13 lat temu – 27 października 2011 roku – została otwarta do podpisu konwencja Rady Europy dotycząca podrabiania produktów medycznych oraz podobnych przestępstw wiążących się z zagrożeniem dla zdrowia publicznego (Konwencja MEDICRIME). Weszła ona w życie z początkiem 2016 roku. Dotychczas została podpisana przez 42 państwa. Ostatnio podpis złożyly takie kraje jak Słowacja, Wybrzeże Kości Słoniowej czy Kongo. Polska wciąż nie jest członkiem tej konwencji. Jednak nie zmienia to faktu, iż działania zapobiegające fałszerstwom farmaceutyków muszą mieć miejsce już dzisiaj.
Rola farmaceutów w zapobieganiu przestępczości
Problematykę fałszowania leków i suplementów diety podjęto między innymi w 2021 roku na Kongresie „Zdrowie Polaków”. Prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Opoka niedawno przybliżył, jakie działania zaproponowano w trakcie tego kongresu. Wśród nich było ustalenie zakresu obowiązkowych badań dla suplementów diety, które są produkowane w takich postaciach jak leki, np. tabletkach i kapsułkach.
– W proponowanych działaniach bardzo istotną rolę powinni odegrać farmaceuci z tytułem specjalisty w dziedzinie analityki farmaceutycznej, którzy mogliby określać skład jakościowy i ilościowy w danej postaci suplementu diety, określać ewentualne zanieczyszczenia mikrobiologiczne, zanieczyszczenia metalami ciężkimi oraz będą badali w jakim stopniu uwalniają się deklarowane składniki w suplemencie diety do sztucznych soków trawiennych – mówił profesor Opoka podczas X Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Szkoleniowej ,,Aktualne zagrożenia dla zdrowia związane z przestępczością farmaceutyczną: edukacja i walka ze sfałszowanymi lekami, suplementami diety, kosmetykami i dopingiem’’.
Wobec tego dobrym rozwiązaniem wydaje się utworzenie akredytowanych, niezależnych laboratoriów, funkcjonujących przy wydziałach farmaceutycznych. Zatrudnienie w nich znaleźliby właśnie specjaliści w dziedzinie analityki farmaceutycznej.
Nowy program specjalizacji z analityki farmaceutycznej
Kształcenie specjalizacyjne w dziedzinie analityki farmaceutycznej organizuje Wydział Farmaceutyczny Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Tytuł specjalisty można uzyskać na 2 sposoby. Pierwszy – klasyczny – to ukończenie 3-letniego programu kształcenia. Druga ściezka to uznanie dorobku za równoważny ze zrealizowaniem programu szkolenia specjalizacyjnego – a potem przystąpienie do egzaminu. Egzamin specjalizacyjny odbywa się w Krakowie. Do tej pory zdało go kilkadziesiąt osób, w tym kilkunastu profesorów.
Dzięki zespołowi ekspertów z Departamentu Rozwoju Kadr Medycznych Ministerstwa Zdrowia w 2023 roku program specjalizacyjny został wzbogacony o dodatkowy moduł. Moduł VIII nosi nazwę Przestępczość farmaceutyczna i analiza farmaceutyczni-kryminalistyczna. W ramach modułu należy odbyć 16-godzinny kurs specjalizacyjny oraz 64-godzinny staż kierunkowy.
W czasie tego kursu farmaceuta powinien nabyć umiejętność:
- pobierania i przygotowywania próbek z uwzględnieniem specyfiki danego materiału;
- przeprowadzania izolacji składników czynnych z różnych postaci leków, w tym z wyciągów (standaryzacja) oraz z materiału biologicznego;
- przeprowadzania analizy z zastosowaniem odpowiedniej metody analitycznej;
- zinterpretowania uzyskanych wyników oznaczenia.
Z kolei zakres wiedzy teoretycznej obejmuje między innymi: interpretowanie zapisów ustaw i regulacji w odniesieniu do produktów leczniczych, wyrobów medycznych, żywności i żywienia, kosmetyków i innych wyrobów pozamedycznych, interpretowanie zapisów ustaw i regulacji dotyczących przeciwdziałaniu narkomanii, przygotowanie protokołu z badań analitycznych jako elementu opinii biegłego.
Kto, jak nie farmaceuta?
Czy dzięki uaktualnionemu programowi specjalizacji z analityki farmaceutycznej otwiera się przed farmaceutami nowa ścieżka kariery? Profesor Włodzimierz Opoka z UJ CM nie ma wątpliwości.
– Wykształceni farmaceuci w dziedzinie analityki farmaceutycznej, którzy opanują nowy zakres materiału zawartego w Module VIII, będą ważnym ogniwem w badaniu sfałszowanych, nielegalnych i substandardowych leków, wyrobów medycznych oraz będą potrafili przygotować odpowiednie ekspertyzy (opinie biegłego), będąc ważnym ogniwem współpracującym z przedstawicielami organów ścigania – powiedział zaproszony ekspert.
– Tu będzie niezbędny udział analityków farmaceutycznych, bo, proszę Państwa, nie ma osoby lepiej przygotowanej w Polsce do tego typu badań niż właśnie farmaceuta posiadający tytuł specjalisty w dziedzinie analityki farmaceutycznej – podsumował swoje wystąpienie prof. Opoka.
Z pełnym programem specjalizacji w dziedzinie analityki farmaceutycznej można zapoznać się na stronie Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego.
@MGR.FARM
