Osoby współuzależnione często doświadczają powtarzających się, toksycznych relacji, które utrudniają im budowanie zdrowych związków. Ten wybór partnerów nie jest przypadkowy – wynika z głębokich mechanizmów psychologicznych, charakterystycznych dla współuzależnienia. Współuzależnienie prowadzi do utraty własnej tożsamości, ponieważ osoba nadmiernie koncentruje się na potrzebach i problemach partnera, jednocześnie zaniedbując własne potrzeby.
W rezultacie trudność w stawianiu granic i mówieniu „nie” sprzyja pozostawaniu w relacjach destrukcyjnych, które mogą prowadzić do chronicznego poczucia bezradności i frustracji.
Mechanizmy wyboru toksycznych partnerów
1. Utrata tożsamości i zaniedbywanie własnych potrzeb
Osoby współuzależnione często tracą kontakt ze sobą i swoimi potrzebami. Ich życie koncentruje się wokół partnera, co prowadzi do stopniowego zaniku autonomii emocjonalnej. W takich warunkach łatwo ulegają manipulacjom i niezdrowym wzorcom zachowań partnera.
2. Niska samoocena i lęk przed samotnością
Brak poczucia własnej wartości oraz obawa przed samotnością sprawiają, iż osoby współuzależnione mogą szukać partnerów, którzy wymagają opieki lub „ratowania”. Taki mechanizm pogłębia zależność i utrwala szkodliwe wzorce, utrzymując cykl współuzależnienia.
3. Wzorce z dzieciństwa i wcześniejszych relacji
Często wybory partnerskie są odzwierciedleniem wcześniejszych doświadczeń rodzinnych. Osoby wychowane w środowisku dysfunkcyjnym – gdzie pojawiały się uzależnienia, przemoc lub zaniedbanie – mogą nieświadomie powielać schematy „ratownika” lub „ofiary” w dorosłych relacjach.
4. Idealizacja partnera i przekonanie o możliwości jego zmiany
Współuzależnieni często wierzą, iż mogą zmienić partnera lub „naprawić” jego zachowania. Idealizacja partnera i zaprzeczanie problemom utrudniają realistyczną ocenę relacji, co sprawia, iż toksyczny związek trwa dłużej, a osoba współuzależniona wciąż angażuje się w szkodliwe dynamiki.
5. Trudność w stawianiu granic
Brak umiejętności wyznaczania zdrowych granic powoduje, iż osoby współuzależnione tolerują zachowania destrukcyjne. Nie potrafią mówić „nie”, choćby gdy ich prawa i potrzeby są naruszane, co sprzyja utrzymywaniu się w toksycznych związkach.
Jak psychoterapia wspiera osoby współuzależnione?
Psychoterapia współuzależnienia ma na celu przede wszystkim uświadomienie mechanizmów, które prowadzą do wyboru toksycznych partnerów, oraz przywrócenie równowagi emocjonalnej i autonomii.
Kluczowe cele terapii:
-
Odbudowa własnej wartości i poczucia niezależności emocjonalnej
-
Nauka stawiania granic i rozwijanie asertywności w relacjach
-
Przełamywanie destrukcyjnych wzorców zachowań i myślenia
-
Konfrontacja z rzeczywistością i uświadomienie, iż kontrola dotyczy wyłącznie własnego życia, a nie partnera
-
Przerwanie cyklu współuzależnienia, umożliwiające budowanie zdrowych relacji
Psychoterapia może odbywać się zarówno indywidualnie, jak i w formie grup wsparcia. Wsparcie terapeutyczne jest kluczowe, aby przerwać schemat powtarzania toksycznych relacji i nauczyć się funkcjonowania w sposób zdrowy emocjonalnie.
Podsumowanie
Wybór toksycznych partnerów przez osoby współuzależnione wynika z połączenia wielu czynników – utraty tożsamości, lęku przed samotnością, powtarzanych wzorców z dzieciństwa oraz potrzeby ratowania innych. Zrozumienie tych mechanizmów i podjęcie psychoterapii współuzależnienia pozwala odzyskać autonomię, nauczyć się stawiać granice i wreszcie budować zdrowe, satysfakcjonujące relacje.
Bibliografia
-
Poradnia Harmonia. Terapia uzależnień i współuzależnienia w Warszawie. https://poradnia-harmonia.pl/terapia-uzaleznien-i-wspoluzaleznienia-warszawa/
-
PokonajLek.pl. Współuzależnienie – jak je rozpoznać i leczyć? https://pokonajlek.pl/wspoluzaleznienie/
-
Centrum Dobrej Terapii. Czym jest współuzależnienie? https://www.centrumdobrejterapii.pl/materialy/czym-jest-wspoluzaleznienie/
-
Alkoholizm.org.pl. Terapia dla osób współuzależnionych. https://www.alkoholizm.org.pl/uslugi/terapia-dla-osob-wspoluzaleznionych/
-
Odnowa24h.pl. Terapia współuzależnienia – dla kogo i dlaczego jest ważna? https://odnowa24h.pl/terapia-wspoluzaleznienia-dla-kogo-i-dlaczego-jest-wazna/
-
Psychologia.edu.pl. Koncepcja i terapia współuzależnienia. https://psychologia.edu.pl/czytelnia/52-alkoholizm-i-narkomania/625-koncepcja-i-terapia-wspoluzaleznienia.html