Najnowsze badanie dowodzi, iż sen dobrej jakości pozostało ważniejszy dla naszego zdrowia, niż dotychczas sądzono. W czasie głębokiego snu dochodzi do usuwania produktów przemiany materii, które nagromadziły się w mózgu w ciągu dnia. Proces ten odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu prawidłowych funkcji poznawczych.
Sen „oczyszcza” mózg?
„Oczyszczanie” mózgu możliwe jest dzięki działaniu układu glimfatycznego. Dotychczas jednak mechanizm jego funkcjonowania nie był w pełni poznany. Duńscy naukowcy zdołali powiązać ten proces z obecnością noradrenaliny. Ustalili również, jaką rolę w pracy układu glimfatycznego odgrywają leki nasenne, takie jak zolpidem.
Wyniki badania zostały opublikowane w czasopiśmie Cell Press.
Czym jest układ glimfatyczny?
Układ glimfatyczny umożliwia mózgowi usuwanie zbędnych metabolitów. Jego nazwa wywodzi się z połączenia słów „glejowy” i „limfatyczny”. Funkcjonowanie układu opiera się na komórkach glejowych (astrocytach), które wspomagają przepływ płynu mózgowo-rdzeniowego przez tkankę mózgową, na wzór działania układu limfatycznego. Proces oczyszczania z produktów przemiany materii zachodzi przede wszystkim podczas snu. Zaburzenia snu mogą więc osłabiać efektywność działania układu glimfatycznego, co z kolei zwiększa ryzyko rozwoju chorób neurodegeneracyjnych.
CZYTAJ TAKŻE: Leki nasenne dla seniorów mogą pomóc w walce z Alzheimerem?
Sen: układ glimfatyczny a noradrenalina
Okazało się, iż noradrenalina — neuroprzekaźnik odgrywający kluczową rolę w funkcjonowaniu układu nerwowego — jest również niezbędna do prawidłowego działania układu glimfatycznego. Oscylacje poziomu noradrenaliny w fazie snu NREM regulują powolne ruchy naczyń krwionośnych, co umożliwia przepływ płynu mózgowo-rdzeniowego przez tkankę mózgową. Ten proces prowadzi do usuwania produktów przemiany materii i wspiera oczyszczanie mózgu.
Zdrowy sen a leki nasenne
Naukowcy przeprowadzili eksperyment na myszach. Zwierzętom podano jeden z powszechnie stosowanych leków nasennych – zolpidem. Wyniki badania wykazały, iż substancja ta hamuje oscylacje noradrenaliny oraz obniża aktywność przepływu glimfatycznego aż o 50%. Chociaż myszy, którym podano zolpidem, zasypiały szybciej, proces transportu płynu mózgowo-rdzeniowego w ich mózgach był znacząco mniej wydajny. Odkrycie to sugeruje, iż stosowanie środków nasennych może zakłócać funkcjonowanie układu glimfatycznego, a tym samym osłabiać proces usuwania zbędnych produktów przemiany materii z mózgu.
CZYTAJ TAKŻE: ADHD – zaburzenia snu jako współwystępujący problem(Otworzy się w nowej zakładce)
Wyniki badań mają istotne znaczenie, szczególnie w kontekście rosnącej częstości stosowania leków nasennych. Naukowcy zwracają również uwagę na fakt, iż zaburzenia w funkcjonowaniu układu glimfatycznego, wywołane przez środki nasenne, mogą stanowić dodatkowy czynnik ryzyka rozwoju chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera.
