Zmniejszenie rodzajów Bifidobacteria, Roseburia, Faecalibacterium i Blautia, znanych z funkcji immunomodulujących i adekwatności przeciwzapalnych, jest szczególnie związane z utrzymującymi się przewlekłymi objawami wśród pacjentów z COVID-19, którzy wyzdrowieli.
Odkrycia te są silnym bodźcem do rozważenia modulacji mikrobioty w celu ułatwienia szybkiego powrotu do zdrowia i przywrócenia eubiozy po przebytym zakażeniu SARS-CoV-2.
Coraz więcej dowodów wskazuje, iż dysbioza jelitowa jest powiązana z nasileniem zakażenia COVID-19 i utrzymuje się po ustąpieniu choroby. Kilka wcześniejszych badań wykazało znaczną rolę przewodu pokarmowego w COVID-19, w tym zwiększoną ekspresję ACE2 w przewodzie pokarmowym i zaburzenia mikrobioty jelitowej u osób zakażonych SARS-CoV-2. Ponieważ przewód pokarmowy jest największym narządem immunologicznym w organizmie, nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna na zakażenie COVID-19 wynikająca z zaburzeń mikrobioty jelitowej może wpływać na proces zdrowienia.
Autorzy pracy opublikowanej 26 stycznia 2022 r. w „Gut” (IF = 23.059) zbadali, czy skład mikrobiomu jelitowego jest powiązany z tzw. long covid, zdefiniowanym jako co najmniej jeden objaw utrzymujący się cztery tygodnie po przebytej infekcji SARS-CoV-2, którego nie można wytłumaczyć alternatywną diagnozą. Jest to pierwsze badanie, w którym wykazano przewlekłą dysbiozę jelitową po sześciu miesiącach od wyzdrowienia z COVID-19 oraz związek między zmienioną mikrobiotą jelitową a częstymi objawami long covid.
Przeprowadzono prospektywne badanie 106 pacjentów chorych na COVID-19 obserwowanych w ciągu sześciu miesięcy od hospitalizacji w trzech regionalnych szpitalach w Hongkongu. Grupę kontrolną stanowiło dopasowanych 68 osób bez COVID-19. Oceniono obecność 30 najczęściej zgłaszanych objawów po trzech i sześciu miesiącach od wystąpienia choroby. Przeanalizowano również skład mikrobioty w stolcu i skorelowano wyniki z utrzymującymi się objawami po 6 miesiącach. Najczęstszą chorobą współistniejącą u pacjentów było nadciśnienie (17 proc.), a następnie cukrzyca typu 2 (15 proc.). Większość pacjentów miała łagodne do umiarkowanego nasilenie COVID-19 (81 proc.), a 25 pacjentów (23,6 proc.) otrzymało amoksycylinę z klawulanianem podczas hospitalizacji przez cztery do 12 dni, średnio osiem dni, w zależności od decyzji lekarza. Po 6 miesiącach obserwacji 76 proc. pacjentów wykazywało objawy wskazujące na long covid. Najczęstszymi objawami były zmęczenie (31 proc.), zaburzenia pamięci (28 proc.), wypadanie włosów (22 proc.), niepokój (21 proc.) i trudności w zasypianiu (21 proc.).
U pacjentów, którzy po wyzdrowieniu nie chorowali na long covid, po sześciu miesiącach skład mikrobioty jelitowej powrócił do wyjściowego stanu sprzed infekcji SARS-CoV-2 i był porównywalny z grupą kontrolną bez COVID-19 (p = 0,470), podczas gdy skład mikrobioty jelitowej pacjentów chorujących na long covid po sześciu miesiącach różnił się istotnie od składu mikrobioty grupy kontrolnej (p <0,001). W sześciomiesięcznym okresie obserwacji różnorodność i bogactwo bakterii (mierzone odpowiednio wskaźnikiem Shannona i bogactwem Chao1) u pacjentów z long covid były znacznie niższe niż u pozostałych pacjentów i osób z grupy kontrolnej. W badaniu zidentyfikowano silną ujemną korelację między liczebnością wielu pożytecznych gatunków bakterii a rozwojem long covid po sześciu miesiącach. Pacjenci z long covid wykazywali znacząco niższy poziom Collinsella aerofaciens, F. prausnitzii, Blautia obeum oraz wyższy poziom Ruminococcus gnavus i Bacteroides vulgatus niż osoby w grupie kontrolnej.
Gatunki produkujące maślan, takie jak Roseburia inulinivorans i Faecalibacterium prausnitzii, były znacznie zmniejszone u pacjentów, którzy mieli uporczywą utratę włosów po sześciu miesiącach (n = 23), w porównaniu z grupą kontrolną bez COVID-19 (p <0,05). Liczebność wielu gatunków bakterii, o których wiadomo, iż produkują maślan i są korzystne dla odporności gospodarza, w tym Bifidobacterium pseudocatenulatum, F. prausnitzii, R. inulinivorans i Roseburia hominis, wykazała największe odwrotne korelacje z long covid po sześciu miesiącach. Istotne zmniejszenie rodzajów Bifidobacteria, Roseburia i Faecalibacterium, znanych z funkcji immunomodulujących, było szczególnie związane z utrzymującymi się objawami wśród wyzdrowiałych pacjentów z COVID-19. Roseburia i Faecalibacterium są ważnymi producentami krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych SCFA, mających działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne oraz odgrywających kluczową rolę w utrzymaniu homeostazy immunologicznej. F. prausnitzii znacząco zubożony u pacjentów z long covid ma adekwatności immunomodulujące i może przyczyniać się do obrony organizmu, w tym zmniejszania odpowiedzi zapalnych poprzez hamowanie szlaku NF-kB i hamowanie wydzielania interleukiny-8, podczas gdy Blautia obeum może wywierać działanie przeciwzapalne.
Po sześciu miesiącach obserwacji ogólny skład mikrobioty jelitowej był podobny u pacjentów nieleczonych wcześniej antybiotykami i u pacjentów leczonych antybiotykami podczas hospitalizacji (p = 0,351). Dane te sugerują, iż wpływ antybiotyków na mikrobiom jelitowy u pacjentów z COVID-19 nie utrzymywał się dłużej niż sześć miesięcy.
Publikacja dostarczyła dowodów na zmiany składu mikrobioty jelitowej u pacjentów z długotrwałymi powikłaniami COVID-19. Wyniki badania wskazują, iż profil mikrobiomu jelitowego danej osoby może wpływać na jej podatność na długoterminowe powikłania zakażenia COVID-19. Biorąc pod uwagę miliony osób zarażonych podczas trwającej pandemii, odkrycia te są silnym bodźcem do rozważenia modulacji mikrobioty w celu ułatwienia szybkiego powrotu do zdrowia i przywrócenia eubiozy po przebytym zakażeniu SARS-CoV-2.
