Jak działają kwasy omega-3?
Do kwasów omega-3 należą m.in. kwasy dokozaheksaenowy (DHA) i eikozapentaenowy (EPA), o udowodnionym w badaniach naukowych korzystnym działaniu w zapobieganiu chorób układu sercowo-naczyniowego. Mechanizm tego działania opiera się głównie na zwiększeniu ilości DHA i EPA w fosfolipidach błon komórkowych, co podnosi próg pobudliwości komórek i działa antyarytmicznie. Kwasy omega-3 obniżają również ciśnienie tętnicze krwi poprzez korzystny wpływ na naczynia tętnicze i czynność śródbłonka a także efekt antyagregacyjny. Dodatkowo kwasy omega-3 zmniejszą wytwarzanie cytokin prozapalnych – na przykład interleukiny 6 czy czynnika martwicy nowotworów.
Omega-3 a odporność
Nie da się ukryć, iż sezon jesienno-zimowy od zawsze kojarzy się ze zwiększoną zapadalnością na infekcje – zarówno bakteryjne jak i wirusowe. Pacjenci szukają sposobu jak uchronić się przed kolejną chorobą i poprawić odporność.
Kwasy dokozaheksaenowy (DHA) i eikozapentaenowy poprzez regulację aktywności makrofagów, limfocytów T i B oraz wspomaganie produkcji przeciwzapalnych eikozanoidów, rezolwin i protektyn, ograniczają nadmierną reakcję zapalną. Wzmacniają również integralność błon śluzowych, wzmacniając tym samym pierwszą linię obrony immunologicznej.
Suplementacja DHA i EPA w populacji pediatrycznej, wiązała się z niższą częstością infekcji górnych dróg oddechowych. Badania wykazały również korzyści kliniczne u pacjentów ciężko chorujących na Covid-19 czy u pacjentów septycznych.
Najwięcej korzyści z suplementacji kwasów omega-3 odniosą oczywiście osoby, które nie dostarczają z dietą odpowiedniej ilości EPA i DHA.
Kwasy omega-3 a depresja
Sezon jesienno-zimowy a co za tym idzie – niedobór światła słonecznego, to czas kiedy część pacjentów odczuwa objawy tzw. depresji sezonowej, czyli sezonowych zaburzeń afektywnych (SAD).
Zbyt niskie stężenie kwasów omega-3, zwłaszcza DHA, jest związane z osłabieniem przekaźnictwa serotoninergicznego. Ponadto dane epidemiologiczne wskazują na zależność między spożyciem ryb w poszczególnych regionach świata a występowaniem depresji. Im mniejsze spożycie ryb, które są doskonałym źródłem kwasów omega-3, tym wyższy wskaźnik zachorowalności na depresję. Na podstawie randomizowanych badań wiemy już, iż dodanie kwasów omega-3 do standardowej terapii zaburzeń afektywnych jednobiegunowych i dwubiegunowych, przynosi korzystne rezultaty i może być traktowane jako leczenie dodatkowe epizodu depresji.
EPA i DHA a zmiany skórne
Podobnie jak depresja, również łuszczyca może nasilać się w okresie jesienno-zimowym. Wpływa na to mniejsza ilość światła słonecznego, a tym samym niższa produkcja skórna witaminy D, niska wilgotność powietrza w pomieszczeniach, w wyniku ogrzewania. Nie bez znaczenia jest również większa zapadalność na infekcje i utrzymujący się stan zapalny w organizmie. Także atopowe zapalenie skóry z reguły nasila się w okresie jesienno-zimowym.
U tych pacjentów, suplementacja kwasami omega-3 może przynieść wymierne korzyści, głównie ze względu na przeciwzapalne działanie kwasów EPA i DHA. jeżeli dieta nie jest wystarczająco bogata w tłuste ryby, orzechy, nasiona czy oleje roślinne – suplementacja kwasów omega-3 może okazać się niezbędna.
Suplementacja EPA i DHA w nieswoistych chorobach zapalnych jelit
Nie tylko depresja, czy choroby skóry, ale także nieswoiste choroby zapalne jelit mogą się nasilać w okresie grzewczym. Wpływ ma na to oczywiście zwiększona zachorowalność na infekcje, ale również zmiany w diecie, zmniejszenie ilości spożywanych warzyw a także obniżenie aktywności fizycznej.
Oprócz adekwatności przeciwzapalnych kwasów omega-3, badania na modelu zwierzęcym wykazały, iż podaż tych kwasów tłuszczowych korzystnie wpływa na mikrobiom jelitowy – obserwowano wzrost liczebności Bifidobacterium i Lactobacillus oraz niektórych bakterii typu Bacteroidetes.
I chociaż brak konkretnych rekomendacji, jakie ilości kwasów omega-3 należy stosować w chorobach gastroenterologicznych, pacjenci mierzący się z chorobą Leśniewskiego-Crohna czy wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, mogą odnieść korzyści z suplementacji EPA i DHA – szczególnie w fazie zaostrzeń i sezonie jesienno-zimowym.
Podsumowując, dieta bogata w kwasy omega-3 przynosi szereg korzyści, zarówno osobom z problemami kardiologicznymi, jak i cierpiącymi na choroby skóry, depresję czy nieswoiste choroby zapalne jelit albo inne choroby z autoagresji. Suplementacja EPA i DHA może przynieść korzyści także osobom z osłabioną odpornością, które często walczą z infekcjami wirusowymi i bakteryjnymi.
Warto, aby farmaceuci zwracali uwagę pacjentom na korzyści wynikające z regularnej podaży kwasów EPA i DHA i rekomendowali suplementację, w sytuacji gdy dieta nie zaspokaja tych potrzeb.
Autor: mgr farm. Anna Janaszkiewicz
Źródła:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20207123/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18360184/
https://www.psychiatriapolska.pl/pdf-154482-79032?filename=79032.pdf
https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/inne/wsparcie-zywieniowe-w-luszczycy/
https://dietetycy.org.pl/kwasy-tluszczowe-omega-3-a-mikrobiom-jelitowy/
