Dyrektywa w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi – ante portas

tunele.inzynieria.com 1 miesiąc temu

W dniu 12 stycznia 2021 r. weszła w życie tytułowa dyrektywa (dalej także: dyrektywa2020/2184). Państwa członkowskie Unii Europejskiej były zobowiązane do implementacji tej dyrektywy do dnia 12 stycznia 2023 roku. Co godne odnotowania aktualnie realizowane są prace nad projektem z dnia 1 października br. ustawy o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz niektórych innych ustaw. W wyniku sfinalizowania tych prac należy żywić nadzieję, iż w 2025 roku dojdzie wreszcie do transpozycji przepisów interesującego nas aktu do rodzimego porządku prawnego. W rezultacie warto poniżej zaprezentować najważniejsze zmiany, które nieuchronnie dotkną szeroko pojętą branżę wod-kan.

Bazując na treści dołączonego do wspomnianego projektu uzasadnienia w pierwszym rzędzie wskazać trzeba, iż projektowana ustawa przewiduje, w ramach transpozycji dyrektywy 2020/2184:

określenie obowiązków dostawców wody obejmujących badania jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w zakresie wewnętrznej kontroli jakości wody;
doprecyzowanie kompetencji organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz procedur w zakresie nadzoru nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, obejmujących monitoring jakości wody, ocenę przydatności wody do spożycia przez ludzi, oceny obszarowe jakości wody oraz procedowanie wniosków zgód na odstępstwa od spełniania wymagań jakościowych dla wody;
uregulowanie obowiązków dostawców wody (w szczególności przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych), organów Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie oraz ministra adekwatnego do spraw gospodarki wodnej w zakresie wykonania oceny strat wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wielkości wycieków wody) oraz opracowania planów działania w celu ograniczenia strat wody;
zobowiązanie dostawców wody do wykonywania ocen ryzyka w obszarach zasilania ujęć wody i systemach zaopatrzenia w wodę oraz podejmowania działań mających na celu zarządzanie ryzykiem w systemach zaopatrzenia w wodę; określenie kompetencji organów Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie w zakresie opiniowania przeprowadzonych ocen ryzyka w obszarach zasilania ujęć wody i zarządzania ryzykiem w obszarach zasilania ujęć wody;
zobowiązanie właścicieli lub zarządców nieruchomości do wykonywania ocen ryzyka w wewnętrznych systemach wodociągowych, uregulowanie procedur nabywania uprawnień do wykonywania tych ocen;
określenie kompetencji adekwatnych organów w zakresie wydawania ocen lub zgód dotyczących stosowania materiałów lub wyrobów służących do dystrybucji albo uzdatniania wody; określenie zasad dopuszczania do użytkowania materiałów i wyrobów budowlanych kontaktujących się z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi, z uwzględnieniem mechanizmu europejskiej listy pozytywnej, oraz materiałów i wyrobów stosowanych do uzdatniania wody;
ustanowienie procedur i nałożenie obowiązków na organy lub inne jednostki organizacyjne gminy w zakresie identyfikacji osób lub grup ludności pozbawionych dostępu albo posiadających ograniczony dostęp do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, oraz we współpracy z dostawcami wody podejmowania działań w celu zapewnienia lub poprawy dostępu tych osób / grup do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi;
szczegółowe uregulowanie obowiązków dostawców wody w zakresie informowania konsumentów o jakości, cenach i zużyciu wody oraz określenie środków przekazywania tych informacji;
określenie kompetencji adekwatnych organów w zakresie opracowywania zbiorów danych i sprawozdań na potrzeby wypełnienia zobowiązań raportowych dotyczących działań, o których mowa w pkt 2–5 i 7, wobec Komisji Europejskiej, Europejskiej Agencji Środowiska oraz Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób.

Dostawa wody i inne nowe definicje

Projekt wprowadza definicję dostawcy wody. Autorzy uzasadnienia akcentują, iż dostawca wody to pojęcie szersze niż przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne. Oprócz przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego będzie nim w szczególności: spółka wodna, gmina realizująca zadania zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi bez wyodrębnienia przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego, wspólnota mieszkaniowa posiadająca własne ujęcie wody. Pojęcie dostawcy wody jest więc najważniejsze by osiągnąć cel transpozycji dyrektywy.

Projekt wprowadza definicję dostawcy wody. Autorzy uzasadnienia akcentują, iż dostawca wody to pojęcie szersze niż przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne

Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne jest więc jednym z rodzajów dostawcy wody, w stosunku do którego stosują się przepisy dotyczące formy prawnej, taryf itp., natomiast przepisy dot. jakości wody stosują się do wszystkich dostawców wody (powyżej progu 10 m3 dostarczanej wody dziennie lub dostarczaniu wody więcej niż 50 osobom). Za przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne uznaje się przedsiębiorcę, o ile prowadzi działalność gospodarczą w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków, oraz gminne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, prowadzące tego rodzaju działalność. Projektowana regulacja wprowadza w stosunku do przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych bardziej rygorystyczne wymogi niż dla innych dostawców wody, ponieważ odbiorcy usług wodociągowo-kanalizacyjnych zawierają z przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym pisemną umowę o świadczenie usług wodociągowo-kanalizacyjnych z zakresu zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków.

Definicja dostawcy wody to nie jedyna nowa definicja, która już niedługo zacznie obowiązywać na gruncie tzw. ustawy zaopatrzeniowej. W tym miejscu wskazać należy tytułem przykładu na definicję monitoringu operacyjnego (jest to obowiązek dostawców wody realizowany w celu szybkiej identyfikacji problemów z jakością wody) i monitoringu zgodności (dostawca wody będzie zobowiązany do realizowania monitoringu zgodności w punktach zgodności w celu sprawdzenia spełniania wymagań dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, a organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej lub organy Wojskowej Inspekcji Sanitarnej będą sprawowały nadzór nad tym monitoringiem i przy ustalaniu harmonogramu pobierania próbek wody do badań jakości wody). Co więcej, projekt ustawy wprowadza definicję ryzyka (połączenie prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia niebezpiecznego oraz dotkliwości jego skutków, w przypadku pojawienia się zagrożenia i zdarzenia niebezpiecznego w systemie zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi), definicję wewnętrznego systemu wodociągowego (wewnętrzny system wodociągowy to system obejmujący przewody wodociągowe wraz z uzbrojeniem i urządzeniami zainstalowane między kranami używanymi zwykle do poboru wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi a siecią wodociągową, na który składa się instalacja wodociągowa oraz przyłącze wodociągowe, pod warunkiem, iż podlega ono odpowiedzialności odbiorcy usług) oraz definicję wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Będzie to woda w stanie pierwotnym lub po uzdatnieniu, przeznaczona do picia, wytwarzania, przygotowania żywności lub innych celów gospodarczych, zarówno w obiektach publicznych, jak i prywatnych, niezależnie od jej pochodzenia i od tego, czy jest dostarczana z sieci dystrybucyjnej, cystern, w tym również przewoźnych zbiorników, lub rozlewana do butelek lub pojemników, z uwzględnieniem wody źródlanej, oraz woda wykorzystywana przez każde przedsiębiorstwo spożywcze do wytworzenia, przetworzenia, konserwowania lub wprowadzania do obrotu produktów lub substancji przeznaczonych do spożycia przez ludzi, z wyłączeniem wody wykorzystywanej przez przedsiębiorstwo spożywcze, której jakość nie może wpływać na bezpieczeństwo środków spożywczych w ich końcowej postaci oraz pod warunkiem, iż zaopatrzenie w wodę podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo spożywcze spełnia wymogi określone w przepisach z zakresu higieny żywności, w szczególności wynikające z systemu analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli, oraz jest objęte działaniami naprawczymi. Rzecz jasna nie są to wszystkie istotne i godne prezentacji nowe definicje legalne, jednakże ramy niniejszego opracowania nie pozwalają na pełną ich ekspozycję.

Za przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne uznaje się przedsiębiorcę, o ile prowadzi działalność gospodarczą w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków, oraz gminne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, prowadzące tego rodzaju działalność

Podejście oparte na ryzyku

W uzasadnieniu zwraca się uwagę, iż projektowane przepisy mają na celu ustanowienie obowiązku podejścia do bezpieczeństwa wody opartego na ryzyku, obejmującego cały łańcuch dostaw wody, bazującego na: ocenie ryzyka i zarządzaniu ryzykiem w obszarze zasilania dla ujęć wody przeznaczonych do spożycia przez ludzi, ocenie ryzyka i zarządzaniu ryzykiem w systemie zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi oraz ocenie ryzyka w wewnętrznych systemach wodociągowych. W konsekwencji dostawcy wody zobowiązani są do przeprowadzenia oceny ryzyka w następujących elementach łańcucha dostaw wody:

w obszarach zasilania ujęć wody przeznaczonych do spożycia przez ludzi – po raz pierwszy w terminie do 31.12.2026 r., a następnie co 6 lat dokonuje przeglądu i w razie potrzeby aktualizacji oceny ryzyka,
w systemie zaopatrzenia w wodę – po raz pierwszy w terminie do 30.06.2028 r., a następnie co 6 lat dokonuje przeglądu i w razie potrzeby aktualizacji oceny ryzyka – przeprowadzana na podstawie obowiązującej w czasie dokonywania tej oceny normy PN-EN 15975-2 ,,Bezpieczeństwo zaopatrzenia w wodę do spożycia – Wytyczne dotyczące zarządzania kryzysowego i ryzyka – Część 2: Zarządzanie ryzykiem”.

Ocenę ryzyka w obszarze zasilania dla ujęć wody przeznaczonych do spożycia przez ludzi będzie wykonywał dostawca wody. Będzie on przekazywał raport z oceny ryzyka do adekwatnego dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej, który będzie zarządzał ryzykiem w obszarze zasilania ujęcia wody we współpracy z dostawcami wody, gminami oraz podmiotami odpowiedzialnymi za zanieczyszczenie. Nadto, dostawca wody, jeżeli prowadzi monitoring w obszarze zasilania ujęcia wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, jak również wody surowej, informuje dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej o zaobserwowanych tendencjach i nietypowych liczbach lub stężeniach monitorowanych parametrów lub substancji, które mogą mieć wpływ na proces uzdatniania wody.

W celu umożliwienia dostawcy wody dostosowania monitoringu do głównych rodzajów ryzyka i zastosowania środków niezbędnych do zarządzania rodzajami ryzyka zidentyfikowanymi w łańcuchu dostaw począwszy od poboru wody, przez uzdatnianie, magazynowanie i dystrybucję wody, dostawca wody będzie wykonywał co 6 lat przegląd oceny ryzyka i w razie potrzeby jej aktualizację, oraz zarządzał ryzykiem w systemie zaopatrzenia w wodę („ocena ryzyka w systemie zaopatrzenia”). W ramach oceny ryzyka w systemie zaopatrzenia dostawca wody zweryfikuje, czy stosowane w tym systemie materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi oraz substancje do uzdatniania wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi spełniają wymogi ustawowe.

Właściciel i zarządca nieruchomości

Autorzy uzasadnienia powołując się także na ugruntowaną zasadę z art. 61 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2024 r. poz. 725, z późn. zm.), zgodnie z którą za utrzymanie obiektu budowlanego odpowiada właściciel lub zarządca nieruchomości, akcentują, iż projekt nakłada na właściciela lub zarządcę obowiązek wykonania oceny ryzyka w wewnętrznym systemie wodociągowym. Właściciel lub zarządca budynku dokonuje oceny ryzyka w wewnętrznym systemie wodociągowym w terminie do 30 czerwca 2028 r. Następnie, co 6 lat właściciel lub zarządca nieruchomości dokonuje przeglądu i w razie potrzeby aktualizacji oceny ryzyka. Odnotowują przy tym, iż skoro nałożenie jednostronnego obowiązku monitorowania na wszystkie zabudowania prywatne i publiczne spowodowałoby nadmiernie wysokie koszty, adekwatnszym rozwiązaniem tego problemu jest ocena ryzyka w wewnętrznych systemach wodociągowych, a następnie co 6 lat jej przegląd i ewentualna aktualizacja, która obejmuje ogólną analizę potencjalnych ryzyk związanych z wewnętrznym systemem wodociągowym oraz z powiązanymi produktami i materiałami użytymi w tym systemie, a także ustalenie, czy te potencjalne ryzyka mają wpływ na jakość wody w punktach czerpalnych używanych zwykle do poboru wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Ogólna analiza ryzyk związanych z wewnętrznym systemem wodociągowym powinna zawierać następujące elementy:

wywiad wstępny (uzyskanie wstępnych informacji na temat kluczowych czynników mających wpływ na jakość wody w budynku),
analizę projektu instalacji oraz dostępnych danych o budynku (w tym wiek budynku, kubatura, dokonane modernizacje i remonty),
audyt w budynku (sprawdzenie i udokumentowanie wszystkich elementów mających wpływ na jakość wody, sfotografowanie, opis),
zebranie i analiza atestów produktów, które mają kontakt z wodą,
przygotowanie dokumentacji (w tym: opisu systemów wodociągowych, oceny ryzyka na podstawie zidentyfikowanych zagrożeń, prawdopodobieństwa wystąpienia oraz grup ryzyka osób które mają kontakt z wodą, opracowanie zaleceń w postaci działań naprawczych).

W odniesieniu do wewnętrznych systemów wodociągowych obiektów priorytetowych oraz obiektów, dla których w ocenie ryzyka zdefiniowano ryzyko dla jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi i zdrowia ludzi, pod uwagę brane są również wyniki badań w kierunku bakterii z rodzaju Legionella w ciepłej wodzie użytkowej lub stężenia ołowiu w wodzie znajdującej się w wewnętrznym systemie wodociągowym. Przewiduje się również wyróżnienie w rozporządzeniu ministra adekwatnego do spraw zdrowia rodzajów obiektów priorytetowych, ze względu na konieczność monitoringu bakterii z rodzaju Legionella w ciepłej wodzie użytkowej lub ołowiu w wewnętrznych systemach wodociągowych. W projektowanych przepisach wykonawczych, do obiektów priorytetowych, dla których ocena ryzyka w wewnętrznym systemie wodociągowym obejmuje badania w kierunku bakterii z rodzaju Legionella w ciepłej wodzie użytkowej, planuje się uwzględnić: budynki użytkowane przez podmioty wykonujące działalność leczniczą w rodzaju: stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne szpitalne, stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne inne niż świadczenia szpitalne (świadczenia opiekuńcze, pielęgnacyjne, paliatywne, hospicyjne, świadczenia z zakresu opieki długoterminowej, rehabilitacji leczniczej, leczenia uzależnień, psychiatrycznej opieki zdrowotnej oraz lecznictwa uzdrowiskowego), zamieszkania zbiorowego (czynne sezonowo lub związane z turystyką), zakłady karne i areszty śledcze, budynki użyteczności publicznej, w których podczas użytkowania wewnętrznych systemów wodociągowych lub związanych z nimi urządzeń wytwarzany jest aerozol wodny. Natomiast do obiektów priorytetowych, dla których ocena ryzyka w wewnętrznym systemie wodociągowym obejmuje badania stężenia ołowiu, planuje się zaliczyć budynki użytkowane przez przedsiębiorstwa lub części przedsiębiorstw podmiotów wykonujących działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne szpitalne, świadczone wyłącznie w odniesieniu do kobiet ciężarnych i dzieci w wieku do lat 6 lub stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne inne niż świadczenia szpitalne, świadczone wyłącznie w stosunku do kobiet ciężarnych i dzieci w wieku do lat 6, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży lub placówki opiekuńczo-wychowawcze i placówki oświatowe, w których przebywają dzieci w wieku do lat 6. Częstotliwość wykonywania badań w poszczególnych obiektach będzie ustalona w oparciu o analizę ryzyka, wyniki badań stężenia ołowiu oraz wyniki badań bakterii z rodzaju Legionella w ciepłej wodzie użytkowej.

Właściciele lub zarządcy nieruchomości muszą pamiętać, iż zmuszeni będą do zapewnienia skutecznych i proporcjonalnych do ryzyka środków kontroli i zarządzania w celu zapobiegania występowaniu ognisk choroby lub wyeliminowania ewentualnych ognisk w odniesieniu do bakterii z rodzaju Legionella w ciepłej wodzie użytkowej. Ponadto powinni oni wymienić elementy zawierające ołów w istniejących wewnętrznych systemach wodociągowych. Uwaga: przedmiotowy obowiązek jest jednak uzależniony od opłacalności lub technicznej możliwości. Ocena spełnienia tych warunków jest pozostawiona samym właścicielom lub zarządcom nieruchomości, projekt nie zakłada nakładania administracyjnych nakazów wykonania prac polegających na wymianie ołowianych rur.

Mając świadomość, iż niniejsze opracowanie nie uzurpuje sobie prawa do pełnej prezentacji zapisów projektu, w kolejnym numerze przedstawione zostaną kolejne ważne zmiany.

Idź do oryginalnego materiału