Jak działa dutasteryd?
Działanie dutasterydu polega na ograniczaniu powstawania dihydrotestosteronu, czyli hormonu, który odgrywa kluczową rolę w procesie łysienia androgenowego. To właśnie dihydrotestosteron osłabia mieszki włosowe, powodując, iż włosy stają się coraz cieńsze, słabsze i z czasem przestają rosnąć. Proces ten dotyczy głównie okolicy czoła oraz czubka głowy i ma charakter stopniowy, dlatego przez długi czas może pozostać niezauważony.
Sprawdź również: Wcierka na łysienie androgenowe – nowa recepturowa formuła
Zmniejszenie ilości dihydrotestosteronu w obrębie skóry głowy pozwala spowolnić ten proces. Mieszki włosowe przestają być tak silnie obciążone, a włosy zyskują lepsze warunki do wzrostu. W praktyce oznacza to ograniczenie wypadania włosów oraz poprawę ich kondycji. Pierwsze widoczne efekty pojawiają się zwykle od około dwóch do trzech miesięcy regularnego stosowania preparatu, co jest typowe dla terapii ukierunkowanych na wzrost włosów.
W ostatnich latach dutasteryd coraz częściej jest wykorzystywany w postaciach do stosowania miejscowego, takich jak wcierki, roztwory czy żele nakładane bezpośrednio na skórę głowy. Taka forma pozwala działać dokładnie tam, gdzie problem występuje, a jednocześnie ogranicza wpływ substancji na cały organizm.
Charakterystyka surowca
Dutasteryd występuje w postaci jasnego, niemal białego lub lekko żółtawego proszku. Nie rozpuszcza się w wodzie i bardzo słabo rozpuszcza się w alkoholu, co sprawia, iż praca z tym surowcem bywa wymagająca. Najlepszą rozpuszczalność wykazuje w rozpuszczalnikach, które nie są stosowane w recepturze aptecznej, dlatego konieczne jest stosowanie odpowiednich dodatków poprawiających jego rozpuszczanie.
Warto zaznaczyć, iż dutasteryd jest stosunkowo nowym surowcem wykorzystywanym w recepturze. w tej chwili nie ma ustalonego limitu finansowania, co może mieć znaczenie przy wycenie leku recepturowego. Farmakopea nie określa również maksymalnych dawek dla postaci stosowanych zewnętrznie, co daje większą elastyczność w przygotowywaniu preparatów do stosowania na skórę głowy.
Skuteczność dutasterydu
Badania oraz obserwacje kliniczne wskazują, iż dutasteryd może działać skuteczniej niż finasteryd, który również stosowany jest w leczeniu łysienia androgenowego. Wynika to z silniejszego ograniczania powstawania dihydrotestosteronu. Szczególnie korzystne efekty obserwuje się przy stosowaniu miejscowym, gdzie substancja działa bezpośrednio w obrębie skóry głowy.
Dużą zaletą dutasterydu stosowanego zewnętrznie jest dobra tolerancja. Ograniczone wchłanianie do organizmu zmniejsza ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, które mogą pojawić się przy stosowaniu doustnym. Preparaty są zwykle łagodne dla skóry i rzadko powodują podrażnienia.
Przygotowanie leków z dutasterydem
Podczas sporządzania leków z dutasterydem należy zachować szczególną ostrożność. Substancja ta nie powinna mieć kontaktu z kobietami w ciąży ani z kobietami w wieku rozrodczym. Ryzyko wynika z wpływu dutasterydu na gospodarkę hormonalną, który w przypadku narażenia płodu męskiego może prowadzić do zaburzeń rozwoju narządów płciowych.
Z tego powodu zaleca się stosowanie rękawiczek, maseczki oraz odzieży ochronnej. Lek najlepiej przygotowywać na końcu pracy recepturowej, a po zakończeniu dokładnie umyć stanowisko pracy detergentem. Należy również pamiętać o dokładnym myciu używanych utensyliów, najlepiej w rękawiczkach ochronnych. Preparatów z dutasterydem nie wykonuje się pod lożą z nawiewem laminarnym.
Sama praca z dutasterydem nie należy do łatwych, ponieważ substancja ta nie rozpuszcza się w wodzie ani w alkoholu. Zauważono jednak, iż dodatek oleju rycynowego znacząco poprawia jej rozpuszczalność. W praktyce przyjmuje się, iż stężenie oleju rycynowego powinno wynosić co najmniej 10 procent, aby uzyskać klarowny roztwór.
Zobacz też: Leki recepturowe pomocne w leczeniu łysienia
Recepta 1
Rp.
Dutasteryd 0,25
Oleum ricini 10,0
Ethanoli 96% ad 100,0
Sposób wykonania polega na przygotowaniu niezbędnych narzędzi, odważeniu składników oraz połączeniu oleju rycynowego z alkoholem. Mieszaninę delikatnie ogrzewa się, a następnie dodaje dutasteryd i miesza do całkowitego rozpuszczenia. Gotowy preparat przelewa się do butelki z aplikatorem ułatwiającym dawkowanie.
Recepta 2
Rp.
Dutasteryd 0,25
Minoksydyl 5,0
Oleum ricini 5,0
Glicerol 15,0
Ethanoli 96% ad 100,0
W tej recepcie obecność minoksydylu pozwala zmniejszyć ilość oleju rycynowego do 5%. Preparat wykonuje się poprzez stopniowe łączenie składników, zaczynając od alkoholu i oleju rycynowego, następnie dodając dutasteryd, glicerol i na końcu minoksydyl. Do przygotowania leku bardzo dobrze sprawdza się mieszadło magnetyczne z płytą grzewczą.
Gotowy preparat przechowuje się w temperaturze pokojowej przez okres do 30 dni. Do leku należy dołączyć informację o konieczności ochrony przed światłem.
O czym pamiętać podczas przygotowywania leków z dutasterydem?
Praca z dutasterydem pokazuje, iż skuteczna terapia łysienia androgenowego wymaga nie tylko odpowiedniego wyboru substancji czynnej, ale także adekwatnej formy jej stosowania i przestrzegania zasad bezpieczeństwa. Preparaty miejscowe pozwalają kontrolować proces wypadania włosów w konkretnym obszarze, a efekty pojawiają się dopiero po systematycznym stosowaniu przez kilka miesięcy.
Podczas przygotowywania leków istotne jest stosowanie odpowiednich dodatków oraz zachowanie środków ostrożności, co minimalizuje ryzyko dla osoby przygotowującej preparat. Wiedza na temat adekwatności surowca, sposobów jego rozpuszczania i przechowywania jest kluczowa, aby lek był bezpieczny i skuteczny.
Edukacyjnie warto zapamiętać, iż skuteczność terapii zależy od połączenia kilku czynników: regularnego stosowania, prawidłowej receptury oraz adekwatnej pielęgnacji i ochrony skóry głowy. Świadome podejście do wszystkich tych elementów pozwala uzyskać najlepsze rezultaty w terapii łysienia androgenowego.
Autor: mgr farm. Martyna Brzezińska
Bibliografia:
- Farmakopea XIII
- Panuganti V, Kumar Madala P, Ramalingayya Grandhi V, et al. (03 sierpnia 2025) Randomizowane, podwójnie ślepe, placebo i aktywne kontrolowane badanie fazy II w celu oceny bezpieczeństwa i skuteczności nowego miejscowego roztworu dutasterydu (0,01%, 0,02% i 0,05% w/v) u mężczyzn z łysieniem androgenowym. Cureus 17(8): e89309. doi:10.7759/cureus.89309https://www.cureus.com/articles/375228#!/ (dostęp 16.12.2025)
- Americen Hair Loss Association, Topical Dutasteride,
https://www.americanhairloss.org/hair-loss-treatment/drug-therapy/topical-dutasteride/ (dostęp 16.12.2025) - Webinar Akademia Fagronu – Dutasteryd
