Efekt Dunninga-Krugera
Czy zdarzyło Ci się spotkać kogoś, kto z wielką pewnością wygłaszał opinie, choć brakowało mu wiedzy? Psychologowie David Dunning pokazali, jak ograniczone kompetencje mogą prowadzić do zawyżonego poczucia pewności siebie. Efekt Dunninga-Krugera do dziś jest przedmiotem dyskusji w psychologii i rozwoju osobistym.
W 1999 roku psychologowie z Uniwersytetu Cornell – David Dunning i Justin Kruger – przeprowadzili serię eksperymentów, aby zbadać, jak osoby o różnym poziomie kompetencji oceniają swoje umiejętności. Uczestnicy rozwiązywali testy z zakresu logiki, gramatyki czy poczucia humoru, a następnie mieli ocenić, jak dobrze im poszło w porównaniu z innymi.
Wyniki były zaskakujące, a zarazem spójne: osoby osiągające najgorsze wyniki znacząco przeceniały swoje kompetencje, uważając, iż radzą sobie „powyżej przeciętnej”. Z kolei osoby najbardziej kompetentne często nie doceniały swoich zdolności, sądząc, iż inni również osiągają podobne wyniki.
Ważna jest świadomość siebie i swoich kompetencji
Nasuwa się pytanie: Dlaczego tak się dzieje? Otóż, kluczowym wnioskiem badaczy było to, iż niski poziom wiedzy czy umiejętności nie tylko ogranicza naszą skuteczność, ale także uniemożliwia adekwatną ocenę własnych braków. Innymi słowy, aby wiedzieć, iż czegoś nie wiemy, musimy mieć już pewien poziom wiedzy. Dunning ujął to słowami: „Ludzie nie tylko popełniają błędy, ale też nie mają świadomości, iż je popełniają”. Brak umiejętności prowadzi więc do iluzji kompetencji, a prawdziwa wiedza często idzie w parze z pokorą i świadomością własnych ograniczeń. Zjawisko to szczególnie widoczne jest w mediach społecznościowych, gdzie osoby mało kompetentne wypowiadają się z dużą pewnością na każdy temat.
Efekt Dunninga-Krugera – wnioski
Aby uniknąć pułapki wpadania w iluzję kompetencji ważne są:
- Otwartość na feedback. Efekt Dunninga-Krugera pokazuje, jak ważne jest poszukiwanie konstruktywnej informacji zwrotnej od innych, którzy mogą widzieć to, czego sami nie dostrzegamy.
- Rozwój samoświadomości. Warto świadomie budować umiejętność oceniania własnych kompetencji, np. poprzez regularne uczenie się, testowanie swojej wiedzy i konfrontowanie jej z faktami.
- Pokora w rozwoju zawodowym. Świadomość, iż możemy się mylić, paradoksalnie czyni nas lepszymi specjalistami, bo zachęca do ciągłego uczenia się.
Efekt Dunninga-Krugera w codziennym życiu
To zjawisko obserwujemy na co dzień – w rozmowach o polityce, zdrowiu, finansach czy technologiach. W czasach mediów społecznościowych, gdzie każdy może publicznie wypowiedzieć się na każdy temat, efekt Dunninga-Krugera staje się szczególnie widoczny. Dlatego tak ważne jest krytyczne myślenie i gotowość do weryfikowania własnych przekonań.
Efekt Dunninga-Krugera przypomina, iż pewność siebie nie zawsze idzie w parze z wiedzą. W praktyce oznacza to, że:
- warto zachować pokorę wobec własnych kompetencji
- uczyć się na błędach
- być otwartym na opinie innych.
To ważne komponenty, dzięki którym możemy naprawdę się rozwijać.
