Czym jest DHEA?
DHEA, nazywany hormonem młodości to tak naprawdę (dehydroepiandrosteron) to hormon steroidowy, którego głównym źródłem są nadnercza. Ciekawostką jest fakt, iż najobficiej występujący hormon steroidowy u naczelnych, a co za tym idzie, jego rola także jest znacząca - przede wszystkim jest prekursorem innych hormonów, takich jak testosteron i estrogen. Ale to nie wszystko: badania pokazują, iż DHEA, a także jego metabolity, mają szeroki zakres działania na liczne narządy i układy narządów, co sprawia, iż hormon młodości, znajduje się w kręgu substancji potencjalnie użytecznych w leczeniu różnych schorzeń klinicznych.Reklama
Poziom DHEA w ciągu życia
Dlaczego w zasadzie DHEA, nazywany jest hormonem młodości? W ciągu życia obserwuje się wyraźny rytm jego wydzielania: od dynamicznego wzrostu w okresie dojrzewania po stopniowy spadek w wieku dorosłym. Równolegle powstaje jego stabilniejsza forma - siarczan DHEA (DHEAS), który krąży we krwi i może stanowić wskaźnik zasobów tego hormonu w organizmie. Ponadto wysoki poziom DHEA we krwi bywa uznawany za potencjalny marker długowieczności. Z drugiej strony, wiele stanów chorobowych prowadzi do jego wyraźnego spadku. Zmniejszenie jego poziomu obserwuje się m.in. w niewydolności nadnerczy, podczas ciężkich chorób ogólnoustrojowych, w odpowiedzi na silny stres czy w przebiegu anoreksji.
Coraz więcej uwagi poświęca się także roli DHEA w ośrodkowym układzie nerwowym. Choć dotąd nie zidentyfikowano jego specyficznego receptora wewnątrz jądra komórkowego, to potwierdzono obecność wyspecjalizowanych receptorów błonowych w komórkach śródbłonka, a także w sercu, nerkach, wątrobie i mózgu. To sugeruje, iż DHEA działa na wielu poziomach, nie tylko jako prekursor hormonów płciowych, ale też jako lokalny regulator funkcji tkanek.
Normy DHEA
Jak już zostało wspomniane najwyższe stężenie DHEA obserwuje się zwykle w młodości: między 20 a 24 r.ż. Potem jego poziom zaczyna systematycznie spadać - średnio o 2-3 proc. rocznie. U kobiet ten spadek przebiega szybciej i może być bardziej odczuwalny. U osób w wieku około 70 lat poziom DHEA może być niższy choćby o 80 proc. w porównaniu do wartości z młodości. Ten naturalny ubytek często idzie w parze z objawami, które kojarzą się z upływem lat, takimi jak: osłabienie libido, utrata masy mięśniowej czy spadek gęstości kości.
Poziom DHEA można oznaczyć laboratoryjnie, najczęściej bada się jego stabilniejszą formę, czyli siarczan DHEA, w próbce krwi żylnej.
Zakresy referencyjne oznaczane są zwykle względem płci:
dla kobiet wynoszą: 2-10 mikromol/l, zaś dla mężczyzn: 3-12 mikromol/l.
Znaczenie DHEA w organizmie
DHEA pełni w organizmie wiele ważnych funkcji:
uczestniczy w syntezie hormonów płciowych - działa jako prohormon, który może zostać przekształcony zarówno w androgeny, jak i estrogeny, zależnie od potrzeb organizmu; wpływa na metabolizm - wspomaga regulację poziomu glukozy we krwi i tkanki tłuszczowej, co może mieć znaczenie m.in. w kontekście kontroli masy ciała. wykazuje potencjał przeciwstarzeniowy - niektóre badania sugerują, iż suplementacja DHEA może spowalniać procesy starzenia, choć wciąż nie jest to jednoznacznie potwierdzone, wzmacnia układ odpornościowy - jego działanie immunomodulujące jest przedmiotem badań, zwłaszcza w kontekście starzenia i przewlekłego stresu.
Szczególne zainteresowanie budzi działanie DHEA jako neurosteroidu, ze względu na jego potencjalne adekwatności neuroprotekcyjne, wspierające funkcje poznawcze, łagodzące lęk oraz objawy depresyjne. Wyniki badań klinicznych potwierdzają zasadność stosowania DHEA u osób z niedoczynnością kory nadnerczy, a także jako wsparcie w leczeniu depresji i towarzyszących jej zaburzeń funkcji poznawczych.
Suplementacja DHEA - czy jest bezpieczna?
Warto jednak zaznaczyć, iż wraz z rosnącym zainteresowaniem DHEA rośnie też ryzyko nadużywania. DHEA bywa wykorzystywany przez osoby zdrowe w celach pozamedycznych, szczególnie tam, gdzie dostępny jest jako suplement diety, a nie lek. To popularne zjawisko zwłaszcza w kręgach kulturystów, gdzie bywa stosowany jako środek wspomagający przyrost masy mięśniowej. Warto jednak zaznaczyć, iż większość badań nad DHEA i jego siarczanem przeprowadzono na modelach zwierzęcych lub in vitro, często z użyciem dawek znacznie przekraczających fizjologiczne normy. Do tego dochodzi jeszcze jeden istotny aspekt, jako suplement diety, DHEA nie podlega tak rygorystycznej kontroli jakości jak leki. Dlatego dziś trudno wydać jednoznaczny werdykt co do jego skuteczności czy bezpieczeństwa.
Źródła:
Nenezic N, Kostic S, Strac DS, Dehydroepiandrosterone (DHEA): Pharmacological Effects and Potential Therapeutic Application. Mini Rev Med Chem. 2023;doi: 10.2174/1389557522666220919125817.
Wang F, He Y, O Santos H, Sathian B, The effects of dehydroepiandrosterone (DHEA) supplementation on body composition and blood pressure: A meta-analysis of randomized clinical trials. Steroids. 2020 Nov;doi: 10.1016/j.steroids.2020.108710. Epub 2020.
CZYTAJ TEŻ:
