Lanolina (Adeps lanae) to wosk otrzymywany z wełny owiec (Ovis aries). Stanowi mieszaninę estrów kwasów tłuszczowych ze sterolami.
Wygląd lanoliny
Jest to żółta, tłusta substancja o charakterystycznym zapachu zbliżonym do alkoholu, który w procesie obróbki wełny niemal znika. Po stopieniu jest przezroczystą lub prawie przezroczystą żółtą cieczą. Roztwór lanoliny w eterze naftowym jest opalizujący. Lanolina nie rozpuszcza się w wodzie, natomiast jest rozpuszczalna w tłuszczach. Jest naturalnym emulgatorem, ma zdolność wchłonięcia wody w ilości dwa razy większej w stosunku do swojej masy. Jej liczba wodna wynosi około 200.
Zastosowanie lanoliny
Stosowana w maściach i kremach oraz emulsjach płynnych do użytku zewnętrznego. Jest dobrym emulgatorem typu w/o, dobrze wchłania wodę i ułatwia resorpcję substancji leczniczych przez skórę. Podnosi liczbę wodną innych podłoży. Lanolina apteczna per se nie nadaje się jako samodzielne podłoże ze względu na dużą lepkość i adekwatności organoleptyczne. Najczęściej jest przepisywana w połączeniu z wazeliną.
Czytaj także: Emulgatory występujące w recepturowych podłożach maściowych
Rodzaje lanoliny
Lanolina bezwodna (Lanolinum anhydricum) jest stosowana w recepturze aptecznej i kosmetyce.
Z kolei lanolina uwodniona (Adeps lanae cum aqua) wg FP XIII zawiera 25% wody i może być stosowana jako samodzielne podłoże.
Lanolina wchodzi w skład Unguentum simplex, Unguentum molle oraz farmakopealnych maści z ichtiolem (ichtiolowo-kamforowej).
Największą wadą lanoliny jest jej niska trwałość chemiczna. Substancja ta łatwo ulega utlenieniu. Poprzez dodatek przeciwutleniaczy takich jak tokoferol można ograniczyć to zjawisko.
Czytaj także: Lanolina
Dlaczego lanolinę należy przechowywać w lodówce?
Główne powody, dla których powinniśmy przechowywać lanolinę w temperaturze lodówkowej, to:
- zabezpieczenie przed jełczeniem
- zachowanie adekwatnej konsystencji
- ochrona przed zanieczyszczeniem
- stabilność chemiczna.
Lanolina to tłuszcz, więc podlega procesom jełczenia. W trakcie tego procesu dochodzi do utleniania kwasów tłuszczowych lub hydrolizy zawartych w tłuszczach wiązań estrowych. Reakcje te prowadzą do powstawania produktów ubocznych takich jak wolne kwasy tłuszczowe, nadtlenki, aldehydy czy ketony. Zjawisko to indukuje światło, tlen, wilgoć lub temperatura. Zmiany chemiczne zachodzące w podłożu maściowym objawiają się zmianą jego barwy, zapachu czy konsystencji. Leki recepturowe, w których składzie znajdzie się takie podłoże, mogą wywoływać podrażnienie skóry, alergie czy miejscowe stany zapalne.
Czytaj także: Euceryna i lanolina – co mają wspólnego ze sobą?
Niska temperatura spowalnia procesy oksydacji, zapobiega rozwojowi drobnoustrojów, które mogą pojawić się, jeżeli lanolina była zanieczyszczona lub wystawiona na działanie wilgoci.
Przechowywanie w lodówce jest głównie zalecane, gdy lanolina nie zawiera w składzie konserwantów.
Chłodne warunki przechowywania sprawiają, iż podłoże dłużej zachowuje swoją jakość, zapach i adekwatności pielęgnacyjne.
Jeśli lanoliny nie używamy regularnie regularnie, jej przechowywanie w lodówce jest dobrym sposobem na przedłużenie jej świeżości. Dzięki temu mamy pewność, iż lek robiony wydany pacjentowi zachowa swoją aktywność leczniczą przez cały okres terapii.
Autor: mgr farm. Sylwia Bogiel
Bibliografia:
- Farmakopea Polska XIII, 2023
- https://galfarm.pl/baza-wiedzy/surowce/adeps-lanae/ [dostęp: 30.01.2025]
- https://receptura.pl/lanolina/ [dostęp: 30.01.2025]
- https://magazyn-recepta.pl/surowce-wrazliwe-na-swiatlo/ [dostęp: 30.01.2025]
- Jachowicz R., Receptura apteczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2010
- Krówczyński L., Jachowicz R., Ćwiczenia z receptury, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2000
- Janicki S., Fiebig A., Sznitowska M., Farmacja stosowana, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008
