Bunt 4-latka jest zwykle kompletnym zaskoczeniem dla rodziców. Z dnia na dzień dziecko przestaje słuchać opiekunów, zaczyna niszczyć zabawki, a czasem wręcz robi na złość. Objawy buntu 4-latka bywają trudne także dlatego, iż dziecko odwołuje się do emocji rodziców, woła: „Nie kocham cię”, „Nie chcę”, „Jesteś głupia”, czasami wykrzykuje również niecenzuralne słowa. Aby opanować bunt 4-latka, trzeba wiedzieć, jak z wyczuciem reagować na gwałtowne zachowania dziecka. Co wtedy robić, a czego unikać, podpowiada psycholog.
Bunt 4-latka:
- Objawy buntu 4-lata
- Ile trwa bunt 4-latka?
- Jak sobie radzić z buntem 4-latka?
- Czego nie robić podczas buntu 4-latka?
Bunt 4-latka
Bunt 4-latka to naturalny etap rozwoju dziecka. Większość czterolatków wchodzi w trudną dla rodziców fazę rozwojową, w czasie której dzieci bywają drażliwe, uparte i zbuntowane, zachowują się prowokująco, sprawdzając, jak daleko sięga ich władza nad otoczeniem. Często zbuntowany 4-latek jest arogancki, gwałtownie przyswaja wulgarne słowa i sprawdza, jaki efekt osiągnie, powtarzając je demonstracyjnie.
Bunt 4-latka: objawy
Ponieważ 4-latek jest już zwykle bardzo ruchliwy, dość sprawny fizycznie i bystry, bunt czteroletniego dziecka bywa podwójnie stresujący dla rodziców. Najczęstsze objawy buntu 4-latka to:
- głośne manifestowanie swoich trudnych emocji, jak np. złość, poprzez rzucanie przedmiotami, niszczenie ich, krzyk, rzucanie się na podłogę, kopanie i bicie
- niepodporządkowywanie się zasadom panującym w rodzinie i w domu, donośnie wyrażanie swojego odmiennego zdania lub sprzeciwu wobec próśb rodziców
- próby wymuszania na rodzicach, aby podporządkowali się jego żądaniom
- uciekanie rodzicom i chowanie się
- uparte powtarzanie zasłyszanych przekleństw
- nieustanne powtarzanie słowa „nie”
- wymyślanie kłamstw, przechwalanie się w celu zwrócenia na siebie uwagi
Ile trwa bunt 4-latka?
Bunt 4-latka jest trudnym testem cierpliwości dla rodziców, ale nie trwa wiecznie. Psychologie są zgodni, iż czas buntu 4-latka mija po ok. kilku miesiącach. Pięciolatek jest już zwykle dzieckiem dużo spokojniejszym i zdecydowanie bardziej ugodowym. Następny trudny okres czeka rodziców dopiero… w fazie dojrzewania.
Jak sobie radzić z buntem 4-latka?
Gdy bunt 4-latka się zacznie, większość rodziców nie ma pojęcia, co robić i jak reagować. To czas, kiedy dziecko zaczyna coraz mocniej zaznaczać swoją autonomię, a jego emocje, często jeszcze nie do końca zrozumiałe dla niego samego, mogą przybierać bardzo intensywną formę. Według psychologa niezwykle ważne jest, by rodzice nie dali się sprowokować i sami nie reagowali złością na złość dziecka. Odpowiadanie krzykiem lub karą tylko pogłębia konflikt i uczy dziecko, iż emocje wyrażane w sposób agresywny są akceptowalne. Najbardziej skuteczna jest cierpliwa stanowczość, czyli spokój połączony z jasnym określeniem granic.
Dobrze np. powiedzieć: „Widzę, iż bardzo się zezłościłeś” i dopytać, co się stało. W ten sposób pokazujemy dziecku, iż jego emocje są zauważone i ważne, ale też uczymy je rozpoznawać i nazywać to, co czuje. Taka postawa wspiera rozwój emocjonalny malucha i buduje zaufanie – dziecko wie, iż choćby w trudnych chwilach może liczyć na obecność i wsparcie rodzica.
Ważne, by od obojga opiekunów 4-latek wyraźnie usłyszał, co im się nie podoba w jego zachowaniu i czego nie powinien robić. Dziecko w tym wieku testuje granice – sprawdza, jak daleko może się posunąć i jak reagują dorośli. jeżeli jeden z rodziców reaguje łagodniej, a drugi bardziej surowo, maluch może poczuć się zdezorientowany i niepewny. Dlatego spójność wychowawcza obojga opiekunów ma ogromne znaczenie – dzieci czują się bezpieczniej, gdy wiedzą, czego się spodziewać i jakie zasady obowiązują w domu.
Kluczowe powinno być spokojne i konsekwentne tłumaczenie zarówno zasad zachowania, jak i powodów, dla których nie akceptujecie np. agresji dziecka. Tłumacząc, iż „nie wolno bić, bo to sprawia komuś ból” lub iż „krzyk nie pomoże nam się zrozumieć”, uczymy dziecko empatii i odpowiedzialności za własne czyny. Powtarzalność i jasność komunikatów to podstawa – dziecko potrzebuje wielu powtórzeń, by zrozumieć, iż określone zachowania mają swoje konsekwencje. I choć może się wydawać, iż nas nie słucha – tak naprawdę chłonie więcej, niż nam się wydaje.
Bunt 4-latka: czego nie robić?
Choć bunt 4-latka to wiele wyjątkowo stresujących sytuacji, należy w miarę możliwości powstrzymać się od gwałtownych reakcji, wymyślania kar. I przede wszystkim: nie obrażać się na dziecko!
Pamiętaj, im bardziej dorośli się denerwują, tym bardziej dziecko prowokuje.
Poza tym w okresie buntu 4-latka:
- nie ignoruj niepożądanych zachowań dziecka
- nie bij dziecka i nie strasz go
- nie wyśmiewaj i etykietuj dziecka (to forma przemocy!)
- nie wymyślaj kar, które nie mają nic wspólnego z zachowaniem zbuntowanego 4-latka (np. zakaz oglądania bajki za uciekanie mamie na ulicy)
- nie odwlekaj w czasie konsekwencji zachowania dziecka
Zobacz też:
- 7 sposobów na wychowanie rozpieszczonego dziecka. Nr 5 to fatalny nawyk wielu rodziców
- Całą rodziną uwielbiamy te bajki Disneya. Już po pierwszej mój 3-latek zrozumiał, czym jest przyjaźń i odwaga
- 5 błędów, którymi wpędzisz dziecko w kompleksy. Nr 1 to wstyd dla rodzica
Konsultacja merytoryczna
mgr Agnieszka Galica
Terapeutka rodzinna i małżeńska. Kieruje Pracownią Na uboczu, która jest Psychologiczną Pracownią Konsultacyjno-wychowawczą Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Autorka popularnych bajek i piosenek dla dzieci oraz programów telewizyjnych
