuacjach. Potrzebuje czasu i poczucia bezpieczeństwa, by swobodnie się komunikować.

4. Funkcjonowanie w środowisku szkolnym

Dobrze radzi sobie z samodzielną pracą przy biurku. Niechętnie uczestniczy w zajęciach ruchowych i grupowych. Stresują ją nowe sytuacje, hałas, nieprzewidywalność. Czasem wymaga wyciszenia lub przerwy sensorycznej. Przestrzega zasad, ale bywa nadmiernie sztywna i dosłowna.

🧩 IPET – Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny

Cele ogólne:

1. Wzmacnianie poczucia bezpieczeństwa i samoakceptacji uczennicy.
2. Rozwijanie kompetencji społecznych i komunikacyjnych.
3. Wspieranie emocjonalne i przeciwdziałanie przeciążeniu.
4. Indywidualizacja pracy edukacyjnej z uwzględnieniem tempa i stylu uczenia się.

Dostosowania edukacyjne:

Monitorowanie i ewaluacja:

• Comiesięczna konsultacja nauczyciela wspomagającego z wychowawcą.
• Współpraca z rodzicami (spotkania raz na semestr, kontakt mailowy bieżący).
• Ewaluacja postępów po I i II półroczu, aktualizacja IPET raz w roku.

W przypadku dziewczynki z zespołem Aspergera (ASD) o profilu cichym, wycofanym, perfekcyjnym i nieśmiałym – terapie poza szkołą mogą odegrać kluczową rolę w jej rozwoju emocjonalnym, społecznym i komunikacyjnym. Poniżej znajdziesz zestawienie najskuteczniejszych form wsparcia terapeutycznego, dobranych do takiego profilu funkcjonowania.

🌱 Terapie poza szkołą dla cichej i wycofanej dziewczynki z Zespołem Aspergera

1. Trening Umiejętności Społecznych (TUS)

• Praca w małej grupie (lub indywidualnie na początku).
• Nauka inicjowania rozmów, utrzymywania kontaktu, rozpoznawania emocji.
• Ćwiczenie konkretnych sytuacji społecznych (np. jak poprosić o pomoc, jak zareagować na zaczepki).
• Forma zabawowa i bezpieczna – ogromnie wspiera rozwój relacji.

👉 Dla Mai z powyższego opisu byłby idealny TUS w formie indywidualnej lub w kameralnej, wspierającej grupie 2–3 osób.

2. Psychoterapia dzieci i młodzieży (nurt integracyjny lub poznawczo-behawioralny – CBT)

• Wspiera rozwój samoświadomości, uczy rozpoznawania i regulowania emocji.
• Pracuje nad lękiem, napięciem, niską samooceną i perfekcjonizmem.
• Pomaga zrozumieć swoją odmienność i przekuć ją w siłę.

👉 Polecana szczególnie, jeżeli pojawiają się trudności psychosomatyczne (np. bóle brzucha, wycofanie, płacz, ataki paniki).

3. Terapia integracji sensorycznej (SI)

• Często u dzieci z ASD występuje nadwrażliwość na dźwięki, dotyk, światło.
• Terapia SI pomaga zredukować napięcie i poprawić komfort funkcjonowania.
• Zajęcia mają formę zabaw ruchowych w sali SI – wspierają też wyrażanie emocji.

4. Terapia relacji (np. podejście DIR/Floortime, ACT, NVC)

• Pomaga budować bezpieczną więź z dorosłym i rozumieć świat społeczny.
• Skupia się na autentycznym kontakcie, nie tylko na „poprawności” zachowań.
• Świetna dla dzieci, które dużo „maskują” i nie ufają swojej intuicji.

5. Zajęcia arteterapeutyczne / muzykoterapia / teatroterapia

• Pozwalają wyrażać siebie bez słów.
• Redukują napięcie emocjonalne, poprawiają nastrój, rozwijają kreatywność.
• Wspierają komunikację niewerbalną i ekspresję emocjonalną.

6. Mindfulness i trening uważności dla dzieci

• Uczy rozpoznawania swoich emocji, napięć i myśli.
• Daje konkretne narzędzia do wyciszania się, np. przez oddech, wizualizację.
• Można go łączyć z terapią psychologiczną lub wprowadzać w domu.

7. Zajęcia wspierające samoświadomość i tożsamość (np. grupy dla dziewczynek w spektrum)

• Wspólnota z innymi dziewczynkami o podobnych doświadczeniach może być przełomowa.
• Zajęcia edukacyjne i wspierające: „Jestem OK, choćby jeżeli jestem inna”.
• Prowadzone często przez psychologów lub trenerów w fundacjach/autyzm-friendly miejscach.

✅ Warto pamiętać:

• Terapie powinny być dobierane indywidualnie, z uwzględnieniem tempa pracy i potrzeb emocjonalnych dziecka.
• Kluczowa jest współpraca szkoła–rodzic–terapeuta, by działania się nie wykluczały.
• Najlepsze efekty daje połączenie wsparcia w szkole, terapii poza szkołą i wzmocnienia w domu.

Podsumowanie

Każda dziewczynka z zespołem Aspergera jest inna – ale wiele z nich łączy potrzeba bezpieczeństwa, zrozumienia i cichego wsparcia. Przez subtelność objawów bywają niedostrzegane, dlatego warto zadbać o indywidualne podejście i realne dostosowania, które pozwolą im rozwinąć skrzydła – w swoim tempie i na własnych warunkach.