Od 1 września br. do szkół podstawowych i ponadpodstawowych wszedł nowy przedmiot edukacja zdrowotna. Jego celem jest wyposażenie dzieci i młodzieży w rzetelną wiedzę, umiejętności oraz postawy umożliwiające skuteczne dbanie o zdrowie we wszystkich jego wymiarach: fizycznym, psychicznym, społecznym, środowiskowym i cyfrowym.
Edukacja zdrowotna zastąpiła wychowanie do życia w rodzinie. Nowy przedmiot jest przeznaczony dla uczniów klas IV-VIII szkół podstawowych i a także klas I-III liceów ogólnokształcących, techników oraz branżowych szkół I stopnia.
– Obejmuje nie tylko obszar medyczny czy biologiczny, ale także zagadnienia związane z emocjami, relacjami, odpowiedzialnością, wartościami i dobrostanem. Uczy podejmowania świadomych decyzji zdrowotnych. Promuje zdrowy styl życia. Rozwija umiejętności komunikacji, empatii i troski o siebie i otoczenie. Pozwala ustrzec się przed różnorodnymi zagrożeniami – od chorób zakaźnych, przez uzależnienia, po dezinformację – zapewnia Ministerstwo Edukacji.
Specjaliści uznali, iż jej wprowadzenie jest niezbędne ze względu na coraz bardziej widoczny kryzys zdrowia psychicznego, zwiększającą się liczbę zagrożeń – m.in. w internecie oraz pogarszające się wskaźniki zdrowia i dobrostanu, nie tylko dzieci i nastolatków, ale także dorosłych.
Nowy przedmiot został podzielony na 11 obszarów tematycznych:
- Wartości i postawy
Treści związane z wartościami i postawami, które kształtuje edukacja zdrowotna.
- Zdrowie fizyczne
Higiena i profilaktyka najważniejszych współcześnie chorób. Rozwijanie m.in. umiejętności przygotowania się do wizyty lekarskiej i udzielania pierwszej pomocy. Podstawowe mierniki zdrowia fizycznego oraz badania diagnostyczne i przesiewowe. Wiedza jak styl życia wpływa na zdrowie.
- Aktywność fizyczna
Zaangażowanie uczniów w promocję ruchu oraz organizację wydarzeń i projektów promujących aktywność fizyczną. Nauka monitorowania aktywności, zmiana codziennych nawyków związanych z ruchem.
- Odżywianie
Planowanie zdrowego odżywiania się, wiedza m.in. o Talerzu Zdrowego Żywienia oraz konsekwencjach zdrowotnych wynikających z niewłaściwego odżywiania. Nauka przygotowywania prostych zdrowych posiłków, rozpoznawania oznaczeń na opakowaniach i etykietach oraz oceny świeżości produktów spożywczych. Wiedza m.in. o negatywnych skutkach niewłaściwych diet, nadużywania suplementów i spożywania napojów energetyzujących.
- Zdrowie psychiczne
Nauka rozpoznawania własnych emocji, stresu, rozwijanie umiejętność radzenia sobie z napięciem i trudnymi sytuacjami. Wiedza na temat depresji, zaburzeń lękowych, zaburzeń odżywiania, zachowań autodestruktywnych i możliwych form wsparcia. Budowanie poczucia własnej wartości, wzmacnianie samooceny oraz rozwijanie relacji opartych na zaufaniu i empatii. Informacje na temat wpływu mediów społecznościowych na psychikę młodych ludzi. Nauka, jak i gdzie szukać pomocy w sytuacjach kryzysowych.
- Zdrowie społeczne
Wiedza o roli rodziny, koleżeństwie, przyjaźni, zauroczeniu, miłości i tworzeniu dojrzałych relacji. Jak dbać o atmosferę w rodzinie i więzi rodzinne oraz jak radzić sobie ze zmianami, które mogą zachodzić w rodzinach. Prawa i obowiązki dzieci i rodziców.
W późniejszych latach: nauka rozpoznawania nieodpowiednich i przemocowych zachowań w relacjach, asertywnego reagowania, rozpoznawania manipulacji i rozwiązywania konfliktów oraz przygotowania do macierzyństwa i dbaniu o długotrwałe relacje.
- Dojrzewanie (tylko w szkole podstawowej)
Wiedza o zmianach fizycznych i psychicznych – zarówno tych, które należą do normy, jak i tych, które powinny skłonić do szukania wsparcia dorosłych. Nauka czym jest dojrzałość i jak dbać w tym czasie o higienę. Informacje o miesiączce i cyklu menstruacyjnym.
- Zdrowie seksualne
Wiedza m.in. na temat budowy narządów płciowych, a także pojęcia autonomii cielesnej, szczególnie ważnej, aby chronić dzieci i młodzież przed przemocą i molestowaniem. Nauka czym jest przekraczanie granic intymnych, jak prawo chroni najmłodszych i gdzie można szukać pomocy. Informacje na temat zagrożeń w internecie (takich jak uwodzenie nieletnich, pornografia czy szantaż).
W starszych klasach omówienie roli odpowiedzialności w odniesieniu do sfery intymnej oraz informacje o antykoncepcji, zapobieganiu infekcjom i chorobom przenoszonym drogą płciową, dbaniu o zdolność do posiadania potomstwa, a także kwestie związane z ciążą.
- Zdrowie środowiskowe
Wiedza na temat wpływu środowiska naturalnego na zdrowie człowieka: zanieczyszczenia powietrza i wód, funkcja terenów zielonych, zmiany klimatu i różnorodność biologiczna. Nauka jak sprawdzać stan zanieczyszczenia powietrza czy natężenie hałasu.
- Internet i profilaktyka uzależnień
Wiedza m.in. na temat higieny cyfrowej, dbania o prywatność w internecie, zagrożeń m.in. cyberprzemocą i hejtem, patostreamingu, challenge’ów, dezinformacji i fake newsów. Profilaktyka używania substancji psychoaktywnych. Promocja higieny cyfrowej i stylu życia wolnego od zachowań ryzykownych.
- System ochrony zdrowia (tylko w szkołach ponadpodstawowych)
Wsparcie najstarszych nastolatków w samodzielnym korzystaniu z systemu ochrony zdrowia po osiągnięciu pełnoletniości. Wiedza m.in. na temat praw pacjenta, sytuacji w jakich należy wezwać zespół ratownictwa medycznego. Wyjaśnienie różnicy między lekiem a suplementem, nauka czytania ze zrozumieniem ulotek oraz korzystania z Internetowego Konta Pacjenta.
opr. dr hab. n. o zdr. Małgorzata Mossakowska
