Infekcje układu oddechowego – praktyczne rekomendacje farmaceutyczne

mgr.farm 2 godzin temu

Dlatego leczenie objawowe jest pierwszą i kluczową strategią, której celem jest:

łagodzenie bólu gardła,
zmniejszenie kaszlu i podrażnienia,
obniżenie gorączki,
poprawa komfortu i jakości życia pacjenta do czasu samoistnego ustąpienia infekcji.

Zakażenia górnych dróg oddechowych występują bardzo często. Dorośli doświadczają 2–5 epizodów rocznie, a dzieci w wieku szkolnym od 7 do 10 epizodów rocznie [4]. Co więcej, ponad 70% pacjentów z przeziębieniem i grypą doświadcza bólu gardła i kaszlu [5]. Objawy te najczęściej spowodowane są występowaniem stanu zapalnego lub podrażnienia dróg oddechowych, co z powodzeniem można złagodzić dzięki leków (OTC) [6].

Co rekomendować przy bólu gardła i kaszlu?

Umiarkowany ból gardła

W przypadku umiarkowanego bólu gardła świetnie sprawdzą się pastylki antyseptyczne i znieczulające, zawierające amylometakrezol (AMC) i alkohol dichlorobenzylowy (DCBA) – np. Strepsils z miodem i cytryną, Strepsils pomarańczowy z witaminą C, Strepsils Junior. Preparaty te są przeznaczone dla dorosłych i dzieci powyżej 6. roku życia – przynoszą one szybką ulgę w bólu gardła oraz zmniejszają podrażnienie gardła i kaszel.

Badania kliniczne pokazują szybką poprawę bólu w ciągu 5–10 minut, efekt utrzymuje się do 2 godzin [6].

Bardzo silny ból gardła

Gdy pacjent odczuwa silny ból, gardło jest obrzęknięte i pojawia się problem z połykaniem, warto zastosować preparaty z flurbiprofenem (np. Strepsils Intensive). Posiadają one działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe potwierdzone w badaniach randomizowanych [4]. Ulgę po zastosowaniu preparatu obserwuje się już po upływie 2 minut, a działanie utrzymuje się choćby do 6 godzin.

Produkt posiada klinicznie potwierdzoną skuteczność w redukcji bólu gardła i objawów towarzyszących, jak kaszel. Przeznaczony jest dla młodzieży i dorosłych powyżej 12 lat (wyjątek Strepsils intensive direct – od 18 lat) [7].

Podrażnione gardło/ suchy kaszel/ chrypka

Dla pacjentów z podrażnionym gardłem, chrypką i uporczywym suchym lub mokrym kaszlem, którzy cenią sobie naturalne rozwiązania warto zarekomendować preparaty z linii Strepsils Natur.

Seria ta obejmuje produkty oparte na fitoterapii, działające poprzez naturalne wyciągi:

Babki lancetowatej (Plantago lanceolata) – śluzy roślinne, flawonoidy i glikozydy irydoidowe – działanie przeciwzapalne, powlekające i antyoksydacyjne. Zawarte w wyciągu substancje czynne zmniejszają działanie mediatorów zapalnych COX-2, co skutkuje redukcją bólu gardła. Ponadto, wyciągi z liścia babki lancetowatej hamują receptory kaszlu. Jest to surowiec znany, stosowany od 30 lat [8,10].
Stuliszu lekarskiego (Sisymbrium officinale) – zawiera glukozynolany i flawonoidy, działa przeciwzapalnie i przeciwwirusowo, stosowany w chrypce i suchym kaszlu, ze względu na swoje działanie hamujące receptory kaszlu i mediatory zapalenia COX-2 [9,11].
Bluszczu pospolitego (Hedera helix) – bogaty w saponiny, o działaniu sekretolitycznym i spazmolitycznym. Randomizowane badania kliniczne wykazały, iż syrop z bluszczu znacząco redukuje kaszel u pacjentów [10,12].

Linia Strepsils Natur posiada naukowo udowodnione podwójne działanie:

W przypadku suchego kaszlu i podrażnionego gardła – powlekanie i zmniejszanie wrażliwości nerwów czuciowych [13].
W walce mokrym kaszlem – rozrzedzanie śluzu i rozluźnianie mięśni gładkich dróg oddechowych [14].

Dla nieco młodszych pacjentów (powyżej 3 lat) i dorosłych z podrażnionym gardłem i kaszlem warto polecić preparat Strepsils Natur kaszel suchy i podrażnione gardło. Posiada on wygodną i bezpieczną postać syropu.

Zawarty w preparacie wyciąg z babki lancetowatej uśmierzy ból gardła i zredukuje kaszel.

Dla starszych dzieci (powyżej 6 lat) i dorosłych można rekomendować pastylki do ssania Strepsils Natur kaszel suchy i chrypka. Podwójny mechanizm działania stuliszu lekarskiego, zawartego w preparacie, pozwoli złagodzić suchy kaszel, a jego adekwatności powlekające i przeciwzapalne uśmierzą ból gardła.

Kaszel z uporczywą wydzieliną

W przypadku mokrego kaszlu dla pacjentów od 2. roku życia i starszych warto zarekomendować Strepsils Natur kaszel mokry w postaci syropu.

Zawarty w preparacie wyciąg suchy z liści bluszczu upłynnia zalegający śluz i zapobiega jego dalszemu odkładaniu, a efekt rozluźniający mięśnie gładkie dróg oddechowych dodatkowo ułatwia odkrztuszanie.

Cała linia produktów Strepsils Natur posiada rekomendacje i stanowisko Polskiego Towarzystwa Fitoterapii, jako leki OTC o wysokim profilu bezpieczeństwa i skuteczności [15,16].

Case studies – praktyczne zastosowanie

Przypadek 1: Dziecko 6 lat, ból gardła bez gorączki, cieknący katar o umiarkowanym nasileniu, sporadyczny suchy kaszel

O co powinien zapytać farmaceuta?

Od kiedy boli gardło? Jaki charakter bólu (drapanie, pieczenie, kłucie)?
Czy są objawy towarzyszące: chrypka, ból ucha, bóle brzucha, wymioty, wysypka, nieprzyjemny zapach z ust?
Czy ból nasila się przy połykaniu, jedzeniu/ piciu?
Sezon alergiczny / ekspozycja na dym, klimatyzację, zimne napoje/lody?
Co już było podane na ból gardła/ból?
Choroby przewlekłe, alergie na leki/składniki, w tym nietolerancja fruktozy (istotna przy poliolach w pastylkach).

Wywiad:

Pacjent twierdzi, iż ból pojawił się wczoraj wraz z początkiem kataru, jest piekący, nie nasila się przy połykaniu, nie zgłasza żadnych innych objawów, ani alergii. Wczoraj stosował na ból gardła tabletki z porostem islandzkim, ale nie przyniosły ulgi.

Co może polecić farmaceuta?

Strepsils Junior – dlaczego ten produkt? AMC + DCBA to antyseptyki miejscowe o działaniu na typowych sprawców zapalenia gardła i jednocześnie przynoszą szybką, odczuwalną ulgę w bólu dzięki miejscowemu działaniu w obrębie śluzówki. Dodatkowo wersja bez cukru jest łagodniejsza dla zębów. Zaleca się ssać pastylkę powoli; nie jeść i nie pić przez ~15 minut po zastosowaniu, by wydłużyć kontakt ze śluzówką.

Przypadek 2: Dorosły 35 lat, kaszel suchy i podrażnione gardło

O co powinien zapytać farmaceuta?

Od kiedy występuje kaszel i podrażnienie gardła?
Czy kaszel jest suchy, męczący, czy pojawia się w nocy?
Czy towarzyszą inne objawy: gorączka, chrypka, katar, ból w klatce piersiowej, duszność, odkrztuszanie plwociny (i jaki ma kolor)?
Czy pacjent ma kontakt z osobami chorymi, narażenie na dym papierosowy, klimatyzację, kurz?
Czy pacjent choruje przewlekle (astma, POChP, refluks żołądkowo-przełykowy, alergie) lub przyjmuje leki na nadciśnienie?

Wywiad:

Kaszel pojawił się 3 dni temu, suchy, męczący, bez odkrztuszania wydzieliny. Występuje uczucie drapania i suchości w gardle, bez gorączki, kataru ani duszności. Jechał ostatnio samochodem przy włączonej klimatyzacji. Pacjent nie przyjmuje leków przewlekle, nie zgłasza alergii. Dotąd nic nie stosował.

Co może polecić farmaceuta?

Strepsils Natur kaszel suchy i chrypka (z babką lancetowatą lub stuliszem lekarskim). Pastylki zawierają wyciągi roślinne o działaniu powlekającym i nawilżającym śluzówkę gardła, co zmniejsza podrażnienie. Babka lancetowata i stulisz lekarski wykazują adekwatności przeciwzapalne oraz łagodzące odruch kaszlowy. Dzięki temu produkt jest odpowiedni w przypadku suchego, drażniącego kaszlu i podrażnienia gardła. Bezpieczny u dorosłych, może być stosowany doraźnie kilka razy dziennie.

Przypadek 3: Senior 68 lat, mokry kaszel, obawa przed antybiotykami

O co powinien zapytać farmaceuta?

Od kiedy trwa kaszel? Czy nasila się w nocy, rano, przy wysiłku?
Charakter plwociny: jaki kolor, ilość, czy pojawia się krew?
Czy są objawy towarzyszące: gorączka, duszność, ból w klatce piersiowej, świszczący oddech, osłabienie, spadek masy ciała?
Czy pacjent pali papierosy lub jest narażony na dym/pyły?
Czy choruje przewlekle (np. POChP, astma, choroby serca, cukrzyca)?
Czy kaszel pojawił się nagle, czy narasta stopniowo?
Czy stosował już jakieś preparaty na kaszel?

Wywiad:

Pacjent zgłasza kaszel od tygodnia, mokry, odkrztusza przejrzystą, śluzową wydzielinę. Bez gorączki, duszności, bólu w klatce piersiowej. Nie pali od 10 lat, nie zgłasza przewlekłych chorób układu oddechowego. Nie stosował żadnych leków na kaszel, ale obawia się, iż lekarz przepisze mu antybiotyk, a on chce ich unikać.

Co może polecić farmaceuta?

Strepsils Natur syrop z bluszczu – zawiera wyciąg z liści bluszczu pospolitego (Hedera helix) o działaniu wykrztuśnym i sekretolitycznym. Ułatwia odkrztuszanie, zmniejsza lepkość śluzu, wspiera oczyszczanie dróg oddechowych. Dlaczego ten produkt? Badania kliniczne wykazały, iż stosowanie preparatów z bluszczu zmniejsza nasilenie kaszlu i ilość wydzieliny w ciągu 7 dni, poprawiając komfort pacjenta [12].

Dzięki takiemu podejściu farmaceuta daje pacjentowi bezpieczną, roślinną alternatywę (syrop z bluszczu), uspokaja go w kwestii antybiotyków (nie są potrzebne w wirusowym zapaleniu oskrzeli/infekcji górnych dróg oddechowych), a jednocześnie czujnie wyłapuje objawy alarmowe, które wymagają lekarza.

Przypadek 4: Pacjent 20 lat, rozpoznana angina paciorkowcowa, przyjmuje antybiotyk, ale nie może poradzić sobie z silnym bólem gardła

O co powinien zapytać farmaceuta?

Jakie antybiotyki pacjent aktualnie przyjmuje i od ilu dni?
Czy gorączka się utrzymuje mimo antybiotyku?
Czy występują inne objawy: powiększone węzły chłonne, wysypka, nudności/wymioty?
Jakie leki przeciwbólowe/przeciwgorączkowe pacjent stosuje i z jakim efektem?
Czy pacjent choruje przewlekle (choroba wrzodowa, nadciśnienie, astma, niewydolność nerek/wątroby)?

Wywiad: Pacjent rozpoczął antybiotykoterapię (fenoksymetylopenicylina) dzień temu, gorączka ustępuje, ale ból gardła jest bardzo silny, utrudnia jedzenie i picie. Dotychczas stosował paracetamol, który tylko częściowo łagodził ból. Nie ma chorób przewlekłych, nie zgłasza alergii.

Co może polecić farmaceuta?

Strepsils Intensive (flurbiprofen 8,75 mg) – działa przeciwzapalnie, przeciwbólowo i przeciwobrzękowo, co wyróżnia go na tle klasycznych pastylek antyseptycznych. W badaniach wykazano szybkie działanie przeciwbólowe (już po ok. 15–30 minutach) i utrzymywanie się efektu przez kilka godzin. Dlaczego ten produkt? W anginie, gdy dominującym problemem jest silny ból gardła, flurbiprofen miejscowo zmniejsza stan zapalny i obrzęk, ułatwiając przełykanie i poprawiając komfort pacjenta podczas antybiotykoterapii.

Dodatkowe zalecenia: Kontynuować antybiotykoterapię zgodnie z zaleceniem lekarza. W razie silnego bólu dodatkowo można stosować paracetamol lub ibuprofen doustny (ważne, by nie łączyć flurbiprofenu miejscowego z doustnym flurbiprofenem, ale można łączyć z paracetamolem)! Picie dużej ilości płynów, odpoczynek, unikanie drażniących potraw. Dieta półpłynna, chłodne napoje, kisiel lub jogurt mogą łagodzić ból przy połykaniu.

Materiał opracowany z myślą o praktyce farmaceuty za pierwszym stołem – szybka diagnoza, dopasowanie produktu i bezpieczeństwo terapii.

Bibliografia:

Worrall G. Acute sore throat. Can Fam Physician. 2011;57:791–794.
Renner B, et al. Role of inflammation in sore throat pathophysiology. Inflamm Res. 2012;61:1041–1052.
Eccles R. “Understanding sore throat.” Br J Hosp Med. 2007;68:71–75.
Murgia, Vitalia et al. “Upper Respiratory Tract Infection-Associated Acute Cough and the Urge to Cough: New Insights for Clinical Practice.” Pediatric allergy, immunology, and pulmonology vol. 33,1 (2020): 3-11. doi:10.1089/ped.2019.1135
Strepsils C&F ExploratIon, Decision Journey Report, August 2022
McNally, D et al. “Rapid relief of acute sore throat with AMC/DCBA throat lozenges: randomised controlled trial.” International journal of clinical practice vol. 64,2 (2010): 194- 207. doi:10.1111/j.1742-1241.2009.02230.x
Strepsils. Ulotka Strepsils intensive.
European Medicines Agency. Assessment report on Plantago lanceolata L., folium. EMA/HMPC/437859/2010. 2017a.
European Medicines Agency. Assessment report on Sisymbrium officinale (L.) Scop., herba. EMA/HMPC/280194/2013. 2014.
European Medicines Agency. Assessment report on Hedera helix L., folium. EMA/HMPC/325715/2017. 2017b.
Zorzan M, et al. “Pharmacological properties of Sisymbrium officinale.” Planta Med. 2020;86:307–311.
Schaefer A, et al. “Effectiveness of ivy leaf extract in reducing cough severity.” Pharmazie. 2016;71:504–509.
Hallett T, Olajidea OA, Alutaa UP. Do herbal medicines even work? Cutting edge science reveals mechanism of action for herbal cough products. Poster. Univ. of Huddersfield; 2024.
Zhang M, et al. “Mechanisms of herbal cough remedies.” J Thorac Dis. 2020;12:2781– 2790.
Strepsils. Ulotka Strepsils Natur – materiały dla farmaceutów. Reckitt Benckiser Poland. 2025a.
Strepsils. Prezentacja MAUI – Strepsils Natur: zmiany i badania kliniczne. Reckitt Benckiser Poland. 2025b.