Łagodny przerost prostaty (BPH) jest najczęściej występującą chorobą w populacji mężczyzn. Szacuje się, iż objawy BPH związane z nadmierną proliferacją komórek mięśni gładkich i nabłonka w obrębie strefy przejściowej prostaty dotykają choćby 50% mężczyzn powyżej 50 roku życia i 80% mężczyzn powyżej 80 roku życia. W tej grupie wiekowej istnieje duże ryzyko, iż wystąpią interakcje lekowe.
Leczenie przerostu prostaty
Do leczenia tej dolegliwości stosowane są min. alfa-blokery (alfuzosyna, tamsulozyna, doksazosyna, silodosyna) oraz inhibitory 5-alfa-reduktazy (finasteryd, dutasteryd). Często wykorzystywana jest również terapia skojarzona z zastosowaniem obu tych grup leków, co w porównaniu z monoterapią daje znaczne lepsze efekty leczenia oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.
Ze względu na mechanizm działania wyżej wymienionych substancji oraz ryzyko związane z wielolekowością, wśród pacjentów powyżej 50 roku życia warto, aby farmaceuta znał najważniejsze interakcje dotyczące leków stosowanych w BPH.
Alfa-blokery
Mechanizm działania alfa-blokerów związany jest z antagonistycznym działaniem na receptory α₁-adrenergiczne, co powoduje rozkurcz komórek mięśni gładkich prostaty i ujścia pęcherza moczowego.
Najważniejsze interakcje
- Afluzosyna
- Środki znieczulenia ogólnego – występuje ryzyko głębokiego niedociśnienia; zalecane jest odstawienie leku na 24h przed zabiegiem.
- Tamsulozyna
- Furosemid – ze względu możliwe zmniejszenie stężenia leku we krwi, a w związku z tym osłabienie działania leku.
- Diklofenak oraz warfaryna – mogą skracać czas działania leku poprzez przyśpieszenie szybkości eliminacji tamsulosyny.
- Doksazosyna
- Inhibitory fosfodiesterazy typu 5 (np. sildenafil, tadalafil, wardenafil) – istnieje ryzyko wystąpienia objawowego niedociśnienia.
- Silodosyna – wśród leków blokujących receptory α₁-adrenergiczne wydaje się wykazywać najmniej istotnych klinicznie działań niepożądanych. Niemniej jednak, należy zachować ostrożność w przypadku stosowania niektórych leków, które mogą wchodzić w interakcje ze wszystkimi alfa-blokerami, o czym można przeczytać poniżej.
Na co należy zwrócić uwagę podczas stosowania wszystkich alfa-blokerów?
- Inne alfa-1-adrenolityki – leczenie skojarzone jest przeciwwskazane ze względu na ryzyko istotnego obniżenia ciśnienia tętniczego krwi.
- Inhibitory CYP3A4 (itrakonazol, ketokonazol, worykonazol, pozakonazol) oraz inhibitory proteazy (boceprewir, nelfinawir, rytonawir i telaprewir), klarytromycyna, erytromycyna, telitromycyna, kobicystat i nefazodon – ze względu możliwe zwiększenie stężenia alfa-adrenolityków we krwi, a w związku z tym silniejsze działanie oraz większe ryzyko działań niepożądanych.
- W przypadku stosowania innych leków obniżających ciśnienie krwi może zaistnieć konieczność zmiany dawkowania, ze względu na ryzyko zbyt silnego obniżenia ciśnienia tętniczego krwi.
Inhibitory 5-alfa-reduktazy
Mechanizm działania tej grupy leków polega na hamowaniu konwersji testosteronu do biologicznie aktywnego dihydrotestosteronu (DHT), dzięki czemu zmniejszają one wpływ androgenów na wzrost prostaty, co prowadzi do apoptozy w jej komórkach nabłonkowych oraz zmniejszenie rozmiaru gruczołu krokowego. W przeciwieństwie do alfa-adrenolityków mogą zmniejszyć rozmiar gruczołu krokowego.
Najważniejsze interakcje
- Dutasteryd
- Werapamil i diltiazem (umiarkowane inhibitory CYP3A4 i inhibitory
P-glikoproteiny). - Silne inhibitory CYP3A4 (rytonawir, indynawir, nefazodon, itrakonazol, ketokonazol przyjmowane doustnie).
Główne enzymy metabolizujące dutasteryd to CYP3A4 oraz P-glikoproteina. W związku z tym, istnieje ryzyko zwiększenia stężenia leku w surowicy, a tym samym rośnie ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, mimo iż zwiększona ekspozycja na dutasteryd prawdopodobnie nie powoduje dalszego zahamowania 5α-reduktazy.
- Finasteryd – dostępne dane oraz dotychczas przeprowadzone badania nie wskazują na występowanie istotnych klinicznie interakcji z innymi lekami.
Podsumowanie
Mimo, iż preparaty stosowane w leczeniu rozrostu gruczołu krokowego wydają się być stosunkowo bezpieczne, jak wszystkie inne substancje, mogą dawać działania niepożądane, których ryzyko można zminimalizować poprzez rozsądnie zaplanowaną farmakoterapię. Dotyczy to nie tylko odpowiedniego dawkowania, ale również potencjalnych interakcji z innymi lekami zarówno na receptę, jak i z lekami OTC. Inhibitory 5-alfa-reduktazy wykazują mniej klinicznie istotnych działań niepożądanych w porównaniu z alfa-blokerami. W przypadku drugiej grupy leków szczególną uwagę należy zwrócić na leki obniżające ciśnienie krwi, ze względu na rosnące ryzyko niedociśnienia.
Autor: mgr farm. Dominika Poborca
Piśmiennictwo:
- Lokeshwar SD, Harper BT, Webb E, Jordan A, Dykes TA, Neal DE Jr, Terris MK, Klaassen Z. Epidemiology and treatment modalities for the management of benign prostatic hyperplasia. Transl Androl Urol. 2019 Oct;8(5):529-539. doi: 10.21037/tau.2019.10.01. PMID: 31807429; PMCID: PMC6842780.
- Miernik A, Gratzke C. Current Treatment for Benign Prostatic Hyperplasia. Dtsch Arztebl Int. 2020 Dec 4;117(49):843-854. doi: 10.3238/arztebl.2020.0843. PMID: 33593479; PMCID: PMC8021971.
- Csikós E, Horváth A, Ács K, Papp N, Balázs VL, Dolenc MS, Kenda M, Kočevar Glavač N, Nagy M, Protti M, Mercolini L, Horváth G, Farkas Á, On Behalf Of The Oemonom. Treatment of Benign Prostatic Hyperplasia by Natural Drugs. Molecules. 2021 Nov 25;26(23):7141. doi: 10.3390/molecules26237141. PMID: 34885733; PMCID: PMC8659259.
- https://rejestry.ezdrowie.gov.pl/
