Gonartroza

Gonartroza to inaczej choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych. W jej przebiegu obserwuje się charakterystyczne zmiany degeneracyjne chrząstki stawowej w obrębie powierzchni stawowych tworzących stawy kolanowe. Diagnostyką i leczeniem najczęściej zajmuje się lekarz ortopeda. Aby zdiagnozować gonartrozę należy wykonać badania RTG.

Gonartroza – przyczyny

Istotą rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów jest brak równowagi pomiędzy procesami niszczenia i regeneracji chrząstki stawowej. Najczęściej ma to miejsce w przebiegu przewlekłych przeciążeń i nieodpowiedniego trybu życia, gdy chrząstka stawowa nie ma optymalnych warunków do odbudowy. Procesy niszczenia przewyższają procesy regeneracji, czego konsekwencją jest postępujące cieńczenie i zanik chrząstki stawowej. Czynniki ryzyka choroby zwyrodnieniowej:

• choroby przebiegające z zaburzeniem produkcji kolagenu;
• wady postawy, zwłaszcza kolana szpotawe, kolana koślawe, nadmierne przodopochylenie miednicy, płaskostopie;
• nadwaga i otyłość;
• przewlekła farmakoterapia, zwłaszcza stosowanie glikokortykosteroidów;
• niski poziom nawodnienia organizmu;
• niepełnowartościowa, niezdrowa dieta;
• brak aktywności fizycznej, siedzący tryb życia;
• zbyt intensywna aktywność fizyczna powodująca przeciążenia i mikrouszkodzenia stawów, np. sporty skocznościowe;
• wiek powyżej 45. roku życia;
• choroby autoimmunologiczne;
• przebyte urazy i operacje w obrębie stawów kolanowych.

Najczęściej choroba zwyrodnieniowa wiąże się z wiekiem i zużyciem stawu podczas całego życia człowieka, dlatego występuje głównie u osób starszych. Wraz z wiekiem spada naturalna produkcja kolagenu i kwasu hialuronowego, zmniejsza się również fizjologiczna zawartość wody w organizmie, która buduje kości, maź stawową i chrząstki stawowe. Tym samym powierzchnie stawowe stają się bardziej podatne na uszkodzenia, są mniej elastyczne i wytrzymałe. Szczególnie narażone na chorobę zwyrodnieniową są kobiety po menopauzie, ponieważ następuje u nich zmniejszenie gęstości mineralnej kości wskutek niedoborów estrogenów (jednocześnie pojawia się ryzyko osteoporozy).

Mechanizm powstawania zmian zwyrodnieniowych

Tkanki tworzące staw, a w szczególności chrząstka szklista, posiadająca słabe zdolności regeneracyjne. jeżeli miejsce mają sumujące się przeciążenia lub przewlekłe, nawracające stany zapalne, spada ich elastyczność i wytrzymałość. Pełnowartościowe utkanie zastępowane jest przez bliznowatą chrząstkę włóknistą o mniejszej wytrzymałości. W efekcie zaobserwować można ścieranie się powierzchni stawowych, ich zmatowienie, powstawanie pęknięć i stopniowe przenoszenie obciążeń na tkankę kostną podchrzęstną. Ta natomiast reaguje odczynem osteolitycznym w miejscach największego nacisku, powodując powstawanie torbieli zwyrodnieniowych. Miejsce ma nadmierny, niekontrolowany procesem odbudowy tkanki kostnej w miejscach, gdzie nacisk nie występuje prawie w ogóle. Konsekwencją tego są charakterystyczne dla choroby zwyrodnieniowej wyrośla kostne, zwane również osteofitami.

Gonartroza – objawy

Głównymi objawami choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych są:

• ból kolan, początkowo ma charakter „startowy”, czyli pojawia się po dłuższej bezczynności (np. 2-godzinnym oglądaniu telewizji lub nad ranem podczas wstawania z łóżka) i ustępuje po aktywności fizycznej. Wraz z postępem choroby ból może utrzymywać się także w spoczynku i podczas aktywności fizycznej;
• charakterystyczne trzeszczenie i przeskakiwanie w stawie;
• niewielkiego stopnia obrzęk w okolicy kolan;
• ograniczenie zakresu ruchomości stawów kolanowych;
• sztywność stawów;
• tkliwość okolicy kolan;
• stopniowy zanik mięśnia czworogłowego uda, osłabienie jego siły;
• zaburzenia chodu i uczucie niestabilności kolan.

Gonartroza może obejmować część udowo-piszczelową przyśrodkową i boczną oraz rzepkowo-udową. W przypadku zmian zwyrodnieniowych lokalizujących się w obrębie części przyśrodkowej stawu (co ma miejsce najczęściej) dochodzi do szpotawego ustawienia kolan. Z kolei przy zajęciu części bocznej rozwija się ich koślawość. Dolegliwości bólowe są odczuwane przez pacjenta bezpośrednio w stawie kolanowym, ale i w górnej części podudzia. jeżeli zmiany zwyrodnieniowe powstaną w przedziale rzepkowo-udowym na ogół ból jest silniejszy przy schodzeniu ze schodów niż przy wchodzeniu na nie. Może pojawić się torbiel Bakera.

Zwyrodnienia, jako proces przewlekły, postępujący i nieodwracalny choćby pomimo zastosowanego adekwatnego leczenia, nie są możliwe do całkowitego zahamowania. Wraz z upływem czasu rozwinie się ból i upośledzenie czynności ruchowej zajętego stawu. Od pacjenta zależy, jak gwałtownie to nastąpi.

Diagnostyka gonartrozy

Aby zdiagnozować chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego (i dowolnego innego stawu) najlepiej wykonać badanie RTG. Dodatkowo w gabinecie fizjoterapeuty wykonuje się testy funkcjonalne oceniające ewentualne uszkodzenia okolicznych tkanek miękkich, co ma duże znaczenie w ustalaniu planu terapeutycznego. dzięki testów kompresji można również ocenić intensywność uszkodzenia powierzchni stawowych w odczuciu pacjenta.

Gonartroza – leczenie

Leczenie objawowe powinno opierać się na fizjoterapii. Fizjoterapeuta dobiera odpowiednie ćwiczenia, których celem jest zmniejszenie sztywności i bólu stawów oraz jak najdłuższe zachowanie sprawności przez pacjenta. Regularna, umiarkowana aktywność fizyczna wpływa pozytywnie na tworzenie i rozsmarowywanie mazi stawowej po całej powierzchni stawów kolanowych, dodatkowo wzmacnia mięśnie kończyn dolnych. Stosuje się również terapię manualną (np. trakcje stawowe o działaniu przeciwbólowym), masaże, kinesiotaping oraz zabiegi fizykalne. Zabiegi fizykalne (np. metoda TENS, kąpiele wirowe, okłady parafinowe) działają objawowo, zmniejszają ból i napięcie mięśni.

Równie istotna jest codzienna dieta. Musi być bogata w witaminy, minerały, pełnowartościowe białko, NNKT oraz antyoksydanty. Dobrze sprawdzi się dodatkowa suplementacja aceroli, kolagenu, kwasu hialuronowego, Spiruliny, a także wysokie nawodnienie organizmu na poziomie przynajmniej 1,5 l wody dziennie. Wielu pacjentów sięga po domowe, sprawdzone sposoby, takie jak ciepłe okłady na stawy lub okłady z imbiru czy młodej kapusty.

Jeśli powyższe metody nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, lekarz może zadecydować o przeprowadzeniu zabiegu. Skrajnym rozwiązaniem jest wymiana stawu kolanowego, czyli endoprotezoplastyka. Drogą, jednak wiążącą duże nadzieje, metodą jest terapia komórkami macierzystymi.

	Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, iż wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej...
	Kolagen naturalny w kapsułkach Skład produktu to wyłącznie naturalny, rybi kolagen. Dzięki temu jest on aktywny biologicznie, a także bardzo wysokiej wchłanialności. Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Wolanin M., Bałka J., Sapuła R., Wolanin A., Efekty rehabilitacji w chorobie zwyrodnieniowej stawów kolanowych z towarzyszącą nadwagą i otyłością, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 2/2017.
2. Klimiuk P., Kuryliszyn-Moskal A., Choroba zwyrodnieniowa stawów, Po Dyplomie.
3. Osiecka A., Matuszewska-Zbrońska H., Drzastwa W., Bujak-Rosenbeiger E., Mizgała E., Choroba zwyrodnieniowa stawów w praktyce lekarza rodzinnego, Ann. Acad. Med. Siles., 71/2017.