Jednym z obszarów, w którym AI otwiera nowe możliwości, jest projektowanie wnętrz i budynków, które nie tylko zaspokajają nasze podstawowe potrzeby, ale stymulują również neuroplastyczność ludzkiego mózgu. AI umożliwia projektantom przestrzeni głębsze zrozumienie, w jaki sposób ludzie wchodzą w interakcje ze swoim otoczeniem oraz jakie czynniki wpływają na ich funkcje poznawcze. Dzięki analizie danych dotyczących zachowań użytkowników, preferencji, a choćby reakcji fizjologicznych, AI pozwala zidentyfikować wzorce i zależności, które dotychczas były trudne do uchwycenia. W ten sposób możliwe jest tworzenie wnętrz dostosowanych do indywidualnych potrzeb użytkowników. W tym artykule przyjrzymy się, w jaki sposób AI przyczynia się do projektowania przestrzeni stymulujących procesy myślowe oraz jak generatywne modele mogą być wykorzystywane do tworzenia elastycznych środowisk wspierających koncentrację i regenerację. Zacznijmy od razu od przykładu;
Badania przeprowadzone przez zespół naukowców z MIT Media Lab wykazały, iż odpowiednie oświetlenie może wpływać na poziom kortyzolu, hormonu stresu, u pracowników biurowych. Wykorzystując te dane, projektanci mogą tworzyć systemy oświetlenia, które dostosowują się do indywidualnych predyspozycji pracowników, redukując stres i poprawiając ich samopoczucie.
Jednym z kluczowych aspektów, w których AI odgrywa istotną rolę, jest personalizacja. Tradycyjne podejście do projektowania wnętrz opierało się na założeniu, iż wszyscy użytkownicy mają podobne potrzeby i preferencje. AI umożliwia odejście od tego modelu, pozwalając na tworzenie przestrzeni dostosowanych do indywidualnych wymagań poszczególnych osób. Dzięki temu możliwe jest projektowanie środowisk, które wspierają różnorodne style uczenia się, pracy i odpoczynku. Firma Steelcase, znany producent mebli, opracowała system elementów biurowych, które wykorzystują AI do monitorowania sposobu, w jaki pracownicy korzystają z przestrzeni. Na podstawie tych danych, system automatycznie dostosowuje ustawienia mebli, zapewniając każdemu pracownikowi optymalne warunki do pracy.
AI może również przyczynić się do poprawy efektywności energetycznej budynków. Analizując dane dotyczące zużycia energii, może identyfikować obszary, w których możliwe są oszczędności, co przekłada się na korzyści zarówno dla środowiska, jak i dla użytkowników. Kolejnym przykładem ze środowiska biurowego jest Edge Olympic – inteligentny budynek w Amsterdamie, który wykorzystuje AI do optymalizacji warunków pracy. Budynek jest wyposażony w sieć czujników, które monitorują różne parametry środowiskowe, takie jak temperatura, wilgotność, jakość powietrza i poziom hałasu. Na podstawie zebranych danych, systemy AI dostosowują te parametry, aby stworzyć wyższą efektywność i satysfakcję z pracy. Dodatkowo, aplikacja mobilna umożliwia pracownikom personalizację swojego biurka, co zwiększa ich komfort i produktywność.
Zastosowanie neuroadaptacyjnej architektury w kontekście społecznym
Neuroadaptacyjna architektura, łącząca nauki neurokognitywne z architekturą, to jedno z najbardziej obiecujących zastosowań AI w projektowaniu przestrzeni. Przestrzenie te są projektowane tak, aby odpowiadać na emocje i stany umysłu użytkowników w czasie rzeczywistym, co może znacząco wpłynąć na ich zdrowie psychiczne i funkcjonowanie poznawcze. Przykładem może być badanie przeprowadzone przez Makanadar A. et al., które wykazało, iż analiza emocji w przestrzeniach publicznych może znacząco poprawić jakość życia mieszkańców poprzez dostosowanie środowiska miejskiego do ich potrzeb psychofizycznych. Makanadar przedstawia w artykule The Sentient Chamber: Projekt badawczy wykorzystujący interfejsy mózg-komputer do tworzenia świadomych środowisk, które mogą komunikować się z ludzkimi umysłami. Środowiska te wykorzystują czujniki EEG do pomiaru aktywności mózgu oraz światło i dźwięk do modulowania stanów mózgu.
Neuroadaptacyjna architektura może odegrać istotną rolę w kształtowaniu pozytywnych interakcji społecznych i budowaniu wspólnoty. Przestrzenie publiczne, takie jak parki, place czy centra kultury, mogą być projektowane w taki sposób, aby zachęcać do spotkań, rozmów i wspólnych aktywności. Przykładowo, inteligentne ławki parkowe będą dostosowywać swoje ustawienia do liczby osób, zapewniając komfort i zachęcając do interakcji. Ciekawym case study z pogranicza private-public use jest Samsung Digital City w Suwon w Korei Południowej, które oferuje zaawansowane strefy relaksu dla swoich użytkowników. Strefy te wykorzystują technologie AI do monitorowania stresu i zmęczenia, a następnie przystosowują przestrzeń do wspierania regeneracji. Przykłady obejmują inteligentne fotele masujące, które dostosowują intensywność masażu na podstawie poziomu stresu użytkownika, oraz systemy aromaterapii, które uwalniają relaksujące zapachy w odpowiednich momentach.
Innym interesującym zastosowaniem AI jest projektowanie przestrzeni edukacyjnych, które wspierają różnorodne style uczenia się. Dzięki analizie danych dotyczących postępów uczniów, AI może dostosowywać materiały edukacyjne, tempo nauki i metody nauczania do indywidualnego ucznia. Kampus Google w Mountain View, znany jako Googleplex, wykorzystuje AI do personalizacji procesu nauki dla każdej szkolącej się osoby. Platforma w oparciu o zebrane dane, dynamicznie zmienia otoczenie, aby wspierać koncentrację i redukcję znużenia długim siedzeniem w pomieszczeniu. Na przykład, inteligentne oświetlenie może dostosowywać barwę światła do poziomu zmęczenia uczniów, a systemy audio odtwarzać muzykę w częstotliwości odpowiedniej do stanu nauki lub szybkiego odpoczynku.
Neuroadaptacyjna architektura a zrównoważony rozwój
Ważnym aspektem neuroadaptacyjnej architektury jest jej potencjał w zakresie zrównoważonego rozwoju. Inteligentne budynki, które monitorują i optymalizują zużycie energii, wody i innych zasobów, mogą przyczynić się do zmniejszenia negatywnego wpływu na środowisko. Ponadto, projektowanie przestrzeni z myślą o zdrowiu i dobrostanie użytkowników może przyczynić się do zmniejszenia kosztów opieki zdrowotnej i poprawy jakości życia w miastach.
Wyzwania i dylematy etyczne
Wdrażanie neuroadaptacyjnej architektury wiąże się z pewnymi wyzwaniami i dylematami etycznymi. Kwestie prywatności, bezpieczeństwa danych oraz potencjalnej manipulacji emocjami i zachowaniami użytkowników wymagają dogłębnej analizy i dyskusji. Konieczne jest opracowanie odpowiednich regulacji prawnych i etycznych, które zapewnią ochronę praw i wolności jednostek w kontekście korzystania z neuroadaptacyjnych technologii.
Podsumowując, AI ma już teraz realny wpływ na projektowanie przestrzeni, a jej potencjał pozostało większy. Możliwe, iż będziemy świadkami powstania budynków, które będą w stanie samodzielnie uczyć się i dostosowywać do potrzeb swoich mieszkańców. Być może będziemy mieli okazję korzystać z przestrzeni, które będą w stanie rozpoznawać nasze emocje i reagować na nie, tworząc atmosferę sprzyjającą naszemu samopoczuciu. Przykłady z badań oraz pierwsze case study zastosowań AI w przestrzeni pokazują, iż ta technologia ma już teraz realny wpływ na nasze otoczenie, a jej potencjał pozostało większy. Jednakże, jak podkreślają autorzy większości badań, rozwój neuroadaptacyjnej architektury musi odbywać się w sposób odpowiedzialny i zrównoważony. Konieczne jest uwzględnienie różnorodności kulturowej, indywidualnych cech użytkowników oraz potencjalnych zagrożeń związanych z prywatnością i bezpieczeństwem danych. Tylko wtedy neuroadaptacyjna architektura będzie mogła w pełni wykorzystać swój potencjał i przyczynić się do poprawy jakości naszego życia w przestrzeniach.
