WHO przygląda się europejskim centrom innowacji w celu opracowania rozwiązań dla systemów opieki zdrowotnej. “Kadry w opiece zdrowotnej nigdy nie będzie wystarczająco dużo, musimy więc przyjrzeć się reorganizacji sposobu w jaki świadczymy usługi zdrowotne” – powiedział Hans Kluge dyrektor WHO Europe. Na posiedzeniu komisji zdrowia Parlamentu Europejskiego poinformował o planie przekształcenie WHO w “najbardziej inteligentną administrację ONZ na świecie”. Agencja Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa (ENISA) planuje wdrożenie bonów na cyberbezpieczeństwo w ramach funduszy regionalnych oraz wsparcie merytoryczne i organizacyjne dla szpitali. Ruszyły projekty pilotażowe realizacji usług z katalogu ENISA na rzecz jednostek opieki zdrowotnej.
Na posiedzeniu komisji zdrowia Parlamentu Europejskiego dr Hans Kluge dyrektor regionalny WHO Europe przedstawił bieżące wyzwania regionu w obszarze zdrowia publicznego – “Moim zdaniem oczywiste jest, iż należy umieścić zdrowie na szczycie listy priorytetów politycznych w mądry sposób, ponieważ musimy przeznaczać pieniądze na obronę, ale który kraj może być zabezpieczony w naszym regionie bez zapasów leków i szczepionek lub bez przeprowadzenia ćwiczeń symulacyjnych również w zakresie możliwości przerobowych szpitali?”
WHO przygotowuje się do pierwszego europejskiego planu działania dotyczącego innowacji w obszarze zdrowia publicznego. Sporządzono już spis licznych centrów innowacji w regionie, wiele z nich z bardzo dużym portfolio sektora prywatnego. Jednak kierunki ich działań okazały się rozbieżne z potrzebami sektora zdrowia publicznego. Potrzebne jest połączenie tych innowacji z państwami członkowskimi, aby wspólnie pracować nad realnymi rozwiązaniami faktycznych problemów. WHO chce pilnować, aby wdrażane innowacje nie powiększały nierówności pomiędzy państwami.
Systemy opieki zdrowotnej stoją w obliczu kryzysu siły roboczej, występującego w każdym państwie Europy. “Paradoksem jest to, iż w naszym regionie nigdy nie było tylu lekarzy i pielęgniarek w liczbach bezwzględnych, jednak ze względu na starzenie się społeczeństwa nigdy nie będzie ich wystarczająco dużo. Musimy więc przyjrzeć się temu, w jaki sposób świadczymy usługi zdrowotne. 80 proc. pacjentów, którzy trafiają na izby przyjęć, może być doskonale obsłużonych przez lekarza rodzinnego. Sztuczna inteligencja powinna pomóc zmniejszyć obciążenie administracyjne lekarzy. Wdrożenie odpowiednich rozwiązań nie zawsze musi dużo kosztować” – powiedział dyrektor WHO Europe. Jest on zdania, iż technologia może wesprzeć opiekę zdrowotną, jednak sztuczna inteligencja nie rozwiąże problemu spadającego zaufania do opieki opieki zdrowotnej. Fałszywe wiadomości rozprzestrzeniają się bardzo szybko. Nauka musi sprostać wyzwaniom współczesnej komunikacji, a zdrowie publiczne musi angażować społeczności.
W obliczu zmian klimatycznych, będących nieodległym zagrożeniem zdrowia, dr Kluge wskazał palenie tytoniu i nadciśnienie jako dwa najważniejsze czynniki ryzyka przyczyniające się do rosnącej liczby zgonów na świecie. Są to jednocześnie ryzyka możliwe do opanowania. W niektórych krajach udało się znacząco ograniczyć liczbę zgonów dzięki skoncentrowanym interwencjom w zakresie zmiany zachowań, takich jak lepsze odżywianie się, upowszechnianie ćwiczeń fizycznych, rzucanie palenia i dbanie o swoje zdrowie psychiczne. Jednak żaden system opieki zdrowotnej nie jest w pełni przygotowany na poważne zmiany w ochronie zdrowia, które nadchodzą. “Jestem za bardzo pragmatycznym podejściem, na przykład dwoma planami działań na rzecz zdrowia w związku z upałami, ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi i powodziami” – zaproponował dr Kluge. WHO planuje powołanie paneuropejskiej komisji ds. zmian klimatycznych i zdrowia, której przewodniczyć będzie była premier Islandii Katrín Jakobsdóttir. Komisja skoncentruje swoje działania na wzmocnieniu roli sektora ochrony zdrowia w debacie na temat zmian klimatycznych.
Hans Kluge przyznał, iż WHO działa w zbyt szerokim zakresie i podejmuje się zbyt wielu inicjatyw zdrowotnych – “WHO robi za dużo. Nie jesteśmy dużą organizacją pozarządową. Musimy wrócić do podstaw. Nazywam to powrotem do przyszłości”. WHO opracowuje wytyczne dobrych praktyk, wyznacza techniczne i naukowe standardy, a tam gdzie trzeba, działa również operacyjnie, jak na przykład w Ukrainie i innych regionach objętych konfliktem zbrojnym. “Moi koledzy, narażając własne życie, zaszczepili pięćset tysięcy dzieci w Gazie w bardzo niebezpiecznych warunkach. WHO jest tam, aby zrobić to, czego nikt inny nie może, aby zjednoczyć się na rzecz globalnego bezpieczeństwa zdrowotnego, ponieważ WHO nie kończy się na granicach i dyplomacji zdrowotnej. Myślę, iż nigdy nie powinniśmy instrumentalizować zdrowia dla celów politycznych” – mówił szef WHO Europe. Światowa Organizacja Zdrowia regularnie działa w bardzo niekorzystnych i nieprzewidywalnych warunkach, pod presją czasu i z tego powodu popełniane są błędy, a efektywność kosztowa może spaść poniżej poziomu oczekiwań. Doktor Kluge poinformował o podjęciu działań w porozumieniu z Radą NATO w celu opracowania planu przekształcenia WHO w “najbardziej inteligentną administrację ONZ na świecie” z udziałem natowskich specjalistów ds sztucznej inteligencji.
WHO wspólnie z unijnym komisarzem zdrowia Oliverem Várhelyi podejmie działania w sprawie negatywnego wpływu mediów społecznościowych na zdrowie psychiczne. Jak podkreślił – “Dziś 28 proc. 15-letnich dziewcząt i 14 proc. chłopców twierdzi, iż przez większość czasu czują się samotni, a samotność jest zabójcza. najważniejsze jest wsparcie ze strony pracowników opieki zdrowotnej, jednak nie należy zapominać o niedocenionej wartości inkluzywnego społeczeństwa. Interwencja powinna zacząć się już w szkołach podstawowych, choć równie ważna jest edukacja rodziców. Należy nauczyć dzieci, jak radzić sobie z mediami społecznościowymi.”
Komisja Europejska uruchomiła w styczniu europejski plan wzmocnienia cyberbezpieczeństwa szpitali i placówek opieki zdrowotnej. Marco Marcella dyrektor ds. cyfryzacji, UE4Health i modernizacji systemów opieki zdrowotnej uważa, iż zaufanie społeczne jest jednym z kluczowych elementów zmiany technologicznej w opiece medycznej, szczególnie dla rozwoju europejskiej przestrzeni danych dotyczących zdrowia. Przeprowadzona przez ENISA, czyli Agencję Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa ocena wskazuje na umiarkowany poziom dojrzałości cyberbezpieczeństwa w sektorze opieki zdrowotnej. Niezbędne jest podjęcie zintegrowanych działań w tym zakresie, szczególne z uwagi na wzrost cyberataków z 100 w 2022 roku do 800 w 2024 roku, a 300 z nich dotyczyły sektora opieki zdrowia. Analiza incydentów wykazała, iż 98 proc. cyberataków w sektorze ochrony zdrowia można było uniknąć dzięki zasadom higieny cyfrowej.
Analiza w sektorze opieki zdrowotnej wykazała braki zabezpieczeń w kluczowych obszarach, takich jak zasoby ludzkie czy łańcuchy dostaw oraz zaniechanie aktualizacji funkcji bezpieczeństwa w systemach operacyjnych. W 43 proc. szpitali wykryto jakiś element systemu ransomware. Istnieje zestaw kompleksowych unijnych narzędzi służących poprawie cyberbezpieczeństwa, opisanych m.in. w dyrektywie NIS oraz w ustawie o solidarności w zakresie cyberbezpieczeństwa. Podkreślono znaczenie testowania wytrzymałości systemów informatycznych na próby cyfrowego włamania. Najlepszym sposobem jest symulowanie takich incydentów, dzięki temu instytucje mogą wykryć luki i miejsca wrażliwe na cyberataki w sieci systemów informatycznych.
Zaproponowano kilka sposobów wsparcia dla szpitali i dostawców usług opieki zdrowotnej. Planowane jest wdrożenie bonów na cyberbezpieczeństwo w ramach funduszy regionalnych w taki sam sposób, w jaki były dostępne bony na innowacje. Dzięki bonom szpitale i dostawcy usług opieki zdrowotnej mogą uzyskać usługi z zakresu cyberbezpieczeństwa na rynku komercyjnym. ENISA prócz wsparcia finansowego oferuje również wsparcie merytoryczne i organizacyjne w postaci szkoleń podnoszących umiejętności pracowników, jeżeli brakuje odpowiedniej kadry na poziomie jednostki lub kraju. Organizacja również wesprze instytucje w sytuacji zagrożenia.
ENISA opracowała także katalog usług, które może wykonać dla państwa członkowskiego lub konkretnej jednostki zdrowia publicznego. Koszt realizacji usług zostałby podzielony pomiędzy Unię, państwo członkowskie i placówkę opieki zdrowotnej. Niebawem ruszają projekty pilotażowe tej inicjatywy w kilku szpitalach. Kolejnym działaniem unijnej organizacji na rzecz cyberbezpieczeństwa jest nałożenie szerszego spektrum sankcji na jednostki przeprowadzające cyberataki.
