Odczuwanie
Większość rodziców ma nadzieję, iż ich dzieci będą wyrozumiałe dla innych, ale niektóre dzieci są tak wrażliwe, iż emocjonalnie, a choćby fizycznie odczuwają uczucia innych ludzi. Takie dzieci są znane jako empatyczne.
To, co dla jednych jest tylko wzruszającą sceną w bajce, dla dziecka empatycznego może być burzą wewnętrznych przeżyć. Te dzieci są jak wiatromierze – natychmiast wyczuwają emocjonalne zmiany w otoczeniu. Widząc smutek – przeżywają go jak swój własny. Słysząc śmiech – uśmiechają się, jakby same miały powód do radości. Często ich empatia przekracza granice zwykłego współczucia.
"Bycie empatycznym oznacza, iż odczuwasz uczucia innych ludzi tak, jakby były twoimi własnymi" – mówi Antesa Jensen, ekspertka w dziedzinie inteligencji emocjonalnej.
Wychowanie empatycznego dziecka może być trudne. Począwszy od najmłodszych lat, ich reakcje na pewne sytuacje w domu i szkole mogą być bardziej intensywne niż u innych dzieci. Przeczytaj, jak rozpoznać, czy twoje dziecko jest empatyczne i przyjąć strategie wspierania jego wyjątkowych cech.
Empata czy empatyczny?
Warto na początku rozróżnić te dwa pojęcia. Osoba empatyczna rozumie emocje innych, potrafi współczuć. Jednak empata to ktoś więcej – to ktoś, kto chłonie emocje innych niczym gąbka. Jak mówi Shana Feibel, certyfikowana psychiatrka: "Empaci zwykle odczuwają to, co czują inni. jeżeli widzą cierpienie innych, sami mogą zacząć cierpieć".
Niezależnie jednak od etykiety, każde dziecko potrzebuje naszego prowadzenia i wsparcia: to po prostu empatyczne i to empatycznie szczególnie mocno.
Znaki, iż twoje dziecko jest empatyczne:
Wrażliwość.
Empatyczne dzieci często są bardzo wrażliwe – zarówno emocjonalnie, jak i fizycznie. Mogą nie znosić metek w ubraniach, reagować intensywnie na hałas czy mieć głębokie przemyślenia na temat ludzkiego cierpienia.
Potrzeba samotności.
Mogą unikać tłumów, potrzebować ciszy i czasu w "zresetowanie się". Często wolą jednego bliskiego przyjaciela niż grupę rówieśników.
Intensywne przeżywanie emocji innych.
Nawet jeżeli nie są bezpośrednimi uczestnikami jakiejś sytuacji – jak np. znęcanie się – reagują głęboko. Mogą się izolować, wyglądać na przygnębione lub unikać przedstawień, w których bohaterzy przeżywają dramatyczne wydarzenia.
Trudność w regulacji emocji.
Dla empaty koniec dnia może być jak wyjście z emocjonalnego tornada. Potrzebują więcej czasu, żeby się uspokoić, mogą być zmęczone, drażliwe, przeciążone.
Jak wspierać empatyczne dziecko?
Pomóż mu radzić sobie ze stresem.
Ucz dziecko technik relaksacyjnych – oddechu przeponowego, uważności, prostych ćwiczeń regulacyjnych. Pamiętaj, iż jako rodzic też jesteś emocjonalnym zwierciadłem – twoje dziecko chłonie twój nastrój.
Ucz wyznaczania granic.
Empaci często mają trudność z mówieniem "nie". Naucz dziecko, iż troska o innych nie oznacza rezygnacji z siebie. Modeluj to swoim zachowaniem.
Chroń przed przebodźcowaniem.
Nie przeciążaj grafiku. Zadbaj o przestrzeń do odpoczynku, nudzenia się, bycia "tu i teraz". Niekiedy warto wybrać plac zabaw zamiast trzech zajęć dodatkowych w tygodniu.
Wycisz hałas.
Ogranicz głośne środowiska, unikaj tłumów, jeżeli widzisz, iż są zbyt stymulujące. Pozwól dziecku zabrać ze sobą słuchawki lub inny "emocjonalny koc ratunkowy".
Nie krytykuj – doceniaj.
Nie mów dziecku, iż jest "zbyt wrażliwe". Nazwij to jego darem. Rozmawiaj z nim o uczuciach – niech wie, iż zawsze może się do ciebie zwrócić.
Otaczaj pozytywnym środowiskiem.
Empata "czyta"emocje otoczenia – warto, by otaczały go osoby, które emanują spokojem i dobrocią. To dla nich jak łagodna bryza po burzy.
Dar
Jeżeli posiadasz przywilej posiadania dziecka, które jest empatyczne, prawdopodobnie jesteś czasem wyczerpany – ale też bardzo, bardzo szczęśliwy. Bo oto masz przy sobie kogoś, kto nie tylko widzi świat, ale także czuje jego najsubtelniejsze wibracje. Ktoś, kto potrafi przytulić, zanim padną słowa. Ktoś, kto wie, iż największa siła często tkwi w delikatności.
Wychowanie dziecka empatycznego to nie tylko opieka – to wspólna podróż w głąb emocjonalnego świata. A każde wsparcie, które mu dajesz, to jak kompas, który pomoże mu odnaleźć siebie w złożonym pejzażu ludzkich uczuć.
