Fentanyl. Słowo, które w ostatnich latach budzi grozę na całym świecie. Ten syntetyczny opioid jest odpowiedzialny za tysiące zgonów z powodu przedawkowania, zarówno w USA, jak i w Polsce. Dlaczego fentanyl jest tak niebezpieczny? Jak działa na nasz mózg i dlaczego zamienia ludzi w „zombie”? Ten artykuł ma na celu ukazanie szkodliwych skutków stosowania fentanylu oraz ostrzeżenie przed jego używaniem.
Czym jest fentanyl?
Fentanyl to syntetyczny opioid, który jest 300-500 razy silniejszy od heroiny i znacznie tańszy. Działa poprzez silne oddziaływanie na receptory opioidowe w mózgu, głównie na receptory μ (mi). Jest wysoce uzależniający i bardzo łatwo go przedawkować. Już niewielka ilość (około 2 mg, co odpowiada dwóm ziarnom soli) może prowadzić do śmierci z powodu depresji oddechowej. Fentanyl jest zwykle stosowany jako środek przeciwbólowy w medycynie, ale niestety jest również popularny na czarnym rynku jako substancja odurzająca.
Kluczowe dane i statystyki
W USA fentanyl jest główną przyczyną zgonów z powodu przedawkowania od 2016 roku. Według Centers for Disease Control and Prevention (CDC) w 2021 roku z powodu przedawkowania fentanylu zmarło ponad 71 238 osób. W Polsce w tym samym czasie odnotowano 143 zgony z powodu zatrucia fentanylem. Liczba ta wzrosła o 300% w porównaniu z 2018 rokiem. Obie te dane mogą być niedoszacowane ze względu na brak pełnej toksykologii u zmarłych.
Jak działa fentanyl na mózg?
Euforia i uzależnienie
Fentanyl powoduje ogromny wyrzut dopaminy i endorfin w mózgu, co daje silną euforię. Niestety, mózg gwałtownie rozwija tolerancję i domaga się coraz większych dawek, co prowadzi do uzależnienia. Produktywność i zdolność odczuwania przyjemności bez narkotyku zostają upośledzone, co jest jednym z mechanizmów silnego uzależnienia psychicznego.
Depresja oddechowa
Fentanyl hamuje ośrodek oddechowy w pniu mózgu, co prowadzi do spowolnienia oddechu, a w skrajnych przypadkach do bezdechu. Przedawkowanie fentanylu grozi śmiercią przez uduszenie, co jest przyczyną skrajnego stanu otępienia, znanego jako stan „zombie”.
Zniszczenie struktur mózgowych
Przewlekłe zażywanie fentanylu niszczy struktury mózgowe, takie jak kora przedczołowa, ciało migdałowate i hipokamp. Skutkuje to upośledzeniem funkcji poznawczych, emocjonalnych, pamięci oraz kontrolowania impulsów. Badania neuroobrazowe pokazują, iż mózgi osób uzależnionych od opioidów przypominają mózgi pacjentów z ciężkimi urazami lub chorobami neurodegeneracyjnymi.
Stan „zombie”
Termin „zombie” odnosi się do stanu skrajnego otępienia, braku reakcji na bodźce zewnętrzne oraz poważnych zaburzeń psychicznych. Nadużywanie fentanylu prowadzi do takiego stanu przez kombinację depresji oddechowej, niedotlenienia mózgu oraz bezpośredniego wpływu fentanylu na funkcje neurologiczne. Bez pomocy medycznej ten proces postępuje i zwykle kończy się śmiercią z przedawkowania.
Wezwanie do działania
Fentanyl to niezwykle niebezpieczny narkotyk, który gwałtownie uzależnia i niesie ze sobą ogromne ryzyko przedawkowania. Jego działanie na mózg prowadzi do skrajnego otępienia, a w skrajnych przypadkach do śmierci. Dlatego tak ważne jest, aby być świadomym zagrożeń związanych z fentanylem i unikać jego stosowania za wszelką cenę. Dbajmy o nasze zdrowie i życie, a także edukujmy innych na temat tych zagrożeń.
Jeżeli Ty lub ktoś z Twoich bliskich ma problem z uzależnieniem od fentanylu lub innych opioidów, nie zwlekaj z szukaniem pomocy. Skontaktuj się z profesjonalistą, który pomoże Ci przejść przez ten trudny okres. Pamiętaj, iż pomoc jest dostępna, a zdrowie i bezpieczeństwo są najważniejsze.
