Hałas groźny dla zdrowia

Nadwrażliwość słuchowa to zaburzenie, które dotyczy zarówno dzieci, jak i dorosłych, a jego objawy mogą mieć ogromny wpływ na życie codzienne. Współczesne społeczeństwo jest narażone na ciągły hałas i stymulację dźwiękową, od odgłosów ulicznych, przez telewizję i media, aż po głośne miejsca publiczne. Dla niektórych osób, szczególnie tych z nadwrażliwością słuchową, dźwięki te stają się nie do zniesienia, prowadząc do stresu, zmęczenia, trudności z koncentracją oraz problemów emocjonalnych.

Nadwrażliwość słuchowa u dzieci
Dzieci, od najmłodszych lat, już w okresie niemowlęcym, są w dużym stopniu narażone na intensywną stymulację dźwiękową. Nowoczesne technologie, głośne zabawki, urządzenia codziennego użytku, a także hałas w szkołach, przedszkolach czy salach zabaw mogą powodować przestymulowanie i uczucie zmęczenia. W efekcie dzieci mogą reagować nadmierną płaczliwością, irytacją, agresją, a także unikać miejsc zbyt głośnych, takich jak centra handlowe czy szkoły.
Małoletni z nadwrażliwością słuchową mogą także mieć trudności z nawiązywaniem relacji z rówieśnikami, ponieważ silne bodźce dźwiękowe zakłócają ich zdolność do koncentracji i interakcji społecznych. W takich przypadkach, oprócz nadmiernej reakcji na głośne dźwięki, mogą pojawiać się również objawy lęku, co może prowadzić do wycofania się dziecka z różnych sytuacji społecznych, albo wręcz odwrotnie prowadzą do zachowań agresywnych, nadruchliwości i nadreaktywności.

Nadwrażliwość słuchowa u dorosłych
Nadwrażliwość słuchowa nie dotyczy tylko dzieci – także osoby dorosłe mogą borykać się z tym problemem. W wyniku wieloletniego narażenia na hałas, a także pod wpływem stresu, dorośli mogą doświadczać trudności z przetwarzaniem bodźców słuchowych. Osoby dorosłe często odczuwają przytłoczenie nadmierną stymulacją dźwiękową, co prowadzi do problemów z koncentracją, zmęczenia, a także obniżenia jakości życia. Osoby z nadwrażliwością mogą unikać miejsc głośnych, takich jak kina, koncerty czy spotkania towarzyskie, gdyż hałas staje się dla nich nie do zniesienia.
W przypadku dorosłych, nadwrażliwość słuchowa może powodować także problemy w pracy – w biurach o dużym natężeniu hałasu, w miejscach publicznych czy w domach z małymi dziećmi. Długotrwałe narażenie na takie bodźce może prowadzić do chronicznego stresu, a w konsekwencji do wypalenia zawodowego i innych problemów psychicznych.

Przyczyny nadwrażliwości słuchowej
Przyczyny nadwrażliwości słuchowej mogą być różnorodne. W wielu przypadkach nadwrażliwość jest wynikiem predyspozycji genetycznych – niektóre osoby z natury są bardziej wrażliwe na bodźce sensoryczne, w tym dźwięki. Kolejną ważną, o ile nie najważniejszą przyczyną jest wczesne doświadczenie życiowe. Dzieci, które w młodym wieku były narażone na stres lub hałas w otoczeniu, mogą rozwijać nadwrażliwość na dźwięki. Również osoby, które przeżyły traumatyczne wydarzenia mogą rozwinąć nadmierną wrażliwość na wszelkie bodźce zewnętrzne.
Ponadto, osoby z zaburzeniami sensorycznymi (np. z trudnościami w integracji sensorycznej), zaburzeniami takimi jak ADHD, lęki czy depresja, mogą mieć silniejsze reakcje na dźwięki, co prowadzi do nadwrażliwości. Z kolei osoby z uszkodzeniami słuchu lub innymi problemami ze słuchem mogą mieć trudności z przetwarzaniem dźwięków, co powoduje nadmierne pobudzenie i stres w wyniku kontaktu z hałasem.

Objawy nadwrażliwości słuchowej
Objawy nadwrażliwości słuchowej mogą obejmować szereg reakcji fizycznych i emocjonalnych. Osoby z tym problemem mogą reagować na dźwięki, które dla innych są niezauważalne, lub nie wywołują silniejszych reakcji. Przykładowo, mogą mieć trudności z koncentracją, bóle głowy, uczucie zmęczenia, podenerwowanie, a choćby ataki paniki lub lęku w wyniku nadmiernego hałasu.
Dzieci mogą wykazywać niepokój, płakać lub reagować agresją na bodźce dźwiękowe, unikając hałaśliwych miejsc. U dorosłych objawy mogą obejmować irytację, trudności w skupieniu się na zadaniach, a także silne zmęczenie po długim przebywaniu w hałaśliwych środowiskach.

Metody leczenia nadwrażliwości słuchowej
Leczenie nadwrażliwości słuchowej wymaga indywidualnego podejścia, które uwzględnia zarówno przyczyny, jak i objawy tego zaburzenia. Należy podkreślić, iż istotna jest diagnostyka, czyli badanie słuchu, przetwarzania słuchowego oraz holistyczne podejście do zagadnienia nadwrażliwości. Jest to szerokie zaburzenie i istotne jest uwzględnienie wielu aspektów w terapii.

Oto kilka metod, które mogą pomóc w radzeniu sobie z nadwrażliwością:

Terapia integracji sensorycznej (TIS): Jest to jedna z najczęściej stosowanych metod w pracy z dziećmi, które mają trudności z przetwarzaniem bodźców sensorycznych, w tym dźwiękowych. Terapia ta polega na stopniowym wprowadzaniu dzieci w różnorodne bodźce dźwiękowe w kontrolowanych warunkach, co ma na celu naukę reagowania w bardziej zrównoważony sposób.
Trening słuchowy: Trening ten polega na stopniowym przyzwyczajaniu uszu do dźwięków o różnej częstotliwości i natężeniu. Celem jest poprawienie zdolności przetwarzania dźwięków i zmniejszenie ich negatywnego wpływu na emocje i samopoczucie.

Techniki oddechowe i relaksacyjne: Ćwiczenia oddechowe oraz techniki takie jak medytacja czy mindfulness mogą pomóc w redukcji stresu, który jest często związany z nadwrażliwością słuchową. Dzięki tym technikom osoby dotknięte nadwrażliwością mogą lepiej zarządzać swoimi reakcjami na dźwięki.
Muzykoterapia: Wykorzystanie muzyki w terapii może pomóc osobom z nadwrażliwością słuchową w łagodzeniu napięcia i stresu. Odpowiednio dobrana muzyka może również wspierać proces przyzwyczajania do różnych dźwięków i bodźców dźwiękowych.

Zmniejszanie hałasu w otoczeniu: Tworzenie przestrzeni wyciszonych i kontrolowanie hałasu w środowisku domowym, w szkole czy w pracy może znacząco wpłynąć na poprawę samopoczucia osób z nadwrażliwością słuchową. Używanie słuchawek wyciszających czy regulowanie poziomu głośności w różnych urządzeniach może pomóc w redukcji bodźców dźwiękowych.

Nadwrażliwość słuchowa to problem, który dotyczy wielu osób, zarówno dzieci, jak i dorosłych. Objawia się nadmierną reakcją na dźwięki, które dla innych mogą być nieszkodliwe. Współczesne życie, pełne bodźców dźwiękowych, może prowadzić do przestymulowania, które skutkuje trudnościami emocjonalnymi, problemami z koncentracją czy chronicznym stresem. Na szczęście istnieje szereg terapii i strategii, które pomagają osobom z nadwrażliwością słuchową. Holistyczne podejście, które obejmuje terapię sensoryczną, oddechową, muzykoterapię oraz świadome zarządzanie dźwiękami w codziennym życiu, może znacząco poprawić jakość życia osób z tym problemem. najważniejsze jest także edukowanie na temat znaczenia odpowiednich bodźców dźwiękowych oraz promowanie środowiska, które sprzyja zdrowiu psychicznemu i emocjonalnemu.

Zapraszam do wysłuchania moich prelekcji w czasie Kongresu Zdrowego Ciała. Już w sobotę 18.01.25 – świadomy oddech, 20.01 – świadomy dotyk, 22.01 – olejki eteryczne, a 27.01 – muzykoterapia. Będzie dużo ćwiczeń praktycznych zarówno dla dorosłych jak i dla dzieci.

Marta Kisielewicz