10 kwietnia 2025 roku w Ożarowie Mazowieckim odbyła się III Ogólnopolska Konferencja Opieki Farmaceutycznej „Razem dla Pacjenta”. Wydarzenie, zorganizowane przez sieć Apteki od Serca, zgromadziło farmaceutów z całej Polski. Tegoroczna edycja poświęcona była w całości opiece farmaceutycznej nad seniorem – tematyce szczególnie aktualnej i wymagającej interdyscyplinarnego podejścia. Eksperci z różnych dziedzin medycyny i farmacji podkreślali, iż to właśnie farmaceuta może stać się kluczowym ogniwem w systemie wsparcia seniora – nie tylko jako osoba wydająca leki, ale jako doradca, obserwator, edukator i współtwórca planu terapeutycznego.
Przegląd lekowy – narzędzie realnej poprawy jakości życia
W gronie prelegentów znalazła się prof. Agnieszka Neumann-Podczaska, która w swoim wystąpieniu zwróciła uwagę na potrzebę indywidualnego podejścia do farmakoterapii osób starszych.
– Pacjenci starsi z wielochorobowością, którzy przyjmują bardzo dużo leków, często odczuwają brak poczucia bezpieczeństwa. To słowo ‘opieka’ jest tu bardzo adekwatne – wskazała Pani Profesor.
Jej zdaniem to właśnie farmaceuta, jako jedyny mający pełen obraz terapii pacjenta, ma szansę spojrzeć całościowo na stosowane preparaty – również te kupowane bez recepty. Brak kontroli nad tymi ostatnimi prowadzi często do groźnych interakcji i kaskady lekowej, w której kolejne leki przepisuje się nie z powodu pierwotnej choroby, a żeby „leczyć” skutki uboczne innych. W tym kontekście ogromnego znaczenia nabiera przegląd lekowy. To narzędzie, które nie tylko optymalizuje terapię, ale realnie poprawia jakość życia pacjentów.
– Musimy zdać sobie sprawę, iż przegląd lekowy nie jest trudny – trzeba tylko dobrze się do jego realizacji przygotować – mówiła Profesor.
Przytoczyła również wyniki pilotażu, w którym aż u 65% pacjentów udało się zredukować liczbę stosowanych preparatów. Efekt? Mniej działań niepożądanych, większe bezpieczeństwo i lepszy komfort życia. Profesor Neumann-Podczaska zwróciła uwagę, iż przegląd lekowy powinien uwzględniać nie tylko dane farmakologiczne, ale i subiektywne odczucia pacjenta.
– Dzięki temu farmaceuta może stać się dla seniora tym jednym stabilnym punktem w zagmatwanym systemie ochrony zdrowia – podkreśliła.
Geriatria, żywienie i zdrowie psychiczne – wyzwania opieki nad seniorem
Również dr n. med. Anna Bochenek-Mularczyk podkreśliła, jak ważna jest rola farmaceuty w pierwszym kontakcie z pacjentem.
– Posiadanie zaufanego farmaceuty, który potrafi pomóc w doborze opatrunków czy rozpoznać niepokojące objawy, jest nieocenione – zaznaczyła.
Jej zdaniem farmaceuci nie tylko udzielają porad i wspierają w codziennej pielęgnacji, ale nierzadko potrafią adekwatnie ocenić sytuację i pokierować chorego do odpowiedniego specjalisty. W swoim wystąpieniu poświęconym gastroenterologii geriatrycznej, dr Bochenek-Mularczyk zwróciła również uwagę na fundamentalny problem niedożywienia wśród seniorów. Zaburzenia trawienia, rozpoczynające się już w jamie ustnej, przekładają się na poważne konsekwencje zdrowotne – od niedoborów żelaza i witamin po choroby autoimmunologiczne i osteoporozę.
– Seniorzy często nie mają bliskich, nie gotują dla siebie, nie dbają o zbilansowaną dietę – to ogromne wyzwanie dla ich rodzin i opiekunów – mówiła.
Wskazała przy tym rolę farmaceutów jako edukatorów i sojuszników w działaniach profilaktycznych.
Z kolei lek. med. Katarzyna Sosnowska skupiła się na aspekcie zdrowia psychicznego osób starszych. Jej zdaniem farmaceuci powinni być szczególnie wyczuleni na objawy depresji – często mylonej z „typowymi” symptomami starzenia się.
– Seniorzy nie mówią wprost o obniżonym nastroju – przychodzą z bezsennością, zmęczeniem, brakiem apetytu. To do farmaceutów zgłaszają się jako pierwsi – tłumaczyła.
Wskazała na konieczność prowadzenia rozmów z pacjentami i rozwiewania mitów związanych z terapią – jak ten, iż leki przeciwdepresyjne zmieniają osobowość.
– Ważna jest psychoedukacja i cierpliwe tłumaczenie, iż leczenie depresji, jak każdej innej choroby, wymaga czasu i regularności. – dodała.
Zespół kruchości i profilaktyka – kolejne obszary działania farmaceuty w opiece nad seniorem
Tematyka odżywiania powróciła również w wystąpieniu dr n. o. zdr. Konrada Klekota, który skupił się na diecie pacjenta z sarkopenią. Zwrócił uwagę na znaczenie odpowiedniego bilansu białka oraz indywidualnego podejścia do przyczyny choroby.
– Osoby starsze powinny przyjmować więcej białka niż osoby młodsze. Farmaceuta może tu pełnić rolę przewodnika – polecając odpowiednie preparaty, a także tłumacząc, dlaczego dieta ma tak ogromne znaczenie – mówił.
Wskazał, iż szczególnie wartościowe są produkty oparte na białku serwatkowym, które stymuluje syntezę mięśni i może spowolnić postęp choroby.
Dr Mirosław Perliński zwrócił z kolei uwagę na zespół kruchości, który – jak zaznaczył dotyka nie tylko układu mięśniowego, ale też odpornościowego i nerwowego. W jego opinii farmaceuci powinni odgrywać aktywną rolę w działaniach prewencyjnych, zarówno poprzez doradztwo żywieniowe, jak i współpracę w zespołach interdyscyplinarnych.
– Farmaceuta bywa pierwszym kontaktem pacjenta z systemem – dlatego musi być gotów pełnić funkcję przewodnika i edukatora – mówił.
Podczas konferencji poruszono również kwestie leczenia ran przewlekłych, a głos w tej sprawie zabrała dr Karolina Kruszewska. Zwróciła uwagę, iż farmaceuci często są tymi, którzy jako pierwsi udzielają wskazówek dotyczących odkażania czy doboru opatrunków.
– Ich rola w zespole terapeutycznym nie może być pomijana. – podkreśliła.
Interdyscyplinarna kooperacja na rzecz jakości życia seniora
Na znaczenie zintegrowanej opieki zwróciła uwagę również Aleksandra Zielińska-Kędziora, reprezentująca firmę Haleon. Jej zdaniem najważniejsze jest, by nie skupiać się wyłącznie na leczeniu jednostek chorobowych, ale na całym kontekście funkcjonalnym pacjenta.
– To nie tylko diagnoza, ale i funkcje poznawcze, odżywienie, jakość życia. Profilaktyka, jak choćby stosowanie multiwitamin, może spowolnić starzenie mózgu i poprawić pamięć – zaznaczyła.
Farmaceuta posiadający wiedzę, narzędzia i codzienny kontakt z pacjentem może stać się nie tylko realizatorem zaleceń lekarskich, ale realnym partnerem w interdyscyplinarnym zespole opieki.
III Konferencja „Razem dla Pacjenta” pokazała, jak wiele zależy od farmaceuty w opiece nad seniorem. Współczesny farmaceuta to nie tylko specjalista od leków, ale także przewodnik, edukator i strażnik bezpieczeństwa pacjenta. To rola, która będzie tylko zyskiwać na znaczeniu.
©MGR.FARM
