Finasteryd – mechanizm działania
Finasteryd to inhibitor enzymu 5-alfa-reduktazy typu II, który odpowiada za przekształcanie testosteronu w dihydrotestosteron (DHT). To właśnie DHT odpowiada za miniaturyzację mieszków włosowych w okolicach skroniowych i ciemieniowych, prowadząc do ich ścieńczenia i skrócenia cyklu życia włosa. Stosowanie finasterydu miejscowo pozwala na obniżenie poziomu DHT w obrębie skóry głowy, bez istotnego wpływu na jego stężenie we krwi. To kluczowa zaleta tej formy terapii – zmniejszenie ryzyka ogólnoustrojowych działań niepożądanych, takich jak obniżone libido, ginekomastia czy zaburzenia erekcji, często obserwowanych przy terapii doustnej.
Zobacz też: Leki recepturowe pomocne w leczeniu łysienia
Składniki wspomagające terapię
Finasteryd często łączy się z innymi substancjami wspomagającymi terapię łysienia:
- Minoksydyl – rozszerza naczynia krwionośne, zwiększając przepływ krwi i wydłużając fazę anagenu.
- Tinctura Chinae – poprawia ukrwienie skóry i działa drażniąco, co zwiększa wchłanianie składników aktywnych.
- Kwas salicylowy – złuszcza naskórek i wspomaga wchłanianie substancji aktywnych.
- Kofeina – poprawia krążenie w skórze głowy, wspierając odżywienie mieszków włosowych.
- Pilokarpina – stymuluje mieszki włosowe poprzez działanie parasympatykomimetyczne.
Takie połączenia pozwalają uzyskać terapię bardziej kompleksową, dostosowaną do indywidualnych potrzeb pacjenta – od poprawy ukrwienia po zahamowanie wpływu androgenów.
Czytaj również: Wcierka na łysienie androgenowe – nowa recepturowa formuła
Przygotowanie wcierki
Aby przygotować wcierkę z finasterydem o stabilnych adekwatnościach, najważniejsze jest zachowanie odpowiedniej kolejności łączenia składników. Różnice w rozpuszczalności – np. finasteryd dobrze rozpuszcza się w etanolu, a minoksydyl wymaga środowiska kwaśnego – sprawiają, iż nieprawidłowe połączenie składników może skutkować wytrąceniem osadu i utratą skuteczności.
Prawidłowa kolejność przygotowania
- Odważenie składników – precyzyjne odmierzenie wszystkich substancji zgodnie z receptą.
- Przygotowanie roztworu podstawowego – połączenie etanolu z gliceryną i wodą.
- Dodanie kwasu salicylowego w celu obniżenia pH, co sprzyja rozpuszczeniu minoksydylu.
- Rozpuszczenie minoksydylu – stopniowe dodawanie z intensywnym mieszaniem do całkowitego rozpuszczenia.
- Dodanie finasterydu
- Dodanie pozostałych składników aktywnych – np. pilokarpiny, kofeiny wcześniej rozpuszczonych we właściwym rozpuszczalniku.
Środki ostrożności
Finasteryd może przenikać przez nienaruszoną skórę, dlatego kobiety w ciąży lub planujące ciążę nie powinny przygotowywać leków z jego udziałem. Kontakt ze skórą, choćby przypadkowy, może potencjalnie zaszkodzić rozwijającemu się płodowi płci męskiej.
Czytaj także: Minoksydyl w recepturze aptecznej
Przykłady recept
Rp.
Finasteridi 0,25
Minoxidili 5,0
Ac. salicylici 1,0
Glyceroli 5,0
Ethanoli 70% ad 100,0
M.f. sol.
Rp.
Finasteridi 0,25
Minoxidili 6,0
Pilocarpini hydrochlor. 0,5
Ac. salicylici 1,0
Glyceroli 15,0
Aquae purif. 15,0
Ethanoli 96% ad 100,0
M.f. sol.
Rp.
Finasteridi 0,25
Minoxidili 5,0
Ac. salicylici 2,0
Mentholi 2,0
Tinct. Chinae 5,0
Glyceroli 15,0
Ethanoli 50% ad 100,0
M.f. sol.
Co warto przekazać pacjentowi?
- Preparat należy stosować wyłącznie na skórę głowy. W przypadku kontaktu z innymi partiami ciała (np. twarzą), należy niezwłocznie spłukać go dużą ilością wody.
- Należy aplikować preparat około dwóch godzin przed snem, by zminimalizować ryzyko przeniesienia substancji na poduszkę i kontaktu z innymi obszarami skóry.
- W ciągu pierwszych 2-6 tygodni terapii może wystąpić przejściowe nasilenie wypadania włosów – wynika to z przejścia mieszków z fazy telogenu do anagenu i jest naturalnym efektem rozpoczętego działania leku.
- Preparat należy przechowywać w suchym miejscu, w temperaturze pokojowej (15-25°C), z dala od światła i poza zasięgiem dzieci.
- Regularność stosowania ma najważniejsze znaczenie – preparat należy aplikować zgodnie z zaleceniami, najlepiej o stałej porze dnia.
Autor: mgr farm. Magdalena Kozdroń
Bibliografia:
- https://akademiafagronu.pl/wp-content/uploads/2024/08/Finasteridum.pdf (dostęp: 05.06.2025)
- https://akademiafagronu.pl/wp-content/uploads/bsk-pdf-manager/2021/03/Minoxidil-w-recepturze-Material-z-webinaru.pdf (dostęp: 05.06.2025)
- Farmakopea Polska XII, 2020