Emocje dziecka w dobie pandemii. Jak wspierać dziecko?

Kwarantanna, izolacja, pandemia, hasło #zostanwdomu to słowa, które wpisały się w naszą codzienność. Dla Nas wszystkich izolacja nie jest łatwa. Stan emocjonalny dziecka w dużej mierze związany jest z tym, w jaki sposób my dorośli – rodzice radzimy sobie z tym doświadczeniem. Dzieci w różny sposób reagują na warunki, w jakich przyszło im funkcjonować w tej rzeczywistości. Problem izolacji dotyka całej rodziny, to wyzwanie dla wszystkich jej członków.

Naturalne jest to, iż mogą temu towarzyszyć różne emocje. Wraz z pojawiającymi się informacjami dzieci zostały wyłączone z życia społecznego – przestały uczęszczać na zajęcia przedszkolne i szkolne. Komunikatory zastąpiły kontakt z rówieśnikami. Edukacja dzieci przybrała zupełnie inny wymiar. Lekcje zastąpiły e-maile i zadania przesyłane przez nauczycieli systematycznie zamieszczone na platformach. Dzieci dużo więcej czasu spędzają przed ekranami urządzeń elektronicznych, przez które widzą swoich nauczycieli i realizują zajęcia w taki sposób, w jaki jest możliwy na ten moment.

Na rodziców spadł obowiązek koordynowania zdalnych prac z dzieckiem. W wielu rodzinach rodzice, którzy wcześniej wychodzili do pracy muszą teraz zostać w domu lub wykonują pracę zdalnie. Ograniczony został kontakt z rówieśnikami, wyjścia na podwórko, spacery, wyjścia do sali zabaw, na lody, ulubiony plac zabaw, gdzie dzieciaki mogły beztrosko rozładować swoją energię. Większość rzeczy zostało sprowadzone do przestrzeni domowej. To wszystko w dużej mierze wpływa na stan emocjonalny dzieci.

Dzieci doświadczając tych zmian i obserwując co się dzieje w ich rzeczywistości, słysząc też rozmowy dorosłych na temat koronawirusa i wciąż nowe doniesienia medialne mogą reagować niepokojem i lękiem. Dziecku może towarzyszyć obniżony nastrój, złość, smutek, przygnębienie, znudzenie. Mogą czuć się przytłoczone ilością pracy zadawanej przez nauczycieli.

Dzieci również przeżywają stres związany z przyszłością, bo na przykład nie wiedzą, kiedy będą mogły wrócić do przedszkola czy szkoły. Mogą czuć się samotne bez kontaktu z rówieśnikami. Niektóre z nich mogą reagować złością czy buntem na zakaz wychodzenia, traktując to jak rodzaj kary.

Dzieci w obecnym czasie doświadczają też wielu strat: zajęć, ważnych miejsc, planów, odwoływanych imprez urodzinowych, wycieczek. Może być im trudniej znieść napięcie związane z nieustanną obecnością w domu, braku kontaktu i obcowania z naturą, pojawia się tęsknota za rówieśnikami, wspólnymi zabawami i innymi rzeczami, które wcześniej były obecne w ich życiu.

Dla niektórych dzieci może być to dobry czas, bo nie muszą wychodzić do przedszkola, szkoły więcej czasu spędzają na zabawie, grach, oglądaniu ulubionych bajek, zabawie z rodzicami. Co za tym idzie mają więcej uwagi rodziców, której wcześniej w zabieganiu codziennością brakowało.

Każde dziecko w inny sposób radzi sobie z emocjami, jakie przeżywa. Bardzo często ono same nie jest w stanie określić i nazwać tego, co czuje. Nie potrafi też samo poradzić sobie z napięciem, jakie się w nim pojawia.

Inaczej na te zmiany będzie reagowało dziecko w wieku przedszkolnym, a inaczej nastolatek. Jednak mogą one przeżywać te same emocje o różnej sile i natężeniu.

Warto obserwować i zawracać uwagę na stan emocjonalny waszego dziecka. Jeśli wcześniej było ono pełne energii, a teraz straciło zainteresowanie zabawą, nauką, wycofało się z aktywności, straciło apetyt, źle śpi to może być to sygnał, iż dzieje się coś niepokojącego i iż potrzebuje waszego wsparcia.

Jeśli dziecko nadmiernie zainteresowane jest epidemią może być to sygnał o przeżywanym przez nie lęku i nieświadomym niepokoju o zdrowie swoje i najbliższych członków rodziny. Dzieci przeżywające lęk mogą też nadmiernie potrzebować waszej uwagi i stałej obecności. Dlatego tak ważna jest uważność, wsparcie, obecność i miłość bliskich osób.

O czym warto pamiętać:

Tłumacz dziecku, jak wygląda obecna sytuacja, bądź spokojny – rozmawiaj z dziećmi o sytuacji związanej z koronawirusem. Nie oszukuj i nie unikaj tematu – inaczej Twoje dziecko nie będzie wiedziało jak ma się zachowywać.
Bądź uważnym obserwatorem. Pozwól dziecku odczuwać emocje. Rozmawiaj o jego samopoczuciu.
Nazywajcie swoje emocje i potrzeby.
Wskazuj, co może robić w takiej sytuacji: np. rozmowa z rodzicem, relaksacja.
Pamiętaj, ze dziecko jest uważnym obserwatorem. Twoje zdenerwowanie, lęk, napięcie wpływa na niepokój dziecka. Obserwuje Twoje reakcje i naśladuje je.
Aktualna sytuacja może obniżyć nastrój dziecka. Nie jest to nic niepokojącego. Powiedz o swoim wsparciu, iż jesteś i iż jesteś gotowy wysłuchać je, jeżeli będzie tego potrzebowało.
Nie bombarduj dziecka informacjami i doniesieniami medialnymi. Przekazuj tylko rzetelną wiedzę dostosowaną do wieku i poziomu rozwoju dziecka. Młodszym dzieciom warto czytać bajki o koronawirusie, które w jasny sposób pomogą przedstawić Wam obecną sytuację i ułatwią rozmowę o niej. (pod tekstem nasza propozycja bajki)
Rozmawiaj szczerze – nie bój się mówić dziecku, iż czegoś nie wiesz. Rozmawiaj o lęku, obawach. Powiedz, iż strach jest naturalną reakcją w takiej sytuacji.
Zadbaj o kontakty z rówieśnikami by umożliwić dziecku rozmowę przez telefon lub różne komunikatory online.
Bądź czujny na pojawiający się stres związany z obecną sytuacją – reaguj, jeżeli jest taka potrzeba i rozmawiaj o tym.
Wspieraj okazując zrozumienie dla smutku i złości z powodu strat, które opłakują dzieci.
Pamiętaj by zadbać o swoje emocje i potrzeby. Będzie Ci łatwiej reagować na to, co wnosi i komunikuje Twoje dziecko, gdy najpierw zaopiekujesz się sobą.
Bądź świadomy własnych reakcji – dzięki temu łatwiej będzie Ci kontrolować stres i zachować spokój w działaniu.
Organizujcie zabawy w domu, które pomogą Wam rozładować napięcie.
Pamiętaj by dziecko nie spędzało zbyt dużo czasu przed telewizorem, komputerem, telefonem.
Zadbaj o higienę pracy dziecka podczas wykonywania zadań edukacyjnych, róbcie przerwy na posiłki i ruch.
Znajdźcie swój sposób na nudę – wymyślając różne gry i zabawy, grajcie w gry planszowe.
jeżeli coś Was niepokoi w funkcjonowaniu dziecka warto zgłosić się po pomoc do specjalisty.

Nasze propozycje bajek: